25.4.19

De libros, librarías e nativas dixitais


Na última entrega da magnífica revista sobre edición e libros Trama&Texturas, o meu amigo e colega editor, profesor de edición e teórico da comunicación escrita Joaquín Rodríguez inclúe un artigo de título espeluznante: «Las librerías desaparecerán en 2030». Confeso que, perante tan terrible e contundente declaración, aínda non me atrevín a fincarlle o dente ao, de certo que interesante, artigo de Joaquín. Intúo, con todo, que os tiros irán polo que seguramente vostede tamén imaxina: o embate imparable do comercio dixital (léase, fundamentalmente, Amazon) está acabando con moitas cousas e mudando irremediablemente xeitos tradicionais de facelas. 
Lembro hoxe con infinita nostalxia a don Manuel González, propietario da libraría do seu apelido na rúa do Villar (autor dun refraneiro caseiro tan ripioso como entrañable), vendéndome catro ou cinco títulos da colección Austral, aos que un dependente lles poñía, tras envolvelos en fino papel canela, unha (ad pedem litterae) jomita, mentres o propietario, triunfante tras a transacción, obsequiábame, amosando os seu mitóns de lá, cun rotulador. Hoxe a adquisición dun libro é adoito unha operación dixital, fría e aséptica como a bombona do butano; lonxe quedan os tempos en que unha libraría era o templo no que os iniciados na liturxia practicaban o cerimonial previo a un acto de suprema nobreza: a lectura. Que libreiro ten hoxe tempo e ocasión para intercambiar opinións ou recomendacións cos seus clientes? Iso xa o fai Amazon, Google Books ou a web do Corte Inglés: se vostede mercou isto, seguro que lle vai gustar aquilo, ou, marque vostede na caixa de verificación se quere recibir os boletíns de novidades.
E é que, inevitablemente, mudan as formas e, ao mellor, non hai que ser pesimistas. Se, como quere Joaquín, pechan as librarías, outras (dixitais, na nube ou vaia vostede saber onde para 2030) abrirán, pois quen pode imaxinar un mundo sen libros? É como pensar nun unicornio sen corno.
Nas últimas semanas, a incorporación á rutina diaria do traballo na editorial universitaria de alumnas en prácticas de distintos másters universitarios reconcilioume coa perennidade do libro. O amor, o mimo, a habelencia e o coñecemento intitutivos, a sensibilidade, respecto, capacidade e ansia por aprender o nobre oficio do editor que este feixe de nativas dixitais (devotas, claro, de instagram, facebook e os smartphones) manifestou durante as súas prácticas é un testemuño claro da inmanencia do que naceu perfecto.

9.4.19

Abascal y cierra España

O vate Máximo Estrella, sublime e pobretón, doíase con carraxe de que para os españois la vida es un magro puchero; la muerte, una carantoña ensabanada que enseña los dientes; el infierno, un calderón de aceite albando donde los pecadores se achicharran como boquerones; el cielo, una kermés sin obscenidades, a donde, con permiso del párroco, pueden asistir las Hijas de María. Este pueblo miserable transforma todos los grandes conceptos en un cuento de beatas costurerasÉ imposible penetrar a cerna dun pobo con tal estética literaria se non se posúe o xenio de Valle-Inclán. Imposible? Tal vez non. Outro colega xeneracional de don Ramón de las barbas de chivo volvía a esa médula, secular e rica de facetas, en catro extraordinariamente lúcidos versos: La España de charanga y pandereta, cerrado y sacristía, devota de Frascuelo y de María, de espíritu burlón y de alma quieta. 
Hoxe ya semos europeos e España é un país orgulloso de semellarse aos outros países da súa contorna. As touradas, a tortilla de patacas, a sesta, falar moi alto e as dezasete modalidades baixo as que se pode solicitar café nun bar son apenas unha anécdota, o recordatorio amable dunha teimuda tendencia a manter, vivos e puxantes, trazos que aos de fóra lles fan moita graza. Pero o camiño para termos chegado a ser un país coma outro calquera foi, en verdade, unha congostra virada e ben fodida. Da expulsión dos xudeus á Contrarreforma, da Inquisición aos Caprichos de Goya e da capa de Luís Candelas ás folclóricas con faralaes transita un mar de tempo,  escuridade,  sangue e medo. Transita a media España que de 1936 a 1975 rompeulle o corazón á outra media; unha España que non se parece a nada.
Interrogado nuna entrevista pola súa idea sobre política exterior, Santiago Abascal confesou: «Ahí me has pillao». Eu creo, e creo que milleiros de españois tamén o cren, que a Santiago Abascal a política impórtalle un pito. A violencia de xénero, a inmigración, o aborto, o estado das autonomías… son problemas demasiado comúns aos problemas de calquera país e, por iso, cuestións grises e aburridas. Abascal (que xa tardaba), como Franco, prefire non meterse en política. O seu é a España eterna, simple e doadamente comprensible, esa España que vai e vén no complexo devir dos séculos, de charanga y pandereta, da nostalxia de grandezas alcanforadas, de copa e puro despois de xantar e da amizade dos diestros, unha receita que tampouco se parece a nada e coa que, temo, don Santiago pode colleitar notable éxito.