29.10.14

Bendita ignorancia



Naquel século de luces, rapé, polisóns e perrucas que mudou o mundo, a ilustración da razón tinguiu de luz o que antes era a sombra, espesa e ominosa do fanatismo e a superstición. Porque sempre o poder foi amigo da ignorancia e esta paredaña da rutina e a poltronería. O mesmo día que a máquina infernal de Gutenberg inaugurou a produción industrial dos libros, a Inquisición comezou a declinar. Así é que, rematando a décimoquinta centuria, o dominico Filipo Strata escribía:  Est virgo hec penna; meretrix est stampificata  (‘A pluma é unha virxe, a imprenta unha puta’).
De certo, a consolidación do tópico consonte o cal a información e o coñecemento alicerzan a liberdade e a plena dignidade das persoas (un dos piares das sociedades modernas), non se conseguiu senón despois de moito sangue, fume de fogueiras e sufrimento, e probablemente constitúe un dos logros intelectuais máis emocionantes da historia humana.
Internet  e a cultura dixital, o último chanzo na longa escala da socialización  do coñecemento, expandiron e ata banalizaron unha ilimitada capacidade de información ao punto de que, cun trebello que aloxamos no peto, podemos acceder á biblioteca absoluta pola que suspiraba Borges, só con teclear o que buscamos, o que sexa. No outro extremo, así pois, dese péndulo que é a historia, cabe preguntarnos se o dereito e a posibilidade a unha información instantánea e ilimitada non entranan tamén riscos e perigos. Persoalmente, percibo que a presión dos mass media pode resultar a duras penas soportable e que, a forza de teimar, os xornais e telexornais conseguen que malia un asunto deixar de representar ningunha novidade pode seguir sendo unha noticia durante semanas e mesmo meses (Angrois, Asunta Basterra… por poñer exemplos recentes e de amargo sabor compostelán). Semella paradoxal que alguén que mantén un blog dende hai case dez anos poida recomendar  blindarse a unha excesiva exposición informativa como medida de elemental profilaxe. Pero así o sinto. Informarme? Para que? A intensidade do meu noxo acadou o nivel da lobotomía e me acubillo nunha idea, tan plana como consoladora: canto menos saiba de Granados, as tarxetas negras, Pokemon, Gurtel, Mayte Zaldívar, Pujol, Púnica, Bárcenas, os ERE fraudulentos e Isabel Pantoja máis crerei que este país, algún día, terá remedio. Pero tal vez eu xa non o vexa.

7.10.14

A Rocha Forte



O feito de habitar unha urbe tan turística leva os composteláns a desdebuxarmos a cidade ata facérmola invisible. A cidade de seu, organismo independente dos seus moradores, adquire un protagonismo que despraza o íncola de cotío. Xa non é a cidade de todos os días, a cidade das nosas lembranzas e actuais rutinas, das compras, das présas, das troulas noctívagas e dos románticos paseos da man dalguén… senón un enorme escenario ou trasfondo de barrigaverde onde personaxes curiosamente uniformes e perfectamente identificables (denominados turistas) representan un guiñol no que temos ben pouca parte. Somos incapaces de compartir o pasmo de quen admira tanta marabilla por vez primeira, e esa incapacidade fire a nosa propia identidade e fai que nos apartemos para non molestar. Esta percepción da cidade invisible está directamente relacionada co feito, comprobadísimo, de que, por exemplo, a gran maioría dos habitantes de Nova Iork non subiran xamais á Estatua da Liberdade (algo que non hai turista que non faga). Sinceramente: cando foi a última vez que entrou vostede na catedral, ergueu a vista para admirar as torres esguías do Obradoiro ou se detivo para ponderar a exquisita elegancia do pazo de Bendaña?
Cría eu, secomasí, que xa Compostela se volvera completamente invisible para min e pouco, ou nada, tiña a cidade para excitar o asombro dos meus ollos. E mire vostede por onde, erraba de vez. Cando hai uns días, fun convidado a unha visita guiada ao castelo da Rocha Forte, á parte de evocar remotamente a liña 5 do autobús urbano (Vite-A Rocha), percibín o estímulo, non negarei que excitante, de poderme sentir un turista na miña propia cidade e aceptei encantado. Ía, con todo, agardando atopar unha torre modesta, o que se di catro pedras e pouco máis. O chasco (para a miña ledicia) foi maiúsculo. A magnificencia da fortaleza, unha vez que as didácticas explicacións da nosa guía (grazas Mar Bóveda!) nos permitiron recompoñer en planta a estrutura orixinal, subxuga a imaxinación. Trátase dunha impresionante obra militar, construída en vivo sobre unha inmensa rocha, estratexicamente situada, e que dá fe do alcance e influencia que a cidade tiña no século XIII. Supoño que o descoñecemento popular dun monumento tan impoñente só se explica no contexto do desprezo colectivo a un patrimonio que, en boa medida, non nos merecemos.
No entanto, entre os bolaños, matacáns, alambores, adarves e barbacás da Rocha Forte sentín que Compostela se me facía, de novo, visible. E máxica. 
[Info aquí].