9.12.14

A lingua contra as cordas



Sempre que algún informe estatístcio reflicte a nosa actualidade sociolingüística ármase a marimorena. E, nesta ocasión, non é para menos, cando se constata que só un de cada catro rapaces de entre cinco e 14 anos (é dicir, o relevo xeracional do país) ten o galego como lingua cotiá e que o 47%  do mesmo estrato demográfico non o usa nunca. Eu non son sociolingüísta nin podo achegar unha análise destes datos que vaia para alén das reflexións a que me move a miña condición de usuario e cultivador dunha lingua que levo moi dentro, nesa paraxe onde reside a CPU da nosa alma. Porque, cando falamos da lingua, falamos do bastidor onde facemos encaixar a vida. Se hai un elección persoal e intransferible que contribúe a nos definir como os seres humanos que somos —en realidade son dous, lembrémolo: bipedestación e linguaxe articulada—é a lingua. A lingua e a outredade do mundo que nos arrodea: coa lingua chamámoslle arbore ao que é unha árbore e cabalo ao que é un cabalo, obxectos —árbore e cabalo— de existencia anterior e independente á da súa denominación idiomática. Así é que os obxectos 'árbore' e 'cabalo' son tree e horse, puu e hevonen, Baum e Pferd, segundo a latitude e nación do falante. Non hai nada, polo tanto, máis móbil colectivamente nin máis estable individualmente ca a lingua. Coa lingua enamorámonos, insultamos, convencemos, dicimos as cousas máis fermosas e podemos dicir as máis malvadas.
Por iso, e aínda recoñecendo os encomiables esforzos de tantas beneméritas institucións e persoas a prol dunha lingua que é o meu tesouro, debo dicir que non son moi optimista. Tampouco quixera soar derrotista, pero se existe algo túzaro é a realidade, e, na realidade dun mundo globalizado, que ten elevado a koiné universal, o inglés, á categoría de valor macroeconómico, ficará cada vez menos espazo para o herdo espontáneo e o desenvolvemento funcional das linguas vernáculas de tantos países. 
A apreciación do secretario da Real Academia Galega, o meu prezado amigo Henrique Monteagudo, de que o futuro do galego estásenos indo das mans reflicte, ao meu modo de ver, a cuota de inevitable frustración inherente á pretensión de que as institucións induzan unha elección tan fonda, tan persoal, tan íntima, tan intransferible, tan inxustificable —por non existir razón algunha que nos leve a xustificala— como a lingua na que se vai desenvolver a nosa vida. Pero ogallá me equivoque.

2.12.14

Machos




Hai uns anos, antes de que a tele fose o esterqueiro que é hoxe,  eran acostumados os documentais sobre a vida salvaxe e animal en hora tan deleitosa como a sobremesa. Deste xeito, un podía, aproveitando o sopor post-prandium e comodamente instalado no sofá, ir caendo docemente nos dominios de Pedro Chosco, mentres entrevía, cos ollos semipechados e a conciencia en stand by, programas tan suxestivos como a parada nupcial do pingüíno juanito ou a migración anual do búfalo almiscreiro. Do limiar, pois, dunha destas sonecas, lembro unha excelente reportaxe da BBC sobre os hábitos de vida dos leóns da sabana. As imaxes, opotunamente comentadas pola voz do narrador, amosaban as rechamantes diferenzas de comportamento social entre os cachorros machos e femias. Mentres estas, con parsimonia, se dirixían, entre si e cos adultos, maullidos, lametóns, leves contactos coas patas e delicados revolcóns, os machos ruxían, bradaban, choutaban, trabábanse e agredíanse violentamente coas gadoupas en horrísono balbordo, que importunaba os adultos e descompoñía a harmonía do grupo. Eis a condición xenética do macho de calquera especie de mamíferos superiores. Incluído, claro, o homo sapiens. Eu non teño nova, por exemplo, de que una señora ao volante sinta como unha afrenta imperdoable que outra señora a adiante co seu vehículo. Percibo, por outra parte, que, en reunións, foros e outras catacumbas, o individuo encantado de coñecerse (e de oírse) é un especime que sobrancea máis na súa variante macho ca na variante femia. Unha boa amiga dicíame hai pouco, con brillante metáfora, que certo departamento da súa empresa resulta moi pouco operativo porque nel hai moito macho alfa competindo entre si por impoñer a súa autoridade.

Que douscentos antropomorfos conveñan nunha quedada vía guasap darse de trancazos antes dun partido de fútbol, ademais de poñer en valor os beneficios incontestables das redes sociais, é un feito que reivindica esta dimensión basal do macho, inzada de testosterona, axilas suadas e alaridos rociados de cuspe. Un anuncio de desodorante masculino, que acaso vostede lembre, sobre a imaxe dun fulano que, con pelo a lo Henry Colomer, deixaba emparafuxada a unha señorita co seu irresistible engado masculino, tiña como lema: Vuelve el hombre. O home nunca marchou. Dende o Circo Máximo de Roma ao Estadio Vicente Calderón de Madrid, o macho deambula pola historia do mundo sometendo o seu cerebro ao imperio dos seus testículos e sementando toneladas de sangue estúpida.