Fin de ciclo

 

Sumerios, acadios, babilonios, exipcios, hititas, gregos, cartaxineses, romanos, musulmáns, ostrogodos, bizantinos, carolinxios, otomanos, aztecas, incas, Felipe II, Napoleón, o reich dos mil anos… a historia da humanidade é, sen solución de continuidade, unha sucesión de éxitos que, chegado un punto de inflexión, por múltiples razóns sufriron un inevitable afundimento ou progresiva ruína. Non sei vostede pero a min certas civilizacións (e mire que hai onde elixir) fánseme especialmente engaiolantes, ás veces por razóns máis ben prosaicas. Se sempre fun vítima da máis intensa fascinación polas culturas precolombinas de Mesoamérica, esa fascinación disparouse ata límites insospeitados despois de ver por vez primeira o filme Apocalypto, de Mel Gibson, unha obra de arte dun realismo angustioso e electrizante.

O coñecido polos expertos como colapso da cultura maia durante os seculos IX e X da nosa era segue sendo un misterio e as causas (un drástico cambio climático? excesiva presión demográfica? conflitos internos? unha desafortunada combinación de todo?) motivo de persistentes investigacións arqueolóxicas. O certo é que tras o esplendor monumental de Tikal, Calakmul, Uxmal ou Yacxchilán, con pirámides, templos, palacios, inscricións e pinturas que aínda hoxe deixan pampo o espectador, os escribas, escultores e sacerdotes deixaron de súpeto de exercer o seu centenario e sagrado labor, as cidades foron abandonadas e a selva, incontrolable e salvaxe, anegou de melancólicas ruínas pétreas antigos escenarios da dominación, do poder, da enerxía, da plenitude. Sic transit gloria mundi!

Eu creo que, contemporaneamente, tan afeitos estamos a ollarnos o embigo que, ao cabo, son as nubes as que non nos deixan ver o ceo. Plenamente conscientes e convencidos do noso poderío como especie, orgullosos do noso dominio sobre a natureza ata o punto de crermos con dereito a desafiar as súas leis, clonamos ovellas, enviamos sondas a Plutón a ver que hai por alá, construímos monstruosas présas para dicirlle á auga por onde ten que ir e erguemos novas torres de Babel co impúdico beneficio do licor negro que move o mundo, como o Burj Khalifa, orgullo da humanidade, que non é máis que o adaxo para facer outro coloso aínda máis grande. Agnóstico que é un, non deixo, porén, de observar que todas as relixións teñen un certo compoñente nivelador con relación ás ínfulas humanas. Buda, Alá, Deus, Xúpiter, Marduk, Amón ou o Gran Manitú semellan dicir o home: non te pases, que me encontras. Así, Yahvé castigou a vaidade do seu pobo confundindo en Babel as súas linguas, o que, polo demais, representou un impulso bíblico moi aproveitable para as a academias de idiomas.  

Tras non sei cantas vacinas, hai dúas semanas saíronme as dúas rayitas nun test de antíxenos. Será outra variante, digo eu, crendo que o rollo este xa acabara. Arde media España, con inédita crueza e, co fondo do rescaldo fumegante e os vehículos da UME, os políticos prometen axudas millonarias, anuncian unha avaliación seria das políticas de xestión forestal e aseguran solucionar dunha vez por todas a precariedade e inseguridad laboral dos brigadistas, fartos de lapas épicas, calores sobrehumanas e bocatas de salchichón. Londres dá 42º en xullo e, aínda coas incógnitas da Covid19, a OMS anuncia unha probable nova pandemia derivada dos monos, que, pobriños, boa culpa terán eles. 

Isto, señoras e señores, remata: morreu o demo e acabouse a peseta. Todo apunta a un cambio de ciclo, sen dúbida, que eu, probablemente, non verei (razón pola que, talvez, falo con tanta lixeireza). Cremos vivir nun mundo perfecto pero torres máis altas caeron. Un consello: non desaproveite os últimos sete días!

Un lugar no que vivir

 

Disque na terra dos cegos, o chosco é o rei. Quérese dicir, con tan enxeñoso proverbio, que sempre se pode atopar consolo cando o malo se compara co menos malo. Eu creo que son sinceros e dignos de recoñecemento os intentos que, dende hai algúns anos para acó, concellos, vilas, asociacións veciñais e outras instancias veñen impulsando a prol da recuperación urbanística dun país tan horriblemente castigado polo máis cruel feísmo construtivo como o noso. Ao cabo, lonxe, moi lonxe quedan xa os anos da pobreza que empurraba a milleiros de galegos a buscaren en Suíza, Alemaña, Francia ou Inglaterra o sustento que a súa nación lles negaba; emigrantes que, ao marcharen, deixaban leiras e, ao retornaren, atopaban solares, nos que, sen a máis remota sensatez pública nin ordenamento de ningunha clase, chantaban torpes imitacións de modelos alleos e malaprendidos por eses mundos. Sempre me preguntei como é que un fulano, tras vinte anos de camareiro no aeroporto de París, ou outro, que limpou durante tres lustros os baños dunha estación de esquí, volvían á vila, montaban un bareto e aínda tiñan a moral de bautizar o establecemento Orly ou Chamonix. El non quedarían fartos? En fin, aculturación, creo que lle chaman a isto. 

Por fortuna, conceptos descoñecidos cando eu tiña dez ou quince anos como estado do benestar e calidade de vida foron callando e, pouco e pouco, capìlarizándose co exercicio da xestión pública por parte de xestores novos, formados, viaxados e modernos, con independencia da súa cor política. Co esforzo e compromiso dunha cidadanía exemplar, dotada dunha sensata personalidade que foxe dos extremos e sabe que, se Deus é bo, o demo non será tan malo, Galicia foi desprendéndose do baldón da miseria e sandando as cicatrices dun illamento secular e hoxe é un lugar marabilloso para pasar a vida, un país europeo, aberto e luminoso, acolledor, no que a xente vive o ser galego cun orgullo san e exento de xenreiras inútiles e agravios inexistentes.

O val da Amaía onde este menda habita vai para trinta anos é, ao meu xeito de ver, un destilado ou quintaesencia do que digo. A contorna occidental e atlántica da área metropolitana compostelá é, simplemente, un quitapenas. É pouco probable que exista en Galicia outro concentrado comparable de beleza natural, respecto pola medio e urbanismo razoable e ordenado. Rubial, Saíme, Souto, Gosende, Gontade, Alqueidón, Guitiande, Pedrouzos, Sanín, Vilanova, O Cabo, Lago, Buio… son anacos de mundo indisociablemente unidos á miña experiencia, íntima e benquerida, diso tan sutil e maliño de definir que chamamos felicidade. A paz da aldea, o arrecendo a lume no outono, a brétema que vai, lene, acariñando as valgadas nas tardiñas do inverno… Doutra parte, a quince minutos, a ría de Noia, para min a máis fermosa das nosas rías, custodiada polo coloso de Louro, orlada de praias e recantos dunha beleza case ofensiva. E, cara a Santiago, Bertamiráns, que, ao dinámico e vibrante carácter urbano dunha pequena cidade e centro comercial aberto, reúne unha deliciosa rede de espazos verdes flanquedos por un tecido urbanístico homoxéneo e coidado. Engada vostede a todo isto o microclima característico dun enorme val arrodeado de montañas coa dozura do océano veciño e obterá a estampa do paraíso. Eu, de feito, teño pensado comprar uns zapatos de dous números menos para sufrir un pouco...