28.9.19

Memorias


En 1946, Albert Speer, inspirado arquitecto e ministro de Armamento do terceiro Reich, foi sentenciado en Núremberg a vinte anos de cadea. Cumpriu a condena con xermánica exactitude pois saíu do cárcere berlinés de Spandau, en efecto, en 1966. Imaxino que, perante a enormidade dos seus crimes, non cabía redución nin edulcoramento algún da súa pena, bo foi conservar a vida. Menos de nove anos despois de ingresar no talego, a Speer ocorréuselle que podía (ou debía) redactar as súas memorias. Que o impulsaría a tal cousa? Escrúpulos de conciencia? Sentimentos de culpa? A necesidade de dar a súa versión de feitos tan terribles? Pode que algo de todo isto houbera tras unha decisión que levou a herr Speer a botar máis dun ano tecleando na máquina de escribir as case mil páxinas das súas cumpridas memorias. O que si semella evidente é que, fose cal fose a causa dese impulso, houbo unha aínda máis poderosa: o aburrimento.
Disque foi G. K. Chesterton, ese inesgotable (con Oscar Wilde) filón de retranqueiras sentenzas, quen afirmou que cando un non ten nada mellor que facer decide escribir as súas memorias. Un exercicio, este de legar á posteridade o testemuño das nosas experiencias e a luz das nosas lembranzas, baseado nunha constatación cando menos sospeitosa: a de crer que o testemuño das nosas experiencias e a luz das nosas lembranzas lle poden interesar a alguén. Como o replicante Roy Batty en Blade Runner, tamén eu creo que, connosco, todas as nosas vivencias se perderán como bágoas na chuvia. Daí o irrefrenable pulo, chegado un certo punto da nosa existencia, a poñermos por escrito o que, doutro xeito, se esvaería na nada insondable do esquecemento. Sobreestimación do pasado? Aburrimento? Non direi que non. Agora, cando lembro viaxes a Alemaña (36 horas en bus) nas ás de Cupido; cando recordo conversas interminables á luz do flexo, o fume dos petas e, de fondo, a música de Focus, EL&P ou Klaus Schulze; cando me asaltan as lúcidas alucinacións do lisérxico e frenéticas noites de clorhidrato, cando penso, naquela España que renacía e ignoraba tanto, no moito que apretei o flexible acelerador da mocidade, conclúo que talvez o engano resida en individualizar en exceso o valor das nosas experiencias e, en consecuencia, crer que poden interesar como exemplo dalguén que amou rabiosamente a vida e se decidiu a exprimir todo o que a vida podía darlle, na esperanza de acadar a plenitude. Algo así como o que lle ocorreu ao señor Speer. A vida, ben se sabe.

17.9.19

Os meus pobres libros


A teima de luxar tapias e paredes inmaculadamente brancas con todo xénero de parvadas é tan vella como o ser humano. Por veces, esas parvadas non o son tanto e, malia que con certeza non fose a intención do grafiteiro, invitan a unha reflexión. Hai pouco, facendo o paseo que percorre paralelamente a fermosísima praia de Langosteira, en Fisterra, atopei un destes textos parietais que, escrito con torpe caligrafía, o cal denotaba a pouca idade do escribente ou a súa cativeza mental, declaraba: Leer es de maricas. Alguén (acaso un libreiro local, un profesor de ensino secundario ou, quen sabe, mesmo un simple lector) antepuxo á oración o adverbio negativo (NO Leer es de maricas) co que quedaba a cousa, ao meu xuízo, un chisco maniquea ou polarizada, pois nin ler é preventivo contra os males do século (o lugartenente de Himmler na SS, Reinhard Heydrich, era un lector impenitente) nin non ler síntoma inequívoco de pobreza vital.
Obsérvese que, tomado o vocábulo marica na súa acepción vulgar de, digamos, ‘privado dos atributos animais da masculinidade’ (é dicir, forza, ousadía, machismo, chulería…), o pensamento asocia ler cunha máxima perda de tempo, doadamente substituíble por, por exemplo, drogarse, beber, tunear o coche, ter fe en Dios e dar ferro a fondo e, por suposto e ante todo, pasar pola pedra a canta gachí se poña por diante, mesmo, de ser o caso, constuíndose en manada e rexistrando a escena co móbil. Sen chegar a tales extremos, é o certo que nos barómetros de lectura que anualmente fai públicos a federación de gremios de editores, ler ocupa, de entre todas as actividades de lecer dos adolescentes españois, a última posición, por riba só de non facer nada. É dicir, mellor ler que non facer nada. 
Pero, que é ler? Somos inxustos cando dicimos que os rapaces de hoxe non len. Pero se botan o día lendo e escribindo! Ben, lendo e escribindo guasaps, é dicir, pouco máis que ideogramas, afección que probablemente non é a mellor rutina para exercitar unha mente aberta e panorámica. Ler, claro, para boa parte da humanidade que aínda existe é o que era antes do nacemento da comunicación dixital, acelerada, evanescente e fugaz. Ler era algo tinguido de romanticismo, como vivir nun faro remoto: ler era afondarse nas aventuras de Shanti Andía, nas angustias de don Fermín de Pas ou nos  bosques do último mohicano, unha oferta hoxe ben pouco atractiva, non sendo para maricas. Ai, o inexorable ritmo da clepsidra e as mudanzas do mundo! Cando contemplo os milleiros de amigos, vellos amigos, da miña biblioteca pregúntome que vai ser deles.