22.1.17

O obvio



Das dificultades, tropezos, trasacordos, liortas, suores e traballos sen conto derivados de termos os humanos conciencia dá boa conta esa invectiva (marabillosa invectiva) que ás veces diriximos ao noso interlocutor (ou interlocutora), como resumo ou corolario do fartos que estamos das súas extravagancias: Mira que es ben rariño, recoiro! (ou rariña: o engadido recoiro pode faltar, claro, ou mesmo ser substituído por un venablo máis intenso, carallo é moi socorrido). 
Eu, que teño un can, comparo tanta rareza humana coa sinxeleza primitiva do meu can e chego á inquietante conclusión de que os humanos somos uns gilipollas de regulamento, afeitos a un montón de mamarrachadas, que iamos bos se nos faltaran. O meu can, que atende por Chusko (en fin, atende cando lle peta, claro), é como un can do neolítico: é posible que non sexa máis listo, nin evoluído nin refinado ca o can dun neanderthal pero tampouco ten nin máis nin menos necesidades ca un chucho prehistórico. Gusto moito de ir ao monte con el. Doulle un asobío e aí esta coa lingua de fóra e o rabo vasoirando o chan. Non lle fai falta máis, pois, curiosamente, co pelo de sempre, non ten frío no inverno nin calor no verán. Eu poño uns calcetíns cunha especie de parches contra callos e durezas; un polar, por se o frío; unha mochila para meter o polar, por se a calor; unha gorra para a súor; as gafas de sol, por se o sol; as botas de andar (chirucas, carísimas); uns bastóns de marcha escandinava, por aquilo do equilibrio e cansar menos; unhas mandarinas na mochila, polo zucre, para repoñer e contra as maniotas, xa se sabe; a cantimplora con bebida isotónica, polo mesmo. Cando remato a preparación da miña ascensión aos Himalaias, o can xa meteu o lingua fóra e ten o rabo quedo. De feito, mírame cunha expresión de certa perplexidade impaciente, ao mellor, a mesma expresión do can neolítico cando ollaba o seu amo prepararse para a caza do mamut: Que, meu, é para hoxe? 
En révanche, eu creo que as complexas viravoltas a que conduce o noso exceso de intelixencia vense compensadas coa natural tendencia humana ao obvio, algo que persoalmente adoro. Non sei vostede pero eu síntome reconciliado coa sinxeleza primitiva do meu can cando escoito un futbolista dicir diante dunha cámara: Bueno, si, o partido é difícil pero nós imos saír ao campo dispostos a gañar, porque é certo que eles tamén van saír a gañar.  Ou, cando entrevistan a xente na tele porque en febreiro vai frio: Ai, vai moito frío, non había tanto frío dende o verán! 
En fin, que, como o aire que esiximos vinte veces por minuto, non por sabido deixa de ser reconfortante, e aínda proveitoso e necesario, lembrarmos que un futbolista sae á cancha a gañar ou que en febreiro vai frío. Que a cousa funciona, vaia. 

16.1.17

Utopías



En Madrid, na sesión ordinaria de certa corporación á que pertenzo e a piques de comezar a miña intervención, percibo un zumbido no meu celular. Obsérvoo de esguello e comprobo que hai un novo guasap. A identidade do remitente faime barruntar unha terrible nova, temida dende hai días, que confirmo lendo a breve mensaxe: unha vella amiga, esposa e nai de tres fillos, colega de formación filolóxica e profesora da nosa universidade, vén de render a vida, tras un atroz diagnóstico e un proceso patolóxico fulminante. Era máis nova ca min. Dende agora será unha lembranza luminosa, atesourada na artesa das máis luminosas lembranzas. 
O resto da xornada foi de poñer cara de póquer, finxir unha normalidade que estaba lonxe de sentir e preparar un retorno á casa entoldado por un decaimento inevitable. No aeroporto, onde, pola doce forza do costume, xa teño os meus recantos coñecidos e ata case entrañables, miro a xente deambular, apresada nos seus traballos, agardada por alguén, comprometida a súa presenza nalgures, tal vez a  milleiros de quilómetros tres ou catro horas despois de cruzarse comigo. Nunha das tendas duty-free do aeroporto soa Dust in the Wind, o fermoso clásico de Kansas, e penso que nin a mantenta un fondo musical podería reflectir de xeito tan fortemente emocional o meu estado de ánimo. Sinto un calafrío e dificilmente reprimo as bágoas. Iso somos, penso, pó no vento, só pó no vento, malia a fráxil e enganosa convicción da nosa omnipotencia tecnolóxica, malia o veo de analxese que, fronte á desolación e o sufrimento, tendeu unha sociedade hedonista e artificiosa e que nos leva a desviar a mirada cando o informativo amosa unha pateira ou un campo de refuxiados.
Hai unhas semanas participei, canda varias compañeiras e compañeiros máis da universidade, nun acto sobre as utopías no século XXI, un acto ao que apelaba unha dobre convocatoria: a inauguración do Campus da Cidadanía da universidade compostelá e o quinto centenario da primeira edición dun libro estraño, emocionante, profético dun autor estraño, emocionante, profético: a Utopía, de Tomás Moro, que publicamos en versión galega nos nosos ‘Clásicos do Pensamento Universal’.  Todos os circunstantes arredor daquela mesa fixemos, dende ópticas diferentes, un canto á utopía. Quen podería vivir sen crer que os imposibles poden deixar de selo? 
Sentado  nunha incómoda silla de plástico do aeroporto, agardando o embarque do meu voo, reflexionaba na forza da utopía que nos legou un home, amantísimo da vida pero condeado a morte. E a revivín, non sei se con máis intensidade pero si con máis emoción, iso seguro, pensando en Ana.

1.1.17

Que hai do meu?



De certo reitor da universidade compostelá dos anos cincuenta contáronme que, como eficacísimo profiláctico contra a lexión de pedichóns que diariamente franqueaban a súa porta con algunha comenencia, practicaba un sistema infalible: antes de o seu interlocutor abrir a boca, e viñera ou non ao caso, espetáballe: «Por cierto, lo tuyo va bien». 
Reaxía, deste xeito, o intelixente mandatario a unha sorte de comportamento tan enraizado como por demais molesto nas relacións laborais, e aínda sociais, un comportamento do que algúns individuos (de certo que coñece vostede máis de un) son verdadeiros virtuosos e que, para recoñérmolo, demos en rotular cunha pregunta: «Que hai do meu?».  
Porque é o caso que, a carón de persoas razoables e ponderadas, entendedoras de que cando piden algo a alguén é posible que este alguén teña xa ateigado o saco dos pedimentos, hai suxeitos que, como elefante por bazar de porcelás, acostuman entrar a degolar, persuadidos de que o futuro da civilización occidental depende de que a Xunta de Galicia sufrague a organización dun congreso internacional sobre as aplicacións terapéuticas do ourizo de mar ou de que a Fundación da Ciencia e a Tecnoloxía financie un estudo sobre a pervivencia do coreano na península de Kamchatka. E, consagrados a fin tan necesario para universal beneficio da república, estiman que é obriga da Xunta de Galicia ou da Fundación da Ciencia e a Teconoloxía antepoñeren a súa perentoria solicitude a todo xénero de compromiso adquirido con anterioridade. 
Esta, en efecto, é outra das curiosas características do profesional do «que hai do meu»: a urxencia. Posiblemente sospeitoso de que someter tan peregrinos proxectos a unha reflexion serena é o mellor camiño para que se lle diga que non, só lle vale marchar do despacho do sufrido encargado de atendelo coa firme seguridade de que o ditoso congreso sobre as propiedades terapéuticas do ourizo de mar conta xa con financiamento para  dentro de dous meses, non vaia ser o demo que, por pospoñer a celebración do evento, o ourizo de mar perda as súas propiedades terapéuticas e daquela, zas!, quedamos sen congreso.  
De todo debe haber na viña do Señor. Dicía don Francisco aragonés en tempos da Ilustración que é o sono da razón o que produce monstros. Barrúntome eu se non producirá máis enxendros aínda a súa excesiva vixilia, pois iso de estar dándolle todo o día á cabeciña non pode ser bo. En fin, que vimos de estrear ano e, se tal, cómpre preguntarlle a 2017: «Que hai do meu?».