27.11.07

Libros e chimpancés

Xa me teño referido a que unha das facianas máis estimulantes e dinámicas do traballo de edición é a permanente (e necesaria) rajadura con membros desa gran constelación que gravita ao redor da produción dun libro: autores, coordinadores, maquetistas, distribuidores, deseñadores, tradutores, revisores… Isto, como tamén teño comentado, proporciona, ao tempo que unha visión bastante panorámica ou en grande angular dun mastodonte como é unha universidade, unha enorme cultura enormemente epidérmica.
Hoxe, por exemplo, comecei a mañá recibindo ao autor dun texto sobre poesía épica anglogermánica medieval. Dalgunhas xeneralidades en torno á nosa mutua devoción por Tolkien —devoción que no estrato social máis amplo pode estar na clave do éxito da obra—, pasamos a cuestións máis técnicas como as evidentes virtudes da tipografía Caxton na que o libro se compuxo, e algunha das súas eivas, como é o excesivo enlace que a súa cursiva provoca por ter o eixo excesivamente inclinado (só nun traballo así pode chegarse a un nivel tal de rizamento do rizo); a tipografía levounos a evocar a Gutenberg, o que conduciu á polémica sobre o libro impreso-dixital recentemente avivada polo invento de Amazon, do que se fixeron, por certo, eco estas páxinas. Sobre a condición de especialista en filoloxía xermánica do autor do libro, eu referinme a Lutero e o agradecido que sempre estivo ao ars artificialiter scribendi de maese Gutenberg, grazas ao cal, por medio da impresión dos primeiros folletos da historia, as teses do heresiarca foron coñecidas nos últimos confíns da cristiandade tan só semanas despois de o martelo soar —torvo heraldo do trebón que agardaba a Occidente— nas portas do castelo de Wittenberg. O primeiro banzo na globalización da información e, ergo, da cultura.
De feito, a dialéctica do libro impreso-libro dixital non se limita, como se quere ver facer interesadamente dende certas instancias, ao obxecto libro. Trátase dunha difícil convivencia entre dúas formas de información e, polo tanto, de adquisición da cultura: a impresa, sustento de Occidente dende 1452, e a cultura dixital, que, coma un feitizo e a lombos de potencialidades tecnolóxicas subxugantes, revolucionou un paradigma inalterado dende hai séculos. Así son, en efecto, as revolucións; pero ollo: as que funcionan sempre son cruentas.
Sobre as circunstancias nas que pode circular nos anos vindeiros a dialéctica complexa entre o libro impreso e o soporte dixital, outra persoa que me visitou onte evocaba unha imaxe metafórica moi fermosa e, creo, acaída ao caso. Citaba meu amigo de cabeza a Desmond Morris, autor tan de moda hai anos, e un experimento antropolóxico que se desenvolveu con chimpancés: a varios bebés de tal especie lle mostraban dous trasuntos maternos: un era unha máquina metálica sen máis artificio, dotada de dous depósitos de leite, a xeito de mamas, que, levemente accionados pola boca do pequeno, surtían dun leite doce e morno. O outro trampantojo era o mesmo armazón metálico, que daba un leite de peor calidade e máis difícil acceso, pero provisto dunha cobertura de pelo, baixo a cal meteran un material brando e mol, que, ao tempo, proporcionaba calor. Invariablemente, os cachorros preferían esta última nai.
Fetichismo? Unha especie de xenética da cultura? (Ostia, que animalada! Anque, ben mirado, non soa mal... xenética da cultura).
E é que non só de pan vivimos.

25.11.07

Mariño

Establece certo principio da Lingüística que a linguaxe oral cumpre unha función, básica, instintiva, de interacción, mentres a linguaxe escrita, prescindible, derivada, cumpre unha función de transacción. E esta transacción non se suxeita, como é forzoso faga a interacción da lingua oral, a tempo nin espazo algún. É así que, cos oportunos, cando precisos, acomodos e actualizacións, un lector, por exemplo, da España do século XXI pode descubrir o feitizo que agochan palabras escritas en tempo e espazo radicalmente diferentes, feitizo no que sen dúbida asenta o insubstiutíble engado da lectura (léase sobre que se lea, deixemos que tempo poña as cousas no seu sitio).
Un libro é un amigo que nunca di que non. E, coma os bos amigos, pode pasar ben tempo sen vérmolo, que un bo día o atopamos de novo e é coma se non tiveran pasado os días, os meses, os anos. Cando os libros suman a esta condición, a de portaren a lembranza ou evocación de persoas que un día foron, e que, por intermedio da transacción das súas páxinas, se nos figuran de novo vivas e entre nós, entón a nobreza do volume acrecéntase e semella sentirmos unha gratitude case física.
Eu non coñecín persoalmente a Luís Mariño. Si gardo a súa imaxe noctívaga facendo barra fixa, e cun sempiterno cigarrillo nas mans, en algúns dos pubs que hai anos eu frecuentaba; por outra banda, coñezo a moita xente que o tratou. Algunha destas persoas relatoume certos golpes de enxeño cos que Mariño se refería a algúns personaxes e persoeiros composteláns que sinalan a ironía finísima dos espíritos máis intelixentes, a capacidade do home culto, tan culto que non dubida en satirizar a propia cultura.
Tras anos de estado latente ou stand by nos andeis dunha vella estantería familiar, a onde, por pura impenetrabilidade dos corpos, confino moitos volumes cos que, no curto prazo, non sei moi ben que facer, atopo un libro amigo, que anos despois de ter sido editado, éncheme de sorpresa e admiración. Magnificamente editado, por certo, (intúo que, a xeito de homenaxe, coa prevención de contentar ao editor que foi Mariño, máis tamén co agarimo e esmero de quen debeu querelo moito), con cuberta e ilustracións interiores de Quintana Martelo, composto en fermosa tipografía ITC Berkeley Old Style da que, polo visto, o propio autor gustaba moito, de xenerosa e elegante caixa, brillantemente executado na encadernación e selección do papel e co remate dun emotivo colofón. Trátase de La química de las pasiones (Ed. Compostela, 2002, 288) compilación das columnas de Mariño en El Correo Gallego entre outubro de 1997 e maio de 1999. Ignoraba eu -oh, valor da transacción, intemporal, que todo libro agocha- a faciana do gran dominador da escrita e a expresión do pensamento, do home asombrosamente culto que foi Mariño:

A medida que la pasión cede el paso a instancias más saludables de ese híbrido al que dan en llamar vida, más escribimos sobre ella. Hay una geometría de las pasiones, una física y hasta una dietética. Fijadas sin esplendor y escaso brillo en la letra impresa nos acercamos cautelosamente a ellas como el entomólogo al mosquito anofeles, a condición de matarlas previamente, y, en su defecto, al agente que las genera. Uno, quizás por su atávica querencia al revulsivo, prefiere la química de las pasiones, aún a sabiendas de su condición de arma de doble filo: o se acrecientan o se matan.

Non se pode atopar hoxe nun xornal quen escriba así. Visto en perspectiva, e valorando o exquisito alambique no que o autor destilaba un estilo insólitamente elegante e erudito, semella mesmo un pouco anacrónico.
Non quería descubrir con este post a pólvora mollada. Sei da fonda pegada de Mariño na historia recente da cultura e as letras e, tamén, dos afectos profundos que espertaba. Non podo aventurar, por outro lado, cal é a proxección actual do baldeiro que deixou. Tal vez en 2009 -aos dez anos do seu pasamento- se organicen eventos que recuperen a súa dimensión para as xentes e xeracións máis novas. Tal vez non. Apenas quería deixar testemuño dun libro, acaso pouco coñecido, e que estou disfrutando de veras. Non será, abofé, a última vez que fale del.

22.11.07

These wonderful years (remake)

Un recente post no que facía referencia aos tempos de José Luis Balbín e o seu programa La clave, e os comentarios subseguintes, especialmente certas reflexións do bo amigo deste local De la Highway61, estimúlanme a unha peneira ou lembranza crítica daqueles anos.
Disque cando un un xa non ten a quen aburrir coas súas batallitas escribe as súas memorias. Non pretendo eu tanto nin creo que as miñas memorias teñan o maior interese para ninguén, agás para min, nin agora nin nunca. Hoxe movémonos nas estreitas marxes da estandarización e apenas hai lugar para a aventura nin posibilidade de atopar unha existencia que non se amose tinguida de vulgaridade. Ir aos Himalaias ou ao Polo Norte? Cousa da sección grandes viaxe de El Corte Inglés. Coñecer os grandes da política, a arte, as estrelas de Hollywood? Ídolos con pés de barro; figuras de quita e pon. Todo está descuberto, a televisión todo o banaliza e a maior parte dos relatos pretendidamente suxestivos (para quen os emite) sobre o que facemos, a quen coñecemos ou a onde fomos provocan unha irreprimible somnolencia en quen os recibe. Só a partir deste caldo de cultivo explícase a necesidade —patolóxica nalgúns individuos— a emerxer da media a custa do que se sexa.
En fin. Quero dicir que, sendo tan difícil desvencellarse da máis crasa vulgaridade pouco hei de ofrecer eu de suxestivo tirando do meu particular baúl de los recuerdos (uúu). En calquera caso, como estas páxinas (e o intercambio dialéctico que provocan) teñen algo de psicanálise, ou de catarse, aí vai a tranche de vie dun español da añada do 60 (gran reserva).
Entrei no PCE, vía Xuventú Comunista de Galicia, en 1975, con quince anos. Daquela -anorak, pelos longos- había que ler a Freud, Martha Harnecker, Marx, Malinowski, Lenin e Jung, malia non entendermos maldita a jota da metade, e, no fondo, maldicir de tales peñazos; Miguel Hernández e, especialmente, Neruda liberaban da aridez de tanto rollo malo. Escoitábase La Cantata de Santa María de Iquique de Quilapayún; Inti-Illimani e Mercedes Sosa; a Jaume Sisa, Itaca de Lluis Llach; a Aguaviva (Dos cuchillos: qué fermosa canción). Eu, que proviña nomeadamente dos Beatles, atopei certas dificultades de acomodo a este novo universo político-sonoro. Viamos as pelis de Bergmann, Truffaut, Fellini… e cousas do leste bastante inclasificables. A golpe de compañeros e compañeras do Partido e hijuelas (a LCR, o PT, o MC…) ía eu descubrindo os meles da liberdade próxima e os primeiros embates dunha necesidade sexual impostergable. Os anos que mediaron entre a morte do ditador e a aprobación da constitución foron de moito crer, de moito falar, de moito berrar, de moita euforia e moito medo. Logo, sen apenas transición, veu o ingreso, meu e de toda a miña quinta, na sicodelia dos paraísos artificiais que fixeran furor na Europa de dez anos atrás e chegaban a España con dez anos de atraso. Kul nos ollos, foulards no pescozo, pachulí, o atrezzo dun pasota. O fondo musical sufrira radical mudanza: a nova cançó por Pink Floyd, a música chilena por Camel, Aguaviva por King Crimson. Apliquei idénticos empeño e fruición ao disfrute de tales paraísos e os excesos aledaños ca, anos atrás, a alimentar o convencemento de que as esperanzas dunha España libre e democrática residían nun bote de pintura en spray e nun feixe de panfletos. Logo, coincidindo co remate da divina loucura dos primeiros anos de mocidade, veu o que Leopoldo Panero chamou, creo que moi atinadamente, o desencanto, un enorme, un profundo suspiro social tras a descuberta de que, ao cabo, tras o retrato dun futuro debuxado por tantas ilusións e conxuras á luz dos flexos e fume de tabaco non había nada, só unha nova situación na que os máis espabilados ían afastándose aos poucos dos melancólicos da revolución pois o pastel que se aveciñaba prometíase goloso e rico de aproveitar e non había sitio para resentidos nin xentes ancladas en el pasado. E daqueles ventos veñen estes lodos.
Non sei se alguén se verá reflectido nas liñas que seguen ou son unhas memorias bonsai de tinte moi persoal. Sinto, en calquera caso, que a falta dalgún pobre vítima a quen colocar estes rollos teño un blog. Que cando menos sexa depósito de tanta paparrucha.

20.11.07

Jódete, Gutenberg!

Utiliza partículas reais de tinta, reflicte a luz como o papel e non brilla como as pantallas doutros aparatos. Ademais, pode almacenar ata 90 000 libros, límite tan só teórico pois a súa conexión sen fíos a Internet alimenta o dispositivo ad infinitum. Eis a carta de presentación do novo soporte para a lectura Kindle grazas ao cal Jeff Bezos, fundador de Amazon, está en condicións de asegurar a prontísima, -diriamos inminente, cuestión de días- morte do libro impreso. Vivimos unha escalada na competitividade tecnolóxica (Microsoft, Apple, Amazon, Google, Adobe…) que semella ter establecido un concurso público para ver quen se apunta finalmente o mérito de cargarse o libro en papel. Imaxinan a Bezos orgulloso de tal mérito, pegando saltos e exclamando, alborozado, conseguino, por fin, jódete Gutenberg!! E digo eu, que lles faría o pobre libro? Cotas de mercado, cifras de negocio, contas de resultados? Serán estas as razóns e non unha xenreira inexplicable a tan nobre obxecto?
Sábese, dende que André Schiffrin o sistematizou nun libro nunca ben ponderado, que as revolucionarias punto com (Amazon nomeadamente) tiveron o estraño mérito de arruinar un estilo editorial sen ter sido quen de crear outro: a edición sen editores se lle chama a iso.
Ora, sexamos cautos: levo sostendo hai tempo que todo é cuestión de soporte. Miren para o trebello: pesa pouco, é manexable, non agrede á vista, e aínda por riba podes levar á cama ou a unha hamaca debaixo dun pino 90 000 libros…
Non sei que pensa Vde. Eu tiña un gato que se lle enchía de máis o comedeiro, non probaba bocado. Tiña que darlle o xusto. Porque o exceso sempre acaba aburrindo.
Un post recente sobre o mesmo asunto. Outro, moi revelador, por se quere seguir lendo.
[Imaxe tomada da edición dixital de La Voz de Galicia]

19.11.07

Modernidade

O libro, publicado por unha coñecida editorial do país, chámase Hai cu. Pintadas de báter. Para a súa presentación vaise poñer en escena un espectáculo multimerda que terá lugar nun local chamado Malas pécoras.
De certo que o signo inequívoco dos xenios é que todos os necios se conxuran contra el.
Estou facéndome maior.

18.11.07

De musica germanica

Un día que me deleitaba cunha obertura de Wagner (Lohengrin?) a considerable volume (en realidade, o único que salvo da miña profunda aversión á opera son as oberturas de Wagner), meu pai espetoume:
-Ti estás moi xermanizado.
Hai que dicir que meu pai se deleitaba, a igual ou máis volume, con Verdi, e, horror!, co género chico, que me inspira unha alerxia aínda maior ca a ópera.
Debo recoñecer, de calquera xeito, que meu pai estaba no certo. Un de entre moitos herdos que aposou para sempre das miñas relacións de mocidade con Alemaña foi a admiración profunda da súa música. Autores e grupos contemporáneos, como Udo Lindenberg ou os Rodgau Monotones, moi pouco coñecidos por estes pagos, son para min obxectos de culto. As realizacións da música electrónico-atmosférica xermana (especialmente Kraftwerk e Tangerine Dream) resultan auténticos puntos de inflexión para o melómano que subscribe. En certa ocasión que escoitaba eu Timewind, do ex-Tangerine Klaus Schulze (sen dúbida, un vinilo de cabeceira), meu pai volveu opinar:
-Agora entendo perfectamente o que quere dicir o adxectivo monótono, porque isto que estás escoitando é un puro mono tono.
Sosteño que algunas páxinas de Bach e Beethoven están sen dúbida na altura do máis estremecedor e sublime que a pulsión melódica humana ten producido. Máis modernamente, é doado apreciar como o xenio aliado cunha posición estética teórica pode revolucionar o paradigma musical contemporáneo; refírome a Verklärte Nacht de Schönberg, a dodecafonía e os seus epónimos, de calidade par á do mestre.
Un xénero do que me confeso devoto é o Lied. De Mozart a Strauss e Wolf, dende pezas leviás e festivas a introspeccións musicais fondas e tinguidas de brétema xermánica, existe un repertorio de rexistros que ningún melómano pode ignorar. Dentro do xénero, Schubert salienta, claro está, dun xeito especial. No ciclo da bela muiñeira (ah! que resabios galegos), Die schöne Müllerin, descubrín outro pico de xenialidade irrepetible. Se se ten escrito algunha vez unha música capaz de transmitir a ledicia de vivir, de amar, de oír o fresco canto dun regato nunha mañá de primavera ou de sentir o ánimo de andar o camiño sen máis pretensión, esa música son as melodías de Schubert, en simbiose excelsa cos textos de Heine, Goethe ou Müller.
An dich hab ich gedacht. Hannes Wader singt Schubert é o título dunha reinterpretación moderna e que funde a súa raigame no propio cerne popular e folklórico do Lied de autoría do cantautor Hannes Wader, que toca a guitarra, e o impagable apoio do contrabaixista Eberhard Weber, polifacético e voluble, nome asociado ao selo de jazz ECM, de prístina impronta boreal, e recrutado para a súa banda polo saxofonista noruegués Jan Garbarek.
Un disco marabilloso, que recomendo vivamente, no que o idioma alemán, tan impopular e baqueteado por razones de historia recente e a inxusta lenda negra sobre a súa escasa eufonía, soa doce, musical e cómplice, convidando á ledicia, o amor ou o recollimento na voz barítona de Wader.
N.B. Sobre as dificultades de acceso a este CD no mercado hispano, e, tras o acendido panexírico do mesmo, é posible que algún lector pense de min que hai que ser un pouco cabrón. Non se preocupen. Estou disposto a alugalo a partir de módicas cantidades a determinar. Agardo solicitudes.

16.11.07

Mi moto alpina

Un alto no camiño, se se me desculpa a escatoloxía. Isto que vai a seguir parece o verso dun poema automático e absurdo daqueles que tanto gustaban aos surrealistas:

Mi moto alpina derrapante

Sen embargo ten truco. Probe a dicilo todo co a: ma mata alpana darrapanta. Ben. Agora co o. Superbe! Agora co e.

Have a nice weekend!

15.11.07

De imagine. De verba

Iso de que unha imaxe vale máis ca mil palabras semella estar facéndose palmaria realidade no mundo de hoxe. Afeitos coma estamos a unha civilización fundamentalmente visual (botamos media vida mirando monitores ou pantallas —sempre gustei do lusismo ecrán, que lin, creo, en Ferrín—, pois iso, ecráns de cine, de tv, de ordenador, de celulares, de iPods, de blakberrys, de gps’s…) e a unha existencia rexida polas présas, creo que o cultivo sosegado da palabra sofre dunha certa atrofia. Por unha banda, sentimos ter pouco tempo para conversas repousadas. O paradigma disto é ese abominable programa de debate televisivo no que, pasados creo que 59 segundos, ao ghicho en uso da palabra caelle o micro, negación de toda reflexión serena necesaria e previa á emisión dun parecer. Lembran a Balbín, repantigado no seu sillón, coa súa boa pipa, e o seu grupo de convidados ao lume doce dun debate con todo o tempo do mundo? O tempora, o mores! Por outra, o propio cultivo da palabra vén derivando cara a formas obviamente visuais: moitos dos artigos, por exemplo, dos innúmeros suplementos dominicais rubricados por coñecidas sinaturas rivalizan, na escalada dun tipo de prosa bastante sensacionalista, no uso permanente de imaxes cotiás e próximas ao lector. A literatura, en boa medida, é cinematográfica, e moitas novelas (algunhas de autores, en consecuencia, moi amados do gran publico —malo, malo), son puros guións dunha acción doadamente traducible a imaxes (aí teñen a Brown e o seu código: non sei que é peor, se o libro ou a película...).
A indixestión de palabra escrita (vivimos, de certo, no borde dun colapso informativo) ten como curiosa contrapartida un uso cada vez máis deficiente, penso, da palabra oral. Sosteño que unha boa expresión oral —fóra factores aleatorios: timidez, medo escénico…— corresponde a unha sólida arquitectura mental. Ninguén que fale ben pensa mal. E como na vida pública é cada vez máis raro atopar quen fale ben, iso que se di dá gusto oílo, non podo menos ca concluír que, de media, neste país noso pénsase bastante mal.
O tema ten tela, xa o sei. De por parte, non sería positivo incluír no ensino, dende a primaria, unha asignatura de expresión oral? Persoalmente, creo que si.

13.11.07

Urxencias

Algo no que coincidirá case todo lector/a que acceda a estas páxinas e que teña algún vencello co eido da edición é que unha constante no labor cotián son as présas, mortais inimigas do traballo editorial ben feito. Porque se de algo precisa a construcion dun libro é de calma e adicación, algo, ao que parece, descoñecido no día a día. Todo son presións, apuros, urxencias e agobios, que se traducen na material e sistemática incapacidade de adicar máis de dez minutos ao mesmo choio. Todo é para ayer. Ten un que atender cinco orixinais no tempo que racionalmente debera dar para a cuarta parte de un. Así observado este fenómeno, conclúese o mesmo que pensando nos accidentes de tráfico: o raro é que non haxa máis. En efecto, o prodixioso é que traballando de común nestas condicións non caguemos moitos máis libros, e vaian saíndo como dios manda.
En realidade, nesta fuxida cara adiante que é a vida moderna, creo que isto que digo vale para as circunstancias nas que se desenvolve o traballo de moitos máis gremios ca o editorial. Normalmente, o tipo (ou tipa) que está na posición xerárquica de máxima esixencia é o tipo (ou tipa) que non ten nin puta idea da natureza e dificultades do que está esixindo. Cómo os tipos (ou tipas) máis indocumentados chegan a tales posicións de poder e, no tempo que vivimos, un enigma. Acaso alguén teña unha hipótese. Relacionarase con aquilo de que non hai nada máis ousado ca a ignorancia?
Sexa como for, sinto a necesidade de evocar aquí e agora un par de tres cousas. A primeira e a segunda son reflexións dun vello impresor, sabio e grande amigo: 1) as urxencias sempres están dun so lado, e 2) non hai traballos urxentes: hai encargos tardíos. A terceira é unha frase lapidaria e volteriana, que, a beneficio da miña saúde física e mental, preside en fotocopia o meu despacho: A force de s’occuper des choses urgentes, on oublie les choses essentielles. Persoalmente, teño demasiadas cousas esenciais para perdelas polas urxentes. Agardo (e desexo) que vostede tamén.

11.11.07

Momentos dunha exposición. I.
















A exposición de carteis (que atopo nunha escapada de fin de semana) chámase Planeta sano e foi convocada, baixo o leitmotiv da ecoloxía e a alimentación sa, pola Fundación Caja Madrid entre alumnos de Belas Artes. O cartel que ilustra este post evócame o subtítulo dun famoso libro: The Making of Typographic Man. Ata que punto somos, en efecto, homes (vale: e mulleres) xa non tipográficos, senón aínda logográficos, fica perfectamente claro na evidente fortuna desta proposta. Transmite de xeito obviamente perverso a relación entre o consumo desenfrenado e a (im)posibilidade dun desenvolvemento sostible, e xa que logo, da conservación do planeta. Pero, do meu punto de vista, o éxito desa transmisión reside no convite implícito a que o espectador aille e identifique a imaxe logotípica de cada unha das marcas comerciais que compoñen o texto. A pregunta parece de concurso gilipollas:
-É vostede un home (ou muller) tipográfico? A ver se as adiviña!

Momentos dunha exposición.II.


















Deste prodixioso alarde de pertinencia e imaxinación fiquei cun regusto amargo: Co que me gustan as hamburguesas!

7.11.07

Dous puntos (filipinos)

Sobre o valor semántico da puntuación tense escrito abondo. Lembro eu un compañeiro do bacharelato que mal copiou do libro nun exame e escribiu:
Mahoma nació en la Meca a los siete años. Abandonó su hogar para marchar a…
José Antonio Millán chegou a titular un libro sobre ortografía creativa, moi divertido e rendible do punto de vista práctico, cunha coñecida anécdota: a do rei —creo lembrar que Felipe II— que mudando de lugar unha soa coma no billete que dirixiu ao xurado salvou da morte un condenado: de Perdón imposible, que cumpla la condena a Perdón, imposible que cumpla la condena.
Recentemente dous humildes puntiños salváronnos dunha boa. Iamos editar un inventario de distribución de certa especie de coleópteros galegos (aquí, por certo, pensando nos coleópteros, é onde resulta claro ata que punto o "feito diferencial" reside nunha mera coincidencia biolóxica, porque, que é un coleóptero galego? algo diferente dun coleóptero de Cacabelos?). Indo ao caso. Como os autores da obra tiñan lexítimas e moi loables pretensións de difusión internacional, ao lado da mención de Galicia no título do libro engadían (NO de España), establecendo, claro, a referencia ao punto cardinal concreto da vella pel de toro onde habitan os bichos en cuestión, e non facendo apoloxía —bastante extemporánea en libro de tal natureza— de separatismo político e coleoptérico. Como queira que, aínda máis no eventual ronsel das esixencias ibarrtéxticas, o sintagma ofrecía un aspecto inquietante: Coleópteros de Galicia (NO de España), máxime coas maiúsculas, decidimos incrustar dous piadosos puntos N.O. de España que alonxaban as nubes de interpretacións perigosas. E é que isto da edición é un traballo, por veces, de alto risco.

5.11.07

Memento

A reedición do extraordinario elepé Senderos de Traición de Héroes del Silencio (1990, con produción do Roxy Music Phil Manzanera) por parte de El País, e o poder evocador da música, que é coma un alud, retrotráeme a días nos que este menda era o batería dun grupo e tiña un mapa do mundo moi diferente ao que ten hoxe. Días en que era doado venderse pois cualquier oferta era buena. Angueiras, fillos, hipoteca, centos de compromisos, enrugas, canas… rematan por vencer os espíritos máis fortes. Conste que non me queixo: de todo, ata dos pasos máis arriscados, quitei unha lección. Non nacín poeta, profesor, blogger, editor nin intelectual. Desconfío sistematicamente da xente que dá a impresión de ter sido sempre o que agora é. Fuxide, especialmente, de quen non permite adiviñar que un día foi neno. No meu caso, de feito, o camiño cara ás condicións que hoxe me definen foi ben revirado, cheo de ocos, riscos, sombras, … pero, como o tempo é un escultor que sempre traballa pro domo nostra, o pouso que fica na lembranza é o dun superviviente. O dun heroe do silencio. Perde tres minutos e acaso pilles o que quero dicir.

2.11.07

Claves de senrazón práctica

Todo ten diferentes claves segundo onde, como, cando e porqué. As claves da violencia xuvenil no Bronx, Horcasitas ou El Carmel son, de certo, parcialmente comúns e parcialmente diferentes, pero relaciónanse en calquera caso con moitos dos males derivados das grandes aglomeracións, das marxes dos monstruos urbanos construídas do aluvión da desesperanza, o paro, a inmigración, o desencontro, a desigualdade de oportunidades, a difuminación dos valores fundamentais perante a sublimación dos males, as drogas, o sexo barato…
E Boiro? É inútil buscar nun rapaz de quince anos unha saña así apelando a lugares comúns verbo da violencia xuvenil. Nada de nada. Aquí hai que ir cara a atrás e cara aos lados. Educación e contexto.
Educación. Non podo imaxinar (ou, mellor, non quero facelo) aos pais dese rapaz nin aos dos que o jalean entre bromas para que siga mallando e propinando couces na cabeza ao outro neno de catorce anos que, deitado no chan, procura safarse da tunda.
Contexto: fendas. Hai en Galicia terribles traumas no complicado paso entre os elementos dunha sociedade rural, pobre, pechada en si, atávica, brutal en moitos aspectos, que muda —en trinta anos o que non mudou en trescentos— cara ás formas dunha sociedade democrática, rica, urbana, aberta, civilizada. Neste paso, fundamentalmente caracterizado pola confusa identificación entre democracia e todo vale, entre modernidade e ausencia de valores, prodúcense permanentes indixestións. Non será a última. En última instancia, o vídeo deste rapaz de Boiro evoca o abandono de todo o mellor que tiña a sociedade rural da que, con seguridade, provén e a asunción de todo o peor que ten a sociedade urbana, á que, coma quen di, acaba de chegar.
[Cuestións anexas].