Feras

Un colega editor asegura que a única diferenza entre a súa universidade, e aínda a universidade en xeral, e un zoolóxico é que nesta última instalación as feras están engaioladas e, en troques, na universidade andan ceibas e as súas vítimas permanentemente expostas aos seus, tan despiadados como imprevistos, ataques: lobos, raposas, serpes velenosas, hienas, leonas, tigres e tigresas, asnos salvaxes, tímidos mouchos, traizoeiras curuxas e agresivos diaños de Tasmania pululan por despachos, aulas, bibliotecas e laboratorios agardando o ocasión propicia de lanzar os seus colmillos, gadoupas ou letal ponzoña contra o inocente que, polas máis variopintas razóns, a fera pode considerar un inimigo. Eu dígolle ao meu colega que lle acepto o símil, acaso un chisco contundente de máis, sempre que el me conceda que non se pode limitar á universidade senón que a comparación é aplicable a calquera outra grande empresa. 

Toda grande empresa é, en efecto, unha estrutura extraordinariamente complexa na que, en definitiva, se ven obrigados a convivir inevitablemente intereses e sensibilidades moi diferentes e, por veces, realmente nos antípodas. É así que as tensións derivadas da colisión de vontades estimulan a máis feroz competitividade, a competitividade incrementa a vaidade, a vaidade conduce á envexa, esta aguilloa o odio e u odio converte un humilde funcionario nunha besta brava e un estirado executivo nun Carcharodon carcharias capaz de papar a sua nai por unha pata con tal de obter unha conta de resultados que mellore a do departamento rival. 

Se algo conseguiu este despiadado capitalismo dos nosos días, alicerzado no consumo compulsivo e na constante creación de superfluas necesidades, foi converter as relacións laborais nunha fronte de guerra, na que, como no amor, todo vale e todo está permitido. O caso do mozo británico, executivo de banca sometido a un cadro de obxectivos demencial, que morreu cando se ía duchar tras setenta e dúas horas traballando sen repouso, non é máis ca a punta dun iceberg de inhumanidade, un iceberg no que o estrés é case unha obriga moral, a marca do traballador infatigable, pois vivir reconciliado coa serenidade e dispoñer de tempo para un mesmo son signos inequívocos do mediocre, do vago ou do paleto que, por non ter, non ten nin perfil de Twitter, LinkedIn e Facebook, e así vive tan relaxado. Non sei a vostede pero a min mellor me iría cun traxe de amianto e unha mangueira porque teño a sensación cotiá de que non fago outra cousa ca apagar lumes. Ou de intentalo.

Os outros

Hai uns días, nun breve desprazamento a pé entre dous puntos da cidade (en Santiago todos os desprazamentos a pé entre dous puntos da cidade son breves, o cal é impagable: nunca entenderei a mitificación da gran cidade), un home e unha muller descoñecidos paráronme para preguntar por un edificio, nun caso, e unha rúa, noutro. E eu, que vivo subxugado polo feo vicio de pensar, reflexionei, tras a primeira consulta, qué da miña fisionomía foi o que levou ao preguntante a seleccionarme entre a morea de xente que naquel momento deambulaba ao noso redor. Nestas estaba, cando me asegunda a outra forasteira, co cal a base da miña reflexión multiplicouse por dous, concluíndo, de xeito provisional, que ou algo teño que inspira confianza, ou ben, que todo na vida é produto da casualidade. De por parte, como todo animista, creo pouco no azar e, ben en troques, percibo unha orde rigorosa no acontecer da nosa vida, apoñendo o que outros atribúen ao albur a unha forza inmutable semellante á que ordena as mareas ou a sucesión da estacións. Debeu ser, polo tanto, un sentimento de confianza a que levou a estes dous descoñecidos a solicitar, a xeito de Tom-Tom animado, as miñas orientacións. 
Que é, en efecto, o que nos conduce a fiarnos do aspecto dun descoñecido e non doutro? Cómo, na selva que hoxe é unha cidade, xestionamos os nosos sentimentos primarios cara aos centos de persoas coas que nos cruzamos? Non deixa de resultar paradoxal que canto maior é unha urbe, é dicir, canto meirande é o número de seres humanos obrigados a convivir nun espazo reducido, maior é igualmente a sensación de mutua desconfianza, de inhibición fronte ao desposuimento alleo, de individualismo militante. Reparou Vde. nas actitudes habituais dos pasaxeiros dun vagón de metro nunha gran capital? Ollares fuxidíos, aillamento, rostros extenuados, intensa comunicación… co móvil. Semella que, no canto de nos unir en comuñón, o estado do benestar e a hipertecnoloxía tenderon veos de silencio e enchouparon de aséptico egoísmo a maneira en que nos relacionamos. 
Hoxe, o pensamento único obriga á desconfianza do outro e quen non o fai é porque é un inxenuo, que tarde ou cedo caerá da burra percibindo que, ao cabo, todo o mundo é malo, vai ao seu e só é cuestión de tempo que nos dean a puñalada trapeira. Nunca me gustaron os moralistas e nunca farei desta columna un espazo para pontificar. Pero confeso que ás veces, tras apartar a vista cando un fulano cun tetrabrik de viño me pide un euro pola rúa, sinto que o mundo é unha merda.