30.3.14

Gutenberg 0 - Kindle 1



En punto a tecnoloxía, o tempo ten medidas específicas. Sete anos poden non semellar un período moi extenso, pero, de mensurármolos en relación á evolución das apps e dispostivos electrónicos cos que de cotío convivimos, poden ser unha eternidade. En 2007, escribín un post no que me refería á presentación do lector de ebooks Kindle, chamado, segundo Jeff Bezos, o fundador de Amazon, a xubilar definitivamente o libro impreso. Imaxinaba eu a Bezos pegando saltos no acto de presentación do chintófano, presa de louca ledicia por poder, por fin, apuntarse o raro mérito de cargarse o libro, e berrando (descúlpeme Vde. a palabrota)  Jódete,Gutenberg! O que probablemente os executivos de Amazon subestimaban, máis atentos  ás cifras de negocio do seu trebello que a sutilezas de retórico, é un feito que se vén reiterando dende hai dous mil anos: as mutacións na orde das prácticas son moitísimo máis lentas que as revolucións técnicas. Malia o sismo con que a imprenta de Gutenberg socavou os alicerces culturais de Occidente (pois provocaba unha aceleración sen precedentes na reprodución dos exemplares), os modos de lectura dos códices medievais non mudaron de contado. Lembro que, en ocasión de verse sometido pola a súa nai a un severo castigo, certo nativo dixital, moi próximo e querido, axoenllouse perante a súa proxenitora, exclamando: Vale, mamá, quítame o móbil, a play e o ordenador, pero, por favor, déixame os Tintíns! 
Persoalmente, e sobre o convencemento de que o importa é ler, pois a lectura é a trabe mestra da intelixencia, superei hai moito esa dialéctica absurda que parece levar á xente a decantar as súas predileccións, nunha sorte de elección excluínte, polo libro impreso ou dixital. A miña tablet ten sido unha compañeira fiel nas incomodísimas sillas dos  aeroportos, proporcionándome horas de lectura, con que compensar o tedio dos tempos mortos. Pero, como empedernido lector de cúbito supino, neses momentos previos  á chegada de Pedro Chosco, prefiro o arrecendo inconfundible dos venerables volumes da biblioteca do avó. No entanto, certas saudades resúltanme curiosas: sabía vostede que, dende a emerxencia do .pdf, a produción de papel quintuplicouse? E é que, fronte a babilonia informe de mails, carpetas, directorios e subdirectorios que agochan as tripas do ordenador, non hai nada que dea máis seguridade que un montón, aínda máis informe e caótico, de papeis. Sóalle?  

15.3.14

Corrupción



Meu pai, en gloria estea, foi alcalde da Estrada entre 1959 e 1970. Nunha etiqueta propia de mentes simples, un alcalde franquista (na mesma medida en que eu fun un neno franquista). Viviamos daquela nunha casiña típica da posguerra, na que os nenos durmiamos con tías e avoas, había un brasero con badila baixo a mesa camilla e aos interruptores das lámpadas, de escura baquelita, se lles chamaba peras. Cando chegaba o Nadal, tiñamos que habilitar a despensa para dar acubillo aos presentes con que era agasallado o señor alcalde. Os agasallos, non se vaian crer, eran unha garrafa de sidra nova ou de viño do país; un saco de patacas; as súas botellas de augardente, un polo grande, un par de coellos, e, xa máis raramente, unhas tabletas de turrón chocolate ou unha bolsa de peladillas. Papá era un home simpático e accesible, serio nos seus compromisos e traballador infatigable, e eu supoñía que aqueles humildes dons eran en obsequio desas galas, que el gastaba o mesmo co gobernador civil ca co máis pobre labrador, agradecido por poder dispoñer por fin da traída de auga ou de luz eléctrica no seu lugarexo. Papá mercou o seu primeiro coche, un Dyane 6, seis ou sete anos despois de deixar a alcaldía e morreu, con 83, nun piso de alugueiro. Igualiño que agora. Claro que el era un alcalde franquista e os de hoxe son alcaldes de corporacións democráticas, onde vai parar. Imaxino que su señoría, Pila de Lara, non tería o máis mínimo titubeo en imputalo por sospeitar, con todo fundamento, que tras aquel capón ou aquela garrafiña de viño da Ulla se agochaba un escuro entramado de corruptelas e influencias persoais na procura de inconfesables beneficios. Intúo que dona Pilar de Lara, reverenciada neste país de papanatas como unha semideusa de moralidade incólume e inmune á máis mínima tentación humana, nunca cruzou a delgada líña vermella e saben moi ben onde está. Ben por ela, porque eu non o sei. Tal vez, ter aceptado que un empresario me convidase algunha vez, en horario de traballo, a un café (mesmo cun cruasán) me coloca do lado escuro da forza. Non, isto é pouca cousa. Un xantar de porco celta co arroz sería suficiente? Acaso dúas botellas de tinto pesquera? Que dilema! Serei eu tamén un corrupto? Toda caza de bruxas é sempre produto da insensatez, un patrimonio no que España é unha potencia internacional.

9.3.14

A ilusión perdida



Iñaki Gabilondo, ademais de 71 anos magnificamente levados, ten unha lucidez de xuízo que brilla estrelecente nun firmamento público atoldado de botarates e mamarrachos, endemicamente incapacitados para algunha idea ou destello de autenticidade que vaia para alén dunha ducia de tópicos mal fiados. Nunha interviú que lle vin o outro día, afirmaba o xornalista que, contra a recentísima especie de que a nosa Transición foi unha epoca estéril na que ficaron moitas contas pendentes co franquismo, naqueles anos había algo que no presente deixa sentir a súa falta cada vez máis violenta e teimudamente: había un proxecto de país. Entendo eu, que vivín con intensidade aqueles tempos, que tal proxecto era, en efecto, colectivamente percibido e colectivamente executado nunha dobre dirección: unha clase política que soubo estar á altura de circunstancias tan difíciles e unha sociedade que respondeu con  serenidade e ilusión aos moitos espellismos que provocaba o deserto da recente ditadura. Hoxe fartámonos de endosar a unha caste de políticos, na verdade dificilmente empeorables, todos os males do século, como se os nosos políticos fosen extraterrestres chegados a esta vella pel de touro co designio de facernos a puñeta, roubar e vivir regaladamente á nosa costa. Os políticos, en España hoxe pero tamén nas polis gregas e na Alemaña nacionalsocialista, son o directo reflexo da sociedade que os propicia, eventualmente elixe e, ao cabo, tolera. A miña opinión é que o corpo civil que, cada vez con menor propiedade, chamamos sociedade española, é apenas de mellor calidade ca a clase política que, teoricamente, a representa. Tal vez, como no símil valleincllaniano, o país leve moito, demasiado tempo espellándose no Callejón del Gato e o esperpento non dea para máis. Fronte ao sebastianismo dalgúns, convencidos de que un político auténtico nos sacará desta postración a base do discurso da sinceridade, da volta ao servizo público e a honradez, eu creo que o mal é de todos e non vale botar balóns fóra: España non ten proxecto e, como nave sen rumbo, bandea nun océano de desilusión e valores esquecidos, enarborando a bandeira do sálvese quen poida. Xa non hai ofertas, nin discursos posibles, nin sequera ideoloxías, porque, por riba destas, unha escura capa de corrupción iguálao todo. Isto é o que sinto, pero non me fagan moito caso. Serán os anos.

1.3.14

Espiritismo, flema e festa jolgorrio



Un bo amigo, que acaso estea agora lendo esta columna, agasalloume co relato dun delicioso sucedido, que, á súa vez, lle participou un colega seu, profesor nos Estados Unidos. É o caso que a alumna dunha prestixiosa universidade propuxo a certo catedrático senior redactar, baixo a tutela académica deste, a súa memoria doutoral sobre a vida e obra dun personaxe moi pouco coñecido do século XIX, arredor do cal as fontes eran especialmente inexpresivas. Na primeira reunión que mestre e pupila mantiveron para pulsar os avances da investigación, o vello profesor ficou pampo perante a avalancha de datos biográficos despregados pola doutoranda. Cando esta, vendo o grato asombro do seu titor, confesou que todo o obtivera directamente do seu biografado, aquel non puido menos que preguntar,  no colmo da estrañeza, como podía ser iso, tendo en conta que o fulano levaba cento cincuenta anos dando malvas. A moza, con absoluta seriedade, confesoulle que establecera contacto co personaxe nunha sesión de espiritismo, manifestándose a pantasma reservada ao principio e remisa a falar de si, pero ao pouco disposta a colaborar no inquérito da súa vida. A reacción, polo visto, do profesor foi serena e, con toda delicadeza, animou a súa discípula a seguir transitando un procedemento investigador que, malia a súa evidente heterodoxia, semellaba estar rendendo tan ricos froitos. O que, para o seu chaleque, o bo do home pensaría de verdade é algo que a crónica do meu amigo non completa, pero que, na verdade, resulta indiferente. Imaxinan un profesor universitario español no mesmo caso?
Teño para min que a contención expresiva tan característica dos pobos anglosaxóns é un trazo social de máis fondo calado ca o que poida semellar a primeira vista. Malia o deostada que resulta a ollos mediterráneos, a flema das xentes boreais induce máis ao pensamento cá emoción e neutraliza, ou cando menos atempera, o aguillón do estímulo primitivo co xuízo e a reflexión, todo o cal contribúe, sen dúbida, a alicerzar o seu éxito como culturas preponderantes do mundo. En compensación, por estes pagos consolámonos crendo que a festa jolgorrio é un patrimonio que xa quixeran americanos, suecos ou holandeses e venerando como xenios a provectos políticos de pelo branco aos que se lle vai toda a forza pola boca, xesticulando como histrións, berrando e insultando. Dando exemplo, vamos.