Calidade na universidade

Lembrado sexa cos meus máis fondos respectos para os sentimentos relixiosos de cada quen, Jaume Perich cría que  a Igrexa serve para resolver unha serie de problemas que non existirían se non existira a Igrexa. O pensamento do xenial humorista, ao xeito da pescada que morde na cola, resulta aplicable a unha manchea de actividades da vida. Por exemplo, aos procedementos de avaliación, moi de moda na universidade española de hoxe, orientados a demostrar que a calidade dunha titulación en filoloxía hebraica pódese mensurar e aínda avaliar en virtude do rigor e a sistematicidade dos procedementos que a fan posible. Ao final, cando un equipo humano se ve sometido á presión dun sistema certificado (e falo por experiencia) comeza a proer a incómoda, e por demais teimuda, sensación de que, en realidade, se traballa máis para cumprir cos preceptos dunha dinámica formal ata a extenuación que para garantir a eficiencia do produto, a calidade do cal poderíase ponderar, tal vez, sen tanta complicación. Pero, en tempos en que semella lexítimo formular en qué termos a filosofía de Sócrates resulta rendible ou tecnoloxicamente transferible, parece tamén non existir inconveniente algún en certificar a calidade dunha prestación universitaria igual ca a dun refresco de cola ou dun queixo do Cebreiro.  

Creo, non obstante, que a obsesión pola calidade, pandémica na universidade española contemporánea, é moi mala para a calidade, sobre todo cando tanta esixencia asenta nunha autognose invariablemente negativa. Levando a auga ao meu terreo déixeme, prezado lector, dicirlle algo. En todos os países que, científica e academicamente, xogan na primeira división, as editoriais universitarias son garantía de prestixio, rigor e calidade. Lembremos, apenas, que un libro, digamos, de «certa» trascendencia (A galaxia Gutenberg, de Marshall MacLuhan) foi orixinalmente publicado por unha university press, a deToronto. En España, onde é paradgimático que o ladrón pense que todos son da súa condición, ocorre exactamente o contrario: para as axencias de avaliación e acreditación as editoriais universitarias son modelos de amiguismo e ausencia de control e as editoriais académicas privadas (nas que, de costume, se paga por publicar) son dechados de transparencia, seriedade e profesionalidade.
Nos catro últimos anos, dous libros publicados polas prensas universitarias de Compostela foron editados en inglés por dúas grandes editoriais académicas multinacionais, Wiley e Springer. Pero, en España, nin a evidencia é neutral.

Días de furia

Unha amiga miña dedica o último domingo de agosto previo ao primeiro día laboral (cito literalmente) a deprimirme a gusto, procurando, con tal actitude, unha benéfica profilaxe das angueiras e suores que se agochan, amenazantes, no curso a piques de comezar. Non sei vostede pero eu, do catálogo de clixés estomagantes con que nos castiga periodicamente a publicidade, sinto un noxo especialmente intenso polo de volta ao cole. Xa mediando agosto, dende eses mamotretos de oito por tres metros estratexicamente colocados nas beiras das estradas, un poder oculto pero omnipotente, comeza a amargarnos as ferias co memento seguro da súa fin e o reinicio de rutinas aburridas e extenuantes. E faino con ese optimismo finxido dos hipócritas e os axentes de seguros, como se a puñetera volta ao cole fose o punto de partida dunha existencia idílica na que os cadernos cadriculados, os forros plásticos e os libros de texto semellan o pasaporte para unha illa paradisíaca do Pacífico. Perante o spot publicitario dunha margarina na que unha familia almorza ás sete da mañán dun día laboral coa mesma enerxía e ledicia de quen papa unhas nécoras con albariño nas vacacións, vaise xerando unha agresividade indisimulada contra un modelo de vida que, co tributo permanente da angustia e o estrés, zuga o mellor de nós e, aínda por riba, nos esixe unha actitude invariablemente positiva, como se a felicidade fose unha obriga e facer o gilipollas disfrazado de hippy nun clube náutico a quintaesencia dun estilo moderno e glamuroso.

Agosto é como un antroido louco e orxiástico antes das carnestolendas de setembro: vaia troula, vaia praia, verbena, combo dominicano con los ritmos tropicales, sardiñas, empanada, viño a rabiar, bailar, comer e beber ata rebentar, un programa estival do que só foxen os frikis e os amargados, que de todo hai.
Eu rindo homenaxe de admiración á sinceridade de William Foster, protagonista de Un día de furia, peli de Joel Schumacher que reflicte, coa mestría interpretativa de Michael Douglas, a náusea dun fulano farto de chorradas, que, un bo día, responde coa irreprimible violencia dun bate de béisbol a normas que el non inventou pero que se ve obrigado a cumprir. Cada vez que enxergo as ominosas sombras do outono e o peñazo dunha realidade imposta a golpe de titulares, tertulias, debates e consultas soberanistas lembro o bate de béisbol de Foster. E iso que son un tipo tranquilo e tolerante.