28.11.08

Faros

Aplaudo enerxicamente a iniciativa da exposición fotográfica Faros de onte, faros de hoxe inaugurada o 27 pasado no Museo do Pobo Galego, promovida pola Xunta, o CGAI e Retegal. É magoa, neste sentido, non poñeren os poderes públicos máis en valor, como se di agora, o extraordinario potencial turístico dos faros da nosa costa, aínda que, coma sempre, estas cousas hai que levalas adiante con coidado e moderación. Quero dicir que, coñecendo a voracidade que a visión do curto prazo impón na hostelaría media do país, sería moi fácil crebar o máxico engado das solitarias torres subverténdoo á masificación característica, pero economicamente moi rendible, da atracción turística indiscriminada. O Semáforo de Bares e, tamén, o Faro de Fisterra —este en diferente dimensión a causa da enorme popularidade internacional do enclave— poden ser exemplos a seguir. Un finde no faro da hiperbórea Estaca é algo que teño pendente: estou agardando un temporal dos bos para ir alá e disfroitalo a tope.
De por parte, visitarei a exposición fotográfica co maior pracer e interese. Poucas combinacións de arquitectura humana, clima e paisaxe colman o espírito deste romántico empedernido coma os nosos faros e a brumosa auréola de lenda, inverno e soidade que os envolve. Bo coñecedor e amante fiel, mesmo literariamente, da Costa da Morte —da que me enamorei, por vía consorte, hai xa unha boa chea de anos—, non podo contar as tardes de borraxeira que teño guiado os meus pasos á torre do Vilán ou a Touriñán para experimentar, sequera por un intre (e dende a seguridade da terra, nos ha jodido…) , a violencia impresionante de nai natura cando convoca a un tempo as furias de Eolo e Poseidón. Lembro unha tarde de decembro de hai anos, aínda con temor, na que a forza do vento na explanada da torre de Vilán era de tal magnitude que movía o coche dun xeito inimaxinable e impedía absolutamente sequera abrir as portas do vehículo e moito menos baixar del. Arrepentido de terme arriscado tanto por ceder unha vez máis ao meu romanticismo militante, fixen a viaxe de volta, co corazón encollido, pola escarpada e estreita pista que sobe á torre, sen dúbida a máis esguía, desafiante e fermosa de todas as luces do litoral de Galicia. Un libro moi ben documentado, escrito e editado recolle a historia, descrición, naufraxios, contos e lendas dos faros da Costa da Morte. O das Sisargas, por certo, é o único non automatizado que segue precisando de torreiro, profesión que, creo, exercen alternativamente, en prazos de quince días, dous nativos de Malpica. Imaxinan o que pode ser botar dúas semanas só, en inverno, na torre situada a carón dos tremendos precipicios que arrodean a Sisarga Grande?
Unha excursión que recomendo vivisimamente é a Punta Nariga, de par da extraordinaria enseada de Barizo (estrada comarcal de Ponteceso a Malpica). Alí está o, que eu saiba, único faro de autor moderno de Galicia. Trátase da elegante torre na que o arquitecto César Portela combinou, creo que con moito acerto, elementos tradicionais e actuais. A vista sobre as Sisargas é simplemente única. Alí vou a miúdo con amigos de fóra para presumir de país e sentir, con toda xustiza, o orgullo de vivir nun máxico brocéliande, onde resulta imposible subtraerse ao doce influxo da brétema, da mar, do inverno...
Foto de Guillermo González (Vigo, 1961). O seu portafolio dos faros de Galicia é un agasallo para os sentidos.

27.11.08

Cornus copiae

Non parece, por certas trazas, que iso da indixestión editorial da que se fala por veces neste local sexa cousa de hoxe. Mutatis mutandis, das comedias de Lope ficou dito que más de ciento en horas veinticuatro, pasaban de las musas al teatro. É o insólito caso dun input extraordinariamente prolífico de par dun output de calidade que, xulgando por teren pasado os dramas e comedias de don Félix ao que deu en chamarse Século de Ouro das letras hispánicas, non debe dubidarse.
A imaxe e semellanza do noso fénix de los ingenios, semella haber no día quen procura a súa perpetuación nun incremento imparable de títulos á súa pluma debidos. Vale que un autor presente un libro, pois convén tanto a el mesmo como ao xeral proveito e instrución da república, pero CINCO nun mesmo acto…! Co que custa escribir un! O que non me explico é que de onde saca o tempo algunha xente.

25.11.08

Edición. Agarimo.

Un fiel aínda que anónimo amigo desta casa apuntaba hai uns días nun comentario, a propósito da eclosión indiscriminada do fenómeno blog, que entre o autobombo (miren vostedes canto leo, que listo son, que de música escoito, canto viaxo e a que sitios máis chuliguais, cantos idiomas domino...) e a autopromoción profesional (dou estes cursos, vou presentar tales libros, mañá pronuncio unha conferencia no centro sociocultural de Guldrís e pasado o pregón da festa da panga fileteada...), vanse máis da metade das bitácoras. A min, que gozo da aurea mediania do traballador público -xa saben: pouca excitación vital a cambio de poucos sobresaltos- váiseme un bledo en procurar unha promoción que, nesta altura, escaso beneficio me ía reportar. Malia iso, hei de recoñecer que un dos temas que na columna dereita desta bitácora o benévolo lector pode seleccionar é cousas nas que anda un, que, como o título indica, é máis o relato ou comentario de certas macanas nas que me vou metendo, considerando o eventual interese dalgunhas destas para algún lector, ca a fea e interesada lisonja das excelencias propias.
Sendo isto certo, cando vai para tres anos arrancou esta experiencia intercomunicativa -e debe advertirse que dentro de seis posts chegará este local a 5oo- a miña idea nutricia era, naturalmente, a edición, ou sexa, a miña profesión, vocación e paixón. Logo vén o que vén, e un, que é un coco inquedo e cabesiña de mal asento, adéntrase en territorios complexos e ponse a opinar de esto y de lo otro -coma o meu parente-, ao mellor sen moito fundamento pero sempre co máximo respecto. Vaia o mal comido polo ben servido. En fin, que boa parte dos posts desta bitácora están adicadas á edición, dende os máis diversos puntos de vista: técnicos, culturais, científicos, sociais, e, tamén, humanos, unha vertente esta última do máis interesante e gratificante.
Hoxe presentouse unha edición in memoriam, a preparación da cal ocupoume parcialmente as últimas semanas. O homenaxeado, a quen coñecín case furtivamente pois me foi presentado ao paso noutro acto poucos meses antes de el falecer, foi polas mostras persoa queridísima e dunhas pouco usuais bondade e xenerosidade intelectual e humana.
O plus de esmero e mimo que todo labor editorial debe implicar, acrecéntase, creo eu, cando se trata da edición dun texto cuxo autor nunca vai saber que foi editado. Traballar, precisamente, liberado da presión que, xa mais, xa menos, todo autor impón debe ser, en troques de apelativo á relaxación, acicate para un resultado de maior excelencia aínda. Para o editor é algo así como para o actor facer un papel nunha peli: dalgún xeito, hai que meterse na pel doutra persoa durante semanas, coñecela un pouco máis, evocar os seus momentos, o seu tempo, as vicisitudes que lle coubo protagonizar ou testemuñar, revolver en fotos, gravados ou caricaturas, sometendo o propio xuízo ou criterio ao que, como editor, pensa un que agradaría ao homenaxeado no libro final.
Alguén no acto de presentación mencionou o ceo laico no que o homenaxeado debe residir nesta altura. Coqueteo coa idea de que, de atopármonos algún día nese empíreo civil, se me presente a ocasión de lle dicir: Home, eu son quen lle preparou a edición do libro.
Imaxinan que non lle gustara? Que trago!

23.11.08

Letras de lixo

Nunha gratificante conversa matutina e dominical, un bo amigo, membro, a la sazón, do tribunal de certo premio literario, bautizado co nome dun insigne persoeiro da cultureta patria que aparece ata na sopa, confesábame que para dixerir a cantidade de lixo que se ve na obriga de ler hai que botarlle un peito coma un lobo; non é só, razoaba sensatamente o meu amigo, que os temas e tratamentos dos orixinais oscilen entre o abertamente absurdo ou intrascendente e a máis excelsa sublimación da pailanez, como Weltanschauung que certos "escribidores" consideran inherente ao uso do galego; é que o manexo da lingua en canto ferramenta de expresión ―minimamente― estética é tan deplorable que avergoña. E iso que, contábame bastante deprimido, a ducia de orixinais que agora le, e sobre os que o xurado terá que ditaminar, son os superviventes dunha peneira previa, na que ficaron descartados os que non reunían a calidade mínima. Habería que velos!
Hai uns días suscitábase nesta ágora, un interesante debate, propiciado en orixe por Lándoa, acerca da sobreoferta, eu diría máis, a auténtica inflación, de blogs que hoxe existe no ciberocéano. Con independencia doutros factores, a pasmosa facilidade técnica coa que se crea e alimenta un blog está indubidablemente na base desta proliferación compulsiva de textos na rede, que pode conducir a un auténtico colapso do coñecemento. En liñas xerais, e nun senso máis amplo, o refinamento tecnolóxico da edición, no que fai tanto á manipulación do texto mesmo ―a autoedición― canto ao seu envío ao libro final ―CTP, cip3― explican parte da indixestión editorial permanente na que vivimos.

No que fai aos subprodutos literarios que, moitas veces por non pasar o bochorno de deixar os premios desertos, acaban chegando ás prensas, non cabe dúbida que, alén da facilidade técnica da que falamos e do rapida e frivolamente que calquera se constitúe en editor, teñen un estímulo maior, cal é a propia existencia de tal cantidade de convocatorias: no caso do país, ao igual que non hai vila, de mediano volume e poboación, que non teña paseo fluvial/marítimo e pavillón polideportivo, non hai vila tampouco que non teña premio literario, nalgúns casos, como o da miña localidade natal, establecéndose unha impecable, malia involuntaria, relación entre a mediocridade do autor que dá nome ao galardón e o nivel medio dos orixinais premiados.

Deste xeito, o que había ser pregón para o esmero na creación literaria ―e é de advertir que escribir ben, ao meu modo de ver, é o produto do esforzo e sempre resultado dun laborioso e ingrato proceso de perfeccionamento―, acaba converténdose en estímulo e alimento de toda caste de aberracións, iso si, todas elas invariablemente en galego, co cal imaxínense o que gaña o idioma e a súa implantación social.

21.11.08

Idiosincrasia

Está na nosa idiosincrasia, coma país, facer o que nos peta. E facer o que nos peta pode ser máis ou menos intrascendente e non ter consecuencias excesivamente graves ou pode ser orixe de gravísimos problemas sociais de consecuencias lamentables. Cando un aparca en dobre fila, no lugar reservado a incapacitados ou na porta dun garaxe coa correspondente licenza de prohibición perfectamente exhibida, alén de manifestar que é un cidadán exemplar plenamente consciente da limitación dos seus dereitos, non se produce de certo un dano siginificativo. Cando, por deixación de autoridade, se permite que xa non unha persoa senón un enorme colectivo de persoas faga o que lles sae da reverendísima, conculcando de xeito flagrante dereitos elementais, prodúcese un dano social que, se por mala ventura nos afecta, pode amargarnos literalmente a existencia. Agora, como reflexo léxico dun crescendo imparable, troquelouse o neoloxismo macrobotellón, pois as dimensións orixinais do fenómeno, como era perfectamente previsible, se dispararon. Esta mañá de venres o campus universitario sur de Compostela amencía coa terrible pegada dunha turba cegada polo alcol, e non falo só de lixo, manchas dos licores no pavimento, vomitonas, bolsas e vasos de plástico por onde queira, non: barreiras automáticas das zonas de parquin destrozadas, maceteiros rebentados, contéiners reducidos a cinzas e masas plasticas informes…
Todos tendemos a crer que nós non o fariamos; que cando fomos novos, nin na peor das cogorzas, nos atreveriamos a tanto. Coidado con este xuízo: o certo, o único certo é que nos tempos da nosa mocidade non había botellón. E aí está o problema: ¿quen con 21 anos, cheo de cubata ata as cellas e jaleado por unha turbamulta responde de si? No contexto dunha educación caracterizada pola concesión permanente e a ausencia de negativas, a mocidade actual sistematiza todos os xoves un xeito de, falemos claro dunha vez, vandalismo ao que non se lle puxo couto no seu momento e ao que —non mediando un gran pacto social e político— vai ser moi difícil poñerllo agora. Ademais, claro, está o asunto do voto joven, moito voto de dios.
De por parte, alégrome infinito de non residir preto dunha zona de botellón, porque vivir semana tras semana reconciliado coa máis absoluta indefensión civil debe resultar moi jodido. E sen durmir non hai quen viva.
Que país.

20.11.08

Wey ya ya tranquilo men


Recomendación de hoxe. Rap tex-mex. Potentísimo.

18.11.08

Retiralo da circulación

A expresión retiralo da circulación aplicada polo pater patriae D. Francisco Rodríguez ao cidadán que en Galicia quintaesencia a cerna dos valores democráticos máis puros, o noso ombdusman, fíxome lembrar un chiste. É o do neno que chega á casa do cole e, amoscado, dille á nai:
-Jo, ma, a profe díxome que teño alma de gángster.
A nai tranquilízao:
-Bueno, non teñas coidado que xa mañán falo eu coa profe.
E o neno matiza:
-Vale, pero que pareza un accidente.

16.11.08

Tónicos da vontade

Teño para min que a dúbida existencial debe ser de enorme prevalencia na blogosfera, ao punto probable de constituír unha pandemia. Aínda que non teño datos fiables ao respecto (e seguro que existen), o número de blogs que se abandonan, sucumbindo os seus propietarios ao efecto letal da patoloxía devandita, debe ser moi, moi superior ao de blogs que sobreviven. Ao igual que os nazis falaban de darwinismo social, podiamos nós troquelar o concepto de darwinismo blogosférico. Non entendan que me inclúo implicitamente nese grupo, pero semella que só sobreviven -ou, de momento, sobrevivimos- os máis fortes, aqueles que gradúan o interese que espertan no número de seareiros que son quen de estimular (o que, mutatis mutandis, don Santiago Ramón y Cajal chamaba, en fermosísima e afortunada expresión, los tónicos de la voluntad). Entendo que sobre o convencemento de que nadie, día tras día, o le a un, pois claro, un remata por caer vítima da dúbida existencial e manda todo ao carallo. Eu mesmo teño sufrido algunha crise e reflexionado sobre o particular.
O amigo Lándoa -venturosamente reposto dun lixeiro e recente acceso- pregunta, moi atinadamente, de quen é un blog? Déixenme preguntar: unha vez inaugurado este local e mantido durante vai para catro anos, xerado algo así coma un público fiel (por pequeno que sexa), e estimulados centos de comentarios e intercambios de puntos de vista, ¿ata que punto é só meu o dereito de botarlle o peche? Sería eu tan malsín e felón de privalos da extraordinaria calidade destas páxinas, de furtarlles a sublime lucidez das miñas reflexións, o agasallo inestimable de tan excelsa prosa?
As preguntas do millón de dólares. A fin de contas, un blog non é máis ca un diario de a bordo, unha transposición da vida real, na que a dúbida existencial vén activada por defecto. Para que escribir, para que vivir? Para quen escribir? Compensa? É unha adición? Pois, mira, dáme que si, que debe ser adictivo, pois, coma os paraísos artificiais, é posible que non produzan moita satisfacción -en troques, mesmo por veces algo moi próximo ao fastío- pero non somos quen de deixalos despois de probalos. É como disque lle pasa ao tigre, que unha vez que come nun cristián, logo non quere doutra carne. Debe ser pola finura da vianda humana, tan regalada.
En fin, que hai xente para todo. Pero resúltame meridianamente claro que no deserto de estupidez e frivolidade no que decorre a vida pública que nos arrodea (esa é, cando menos, a miña percepción), se a tecnoloxía nos ofrece a posibilidade de sinalar no mapa oases de reflexión serea, desapaixonados relanzos de pensamento alleos a toda obriga de responder ante ningunha liña editorial nin de opinión, non serei eu quen, mentres poida, desperdicie a oportunidade. A ver ata cando hai folgos.

14.11.08

Animalitos

O que segue é o texto da convocatoria que dende o Consello da Xuventude de Galicia se fai para o I Certame de relatos curtos «Amigos para sempre». Ad pedem litterae:
Con este concurso desexamos contribuír á transmisión entre a mocidade de valores de respecto ao medio ambiente e aos animais. Coñecedores da falta de concienciación que existe neste eido en moitos ámbitos da nosa sociedade, e da importancia que ten a educación na configuración dos valores e no cambio de actitudes, formulamos como un dos nosos obxectivos crear espazos nos que teña lugar o pensamento e o debate sobre a nosa relación cos animais non humanos.
Esta última especificación ingresa directamente, con posto sobranceiro e nomeado, nos anais da estulticia patria. É urxente recuperarmos a sensatez na vida pública.
Polo demais, a cousa dá para un interesante xogo de extrapolacións, especialmente sobre o trato que, de costume, se lles depara aos animais domésticos non produtivos no noso medio rural (sen dúbida, unha razón máis para exacerbar o orgullo polo país e facerme aínda máis nacionalista). Con todo, tampouco hai que esaxerar. Sei de xente que garda unha extraordinaria relación cos animais non humanos e é magoa que non participe no certame "Amigos para sempre" contando a súa particular experiencia.
Por exemplo, a daquel que vai cun amigo paseando polo monte e, atopando un enorme carballo, detense e comenta:
-Home, que lembranzas tan acojonantes me trae este carballo. No pé deste carballo tiven eu a miña primeira relación sexual. E coa nai dela presente!
O outro, asombrado, exclama:
-A nai dela presente! E non dicía nada?
-Si, dicía: Beeeeeeee! Beeeeeee!

12.11.08

R.I.P.


No se recibe duelo.
Gracias.

11.11.08

Omnia vanitas

Cando fun sabedor da existencia dun libro que facilita falar de libros que nunca se leron, veume a cabeza, así coma un arrauto, esa cousa un pouco enlouquecedora de poñer un espello diante doutro: ler un libro para aforrarse ler cen. Ou non ler trescentos e ler un para representar que se leron cen. Ocórreseme, en primeiro lugar e sen ter visto diante tan insólita obra que, se a edición prolifera moito e o libro chega a facerse moi coñecido, os editores podemos ir pensando en botar o peche, porque de certo que o autor estará ao quite do que se vaia editando e pague a pena ser incluído na súa antoloxía para darlle o libro en cuestión en pílula ao lector e aforrarlle a este a molestia de lelo. E isto lévame ao segundo corolario: é indubidable que o tal libro contén (como aquela obra tan polémica de Harold Bloom) un compoñente indudidable de canonización; é dicir, o autor dará receitas para falar dos libros dos que se fala moito, ou sexa, dos que paga a pena falar.
Pois nada hai disto. O libro do que falo non é un manual de autoaxuda para lectores vagos pero vaidosos a quen lles pode máis a petulancia ca a nugalla, senón unha reflexión sobre a lectura partindo do feito claro e incontestable de de que todos finximos algunha vez ter lido un libro que non coñecemos máis ca de oídas, e iso con sorte. Dende esta ficción, o autor establece «o feito de que toda lectura (ou non-lectura, ou lectura imperfecta) conteña unha dimensión creativa e en que, en todo libro, o lector poña sempre algo da súa parte». Un libro que reclama inmediata atención. Xa lles contarei.
Son dignas, polo demais, de reflexión esas xeralidades e comentarios «todo terreno» dos que botamos man cando falamos de algo que non coñecemos pero o descoñecemento do cal intuímos será interpretado polo noso interlocutor coma unha ofensa de humillante ignorancia. Lembra vostede cando foi a última vez?

9.11.08

Juanes, Valdeses

A combinación do meu nome co meu segundo apelido deu pé, como xa sinalei nestas páxinas, a un choteo relacionado con certo produtor de café de tierra caliente que popularizou un spot da caixa tonta. Tampouco son alleo á coña ―esta de corte máis erudito― que evoca a homonimia parcial do meu nome co daquel humanista, valente, moderno e profundamente europeo, que foi Juan de Valdés. Nunha estada por motivos laborais na fermosa cidade de Cuenca, e con motivo de aloxarme nun pequeño hotel no corazón do casco antigo, imaxinaba, en hora nouturnal e facilitado pola escasa iluminación, o meu dobre tocaio haldeando pola ruela arriba, tal vez na compaña do seu irmán Alfonso, tratando das últimas novas que sobre os progresos de Lutero lles enviaba un grande amigo dende a lonxana Rotterdam, en terra de Flandres.
Cando impartía titorías de Historia da Lingua Española na UNED referíame a Juan de Valdés, con ironía pero tamén con agarimo, coma mi pariente e ao herdo familiar da afección filolóxica, non sen provocar desconfiado estupor nos meus alumnos.
Nalgunha outra ocasión falaba eu aquí do escasísimo inventario de libros aos que lles recoñecemos unha influencia indiscutible na perfilación das nosas inclinacións, no meu caso filolóxicas e bibliofílicas. O número de veces que teño usado, lido, consultado ou simplemente folleado por gusto o Diálogo de la lengua de mi pariente humanista é, alén de proba obvia de estar incluído no selecto inventario devandito, manifestación do valor inmanente de certos textos non só no que atinxe á riqueza, rigor e oportunidade dos seus contidos, senón aínda ao testemuño perenne dun xeito de reflexión intelectual -e mesmo, mutatis mutandis, científica- de honestidade, coherencia, altura de miras e laxitude de criterio que, catrocentos anos despois de escritos, seguen emocionando. Honestidade, coherencia, altura de miras e laxitude de criterio que, por certo, empurraron aos Valdés a viviren lonxe do seu país, baixo a permanente e odiosa suspicacia da Inquisición.
Atopo na biblioteca do avó unha deliciosa edición do Diálogo. Trátase dun volume en oitavo e tapa dura, con belísima estampación art déco en ouro na cuberta, exemplar característico da colección literaria da nunca ben ponderada Editorial Saturnino Calleja, S.A., Casa fundada el año 1876. No prólogo, o polifacético erudito José Moreno Villa salienta unha apreciación de Valdés que dá a medida da súa estatura intelectual, podendo sevir, ademais, de oportunísimo espello en que mirarse todo xénero de patriotas, patrioteros e nacionalistas: Que sea de mi tierra o no, esto importa poco pues, cuanto a mí, aquel es de mi tierra cuyas virtudes y suficiencia me contentan, si bien sea nacido y criado en Polonia.
Nós, os Valdés, é que somos así.

7.11.08

Primum vivere, deinde... amare

El hombre por dos cosas se mueve; la primera
por el sustentamiento, que la segunda era
por haber juntamiento con hembra placentera

deixou escrito o mundano e desconcertante alcipreste medieval que cantou o buen amor. En efecto, como a la fuerza ahorcan, e malia que tiran máis dúas… —hoxe vai a cousa de paremioloxía—, o primeiro é o primeiro: primum vivere, que dicía o outro. Soben as hipotecas, soben os trabucos, sobre Fenosa, sobe o combustible, o carro da compra; non hai carto que chegue e a incerteza máis agoniante apodérase dos empresarios, industriais e comerciantes. Como nas máis apocalípticas crises de tempos pasados —nihil novum, na fin de contas—, videntes, ocultistas, adiviñadores e zahorís de toda laia aprovéitanse e fan o agosto.
O título daquel disco de El último de la fila vén que nin "pintiparado" para os duros tempos que vivimos: Cuando la pobreza entra por la puerta, el amor salta por la ventana. Resistan, resistan que xa virán tempos mellores (vamos, digo eu).
Lembran o final de La colmena de CJC?: ¡Dios nos coja confesados!

5.11.08

A vida de Emilio

Este fleto reflicte.
No licuador do período de mandato.
A entrevista se desenvelvou no clima de hospital tradicionalidade.
Actos falidos, lapsus linguae ou erros derivados do escaso uso dunha lingua? Hai pouco alguén da RAG dicía que prefire que os políticos falen mal galego a que non o falen. Vale. Hai a quen lle pode máis o sectarismo que o amor pola súa lingua. Este fleto reflicte o resultado da charlotada sociolingüística da nosa Galicia/Galiza.

4.11.08

Unha mani


O lema baixo o que a CIGA convoca unha mani para o día 13 A crise que a pague o capital— ten un sabor estrañamente anacrónico, de instigación clandestina e subterránea, coma un anarquista fardado de negro paseando a fumigante bomba polos sumidoiros da cidade. En tempos en que todos vivimos tan reconciliados cun consumismo compracente e, ata agora cando menos, de capital saneado, revestir a este de novo coas roupas do acérrimo inimigo a bater semella, como digo, un tanto anacrónico e mesmo fóra de lugar. Non negarei, porén, que aprecio, mesmo con saudade, o regusto a gauche divine que o lema deixa. Retrotráeme, polo demais, a tempos —o tempora!— nos que criamos xurdiamente podermos cambiar o mundo en interminables conversas baixo a luz dun flexo cutre e entre mestas nubes de fume de Ducados, ou decorando a golpe de spray as paredes nocturnais con consignas incendiarias. En certa ocasión, unha persoa moi querida e próxima, daquela adscrita a unha atrabiliaria -e máis ben minoritaria- asociación de extrema esquerda denominada Información Obreira, fixo unha pintada na que, sen dúbida a causa das présas e a tensión do momento, as liñas aparecían caprichosamente aliñadas de xeito que, contra a vontade do pintador, o que se lía era: O CINTURÓN QUE O APRETE INFORMACIÓN OBREIRA. O PATRÓN. A visión de futuro que, involuntariamente, a consigna acadou rematou por convertela nun clásico.
Trinta anos despois, nestas seguimos.

1.11.08

Letras de outono

Xa quintaesenciado nunha literatura barroca e mesta como un seto de mirtos, xa por vía da parodia iconoclasta, xa como hebdomadario canto á pailanada, estimo que ninguén como Valle-Inclán, os Tonechos e Xosé Manuel Gayoso teñen penetrado a punto máis fondo na alma do país, no noso peculiar Volksgeist.
Estes días de afirmación dun outono que xa quere ser inverno, complemento, creo que con fortuna, a placidez serena da chuvia primeira e das primeiras friaxes que xa van pedindo o quentor do lume coa lectura dun texto que reflicte como creo que nunca se ten feito ―a excepción tal vez dalgúns momentos en Fole― o sentimento do inverno noso ―atlántico, bravo, escuro, enchoupado de poesía. Trátase de Romance de Lobos, comedia bárbara, que disfruto en marabillosa edición de 1922 -Imprenta de Sáez Hermanos, Madrid-, volume XV da opera omnia de don Ramón. Aínda co ecoar dos gritos infantís pedindo truco ou trato na noite dos mortos, revestidos nenos e nenas en figuras monstruosas e ultratumbáticas baixo a sardónica mueca das calabazas iluminadas, leo, co pasmo que inspiran os xenios, a escena primeira da obra, digna do mellor halloween, na que a rolda das bruxas e un medoñento batallón de aparecidos fai disipar os vapores do mosto ao fidalgo adúltero e dipsómano:

MUCHAS VOCES
¡La madre coja, coja y bisoja, que rompe los pucheros! ¡La madre morueca, que hila en su rueca los cordones de los frailes putañeros, y la cuerda del ajusticiado que nació de un bandullo embrujado! ¡La madre bisoja, bisoja corneja, que se espioja con los dientes de una vieja! ¡La madre tiñosa, tiñosa raposa, que se mea en la hoguera y guarda el cuerno del carnero en la faltriquera, y del cuerno hizo un alfiletero! ¡Madre bruja, que con la aguja que lleva en el cuerno, cose los virgos en el Infier­no y los calzones de los maridos cabrones!

O vinco inequívoco do xenio: intemporal. Lembran a que se armou cando querían traducilo a galego? Non, se hai cada…