[Texto completo do discurso de agradecemento á concesión da Insignia de Ouro da Asociación de Fillos e Amigos da Estrada. No Recreo Cultural da Estrada, a noite do 22 de San Xoán de 2012]
Atribúen ao actor
británico Richard Burton, que viviu nunca vintena de países, o pensamento de
que un é de onde ten os libros. Eu os
libros, centos de eles, herdados en boa parte do avó e en boa parte do meu pai,
téñoos agora nunha biblioteca que mira, dende os cómaros de Brión, o fermoso
val da Amaía, coa torres do Obradoiro e a Berenguela ao fondo, pechando o
cadro. Pero, malia os libros e o fermoso pensamento do grande actor británico,
eu son da Estrada, nacín nesta prezada vila, na rúa Serafín Pazo, barrio de
Bedelle, e alí remiten as lembranzas douradas da nenez, pois como dixo Søren Kierkegaard somos a nosa infancia. O
ultramarinos de Sofía; as correrías e xogos na veciña alameda; as visitas á
alcaldía para pedirlle cartos a papá; o cine, que curiosamente sempre se chamou
Teatro Principal malia que só había un, e no que irmáns e curmáns entrabamos de
gratís, pois o tío Mundo era o xerente; o carro de cabalos que todos os días
viamos pasar para o matadoiro; o tíovivo que polas festas se instalaba nun
solar a carón da casa dos Carballeda e no que había un caballito chamado
Mustang que era o meu preferido; as pelis da infantil ―Maciste, el enmascarado
de Plata con aquelas dobraxes mexicanas irrepetibles― e as bolsas de pipas La Pilarica (Qué rica la Pilarica, repita) e Facundo
(Y dijo el toro al morir: siento dejar
este mundo sin probar pipas Facundo). A miña nenez, que foi unha nenez de
Enciclopedia Álvarez, leite en pó, la canción del Cola-Cao, o grupo Escolar
José Antonio e os veráns no campamento Paco Leis que a OJE tiña na praia das
Sinas, foi unha nenez feliz, malia que, como dixen nun poema moitos anos despois,
ata o universo era escaso naqueles tempos. Emporiso, quen de neno ten afecto
teno todo. Coubéronme en sorte un pai e unha nai que, a falta tal vez doutros
bens máis prosaicos e materiais, me legaron o mellor dos herdos: a universal e
perenne lección da honestidade, da integridade e da coherencia, valores que,
por certo, hoxe resulta ben difícil transmitir. Pero, en fin, todo muda ao son
dos tempos e de pouco vale acubillármonos en saudades superfluas e improdutivas
melancolías que a nada conducen. O mellor aproveitamento que podemos tirar do
pasado é a súa proxección no futuro, algo que, ao meu entender, practica moi
ben a nosa Asociación de Fillos e Amigos da Estrada, que todos os anos, nestes
días limiares do verán e veciños da festa do neno mártir Pelaio, colleita os
froitos de ricas sementeiras e as ofrece como homenaxe de futuro a unha vila
puxante e pródiga en figuras senlleiras nos eidos máis diversos: a cultura, a
ciencia e a investigación, a actividade política e empresarial, o altruismo, o
deporte, as artes… Nesta selecta nómina de figuras a quen a Asociación leva
galardoadas co seu recoñecemento anual, eu atópome, segundo adoita dicirse,
como un polbo nun garaxe, pois sinto sinceramente que a xenerosidade desta distinción
está en proporción inversa aos meus pobres e escasos méritos. Se acaso algún
teño, ese mérito é o do traballo constante, o da convición e o do entusiasmo,
receitas, por certo, ben recomendables para escuros tempos de crise. Pablo Ruiz
Picasso dixo nunha entrevista que a el as musas sempre o pillaban traballando. Mutatis mutandis, eu non coñezo outras
musas que o esforzo, o compromiso, o afán de superación, o traballo en equipo,
o recoñecemento e estímulo aos méritos e capacidades dos demais, e, ao cabo, o
empeño en facer as cousas ben sen agardar máis recompensa nin ouropel que a
satisfacción do labor ben feito. Se credes que isto é merecente do galardón que
hoxe me entregades, douno por ben recibido.
Agradezo á Asociación de Fillos e Amigos da Estrada, e moi
especialmente ao seu presidente don Alfonso Varela ―membro esgrevio dunha
familia moi querida pola miña―, terme incluído na selecta nómina de fillos
predilectos desta miña prezada vila. Ao profesor Manuel Sanmartín, amigo,
colaborador en tantas batallas e paisano, o seu padrinado neste acto.
Dúas palabras finais. Disque detrás dun grande home sempre hai unha
gran muller. Permitídeme que altere esa sentenza, no fondo bastante machista.
No meu caso, si hai unha gran muller, pero non detrás senón ao lado, mesmo
moitas veces diante, e o home é máis
ben normaliño. A Sonia, a miña dona, a miña compañeira de singradura, a nai dos
meus fillos, débolle tanto que supoño que o día menos pensado terá que
rescatarme, como aos mercados financeiros. Finalmente, quero expresar o meu desexo
de que esta distinción honre por sempre a dúas persoas, a quen lles debo, non
moito, senón todo: Carmen Valdés e Mario Blanco. Boas noites e moitas grazas.