22.9.17

O espírito mestizo



Como melómano militante e lector compulsivo, teño contraído na miña infancia e primeira xuventude certas débedas que me deixaron sinalado para sempre e que creo comúns a milleiros de españois, eses referentes que, como as botas Gorila ou o Kas de limón, fan máis pola percepción dunha patria común que dez mil discursos políticos. 
Á Editorial Bruguera débolle, probablemente, as miñas primeiras devocións literarias. Lembra vostede aqueles libros ilustrados de grandes historias (Ivanhoe, O Cid, Quo Vadis?, Guillermo Tell, O último mohicano, Robinson Crusoe, as novelas de Salgari e Verne, …) que, por tres páxinas de texto tiñan unha de viñetas en branco en negro? Ibáñez e os seus adorables Rompetechos, Pepe Gotera e Otilio, o inmoble do 13 rue do Percebe, o botones Sacarino ou Mortadelo e Filemón supuxeron un deses encontros que, neste caso por vía de gargallada e o absoluto, hilarante e absurdo disparate, rematan por aloxarse no substrato cultural máis fondo. As Hazañas Bélicas de Boixcar, lembra?, circulaban no Instituto de man en man e había consumidores tan voraces que non as deixaban nin en clase, léndoas de matute agochadas baixo o pupitre entre os xeonllos.  Xa con máis anos, no ambiente transgresor da Transición (que agora unha banda de ioguríns coa vida resolta denominan o réxime do 78), a detective transexual Anarcoma, da que era creador o gran ilustrador de cómic Nazario, fíxome vibrar co mundo abertamente escatolóxico, calculadamente vulgar e case onírico da noite underground na gran cidade. Recentemente, e malia ser inimigo acérrimo das «novidades editoriais» e dos best-sellers, teño que recoñecerlle un gran mérito a unha novela que, a través dos trazos dunha cidade perfectamente identificable no cultural, fixo recuperar a un este menda, de natural repunante, o gusto pola gran literatura. Refírome a La sombra del viento, de Ruiz Zafón.  
Canto á música, un amigo meu (contaría eu dezoito anos a todo tirar) puxo un día un elepé dun grupo chamado Iceberg. O disco era Sentiments. Para describir o impacto que aquel rock progresivo, elaborado, con notas deliciosamente flamencas, de alegres melodías executadas por auténticos virtuosos me causou, tería que ser mellor escrito do que son. Anos máis tarde, El Último de la Fila fixome entender unha linguaxe musical radicalmente diferente pero igualmente suxestiva, chea de vibrante xenio charnego. 
Editorial Bruguera, Francisco Ibáñez, Boixcar e as Hazañas Bélicas, Anarcoma, Ruiz Zafón, Iceberg e El último de la fila (todos de Barcelona) son ese tipo de débedas fondas, de cousas compartidas que labraron o meu espírito mestizo, como o de todos os españois.

10.9.17

O camiño dos faros: o bo camiño



Neste verán que xa remata, a, digamos, excesiva «exposición turística» de España estivo en primeira liña, primeiro polas mamarrachadas dun grupo de descerebrados cataláns, que resultaron non ser máis que o patético preludio dunha barbaridade executada na cidade condal por outros descerebrados, estes de nación magrebí. Descerebrados, fanáticos, todos eles, ao cabo, pero, por certo, soprendentemente novos. Non sei vostede, pero eu pregúntome se esta xentiña, con dezasete ou vintedous anos, non terá mellor cousa en que empregar unha idade tan marabillosa, enamorándose, pasando de todo e vivindo a vida feliz da mocidade no canto de andar vomitando odio, noxo e intolerancia. En fin. 
Sexa como for, o elemento de reflexión é indiscutible e boa parte da opinión pública do país manifestou a súa preocupación acerca dun modelo de explotación turística que semella, a todas luces, estar chegando a extremos insostibles (é insostible é un adxectivo especialmente sensible cando a sostibilidade das accións, sistemas e proxectos é actualmente un elemento case obsesivo). No caso de Galicia, ignoro cales serán a medio prazo as consecuencias de sumarse sen máis á oferta, xeralizada en España, de festa jolgorrio, praia, chiringuito, comer e beber sen taxa, e, se queda tempo e o corpo resiste, visita a un monumento, xa natural, xa artificial. É un turismo de masas no que o turista é un depredador para quen visitar as fragas do Eume responde ao mesmo instinto de consumo que papar unha mariscada nun restaurante do Grove ou tomar unhas cañas con tapa de tortilla nunha terraza de Ribadeo. 
Eu lembro tempos, tampouco tan lonxanos, nos que en agosto podía un atopar dous ou tres coches e catro ou seis visitantes no faro de cabo Touriñán. Alá estiven este verán e aquilo xúrolle que era un vindeaver. Logo trasladeime a Fisterra, que ás seis da tarde semellaba a verbena da Paloma, que barbaridade, había que facer cola para ver o faro. Pensei: a isto ou se lle pon couto ou rebenta. 
En troques, hai marabillosos exemplos no país de turismo sostible, baseados na ecoloxía, no esforzo físico e no pasmo diante dunha natureza extrema e impresionante: o camiño dos Faros é un reto en oito etapas que, galgando monte, pisando toxo, fentos e terra, discorre no borde dos cantís da Costa da Morte, entre Malpica e Fisterra.  Este si é o bo camiño. Eu, de verdade, desconfío do outro.