Northern Exposure

As lecturas de perruquería son algo digno de estudo. Nestes establecementos, e mentres agardamos a que nos chegue a vez para o trasquilado das guedellas, accedemos a impresos hemerolóxicos da máis diversa caste, pero que reúnen para min dúas curiosas características:
a) é alí o único sitio onde accedo a eles, e
b) o fondo de títulos é sospeitosamente parecido dunha perruquería a outra.
Deste xeito, eu, que de costume non son usuario de Tuning Radical, Qué me dices, Moto GP, Hola, Diez Minutos, Muy Interesante ou Man, enfráscome en lecturas lúdicas, das que, de certo, disfruto moito —para que enganarnos—, penetrando indiscriminadamente nos arcanos dunha concentración tuning en Seseña, provincia de Toledo; nos proximos esponsais dun triunfito cunha tía buenísima; nunha soirée na que o home de Alaska ―un tipo bastante grimoso― aparece especialmente desmelenado, ou na última produción de Monica Belluci de prota, report ao que acompañan unhas fotos da susodicha que… en fin, corramos un tupido velo.
Nun destes especimes, e no entanto lle arranxan a perrera ao meu pequeno —vítima da previa desfeita dun inexperto fígaro— leo unhas declaracións de certa solista oriúnda das Illas Afortunadas, que me chaman a atención. Perante a perspectiva dun cambio de domicilio a Suíza, dende as súas natais Canarias, a xornalista pregunta á cantante se non lle dá medo non se afacer ao clima helvético, ao que a artista resposta que non, porque, como viviu en Asturias cinco anos, xa está moi afeita á chuvia e escuridade do norte (sic).
Vista dende fóra —que é como hai que ver as cousas— é indubidable que tal é a imaxe característica destes pagos atlánticos e nordesíos. Ata que punto as condicións climáticas dun país inflúen na súa Volksgeist (como diciamos o outro día) é algo sobre o que, ademais de teorizar con alicerce claramente científico, podemos coquetear, máis ou menos frivolamente, destilando divagacións da máis variada pelaxe. Déixenme coquetear un chisco, sen ánimo excesivamente crítico.
Fole. Si, si, Ánxel Fole. Fole é un dos escritores de nós do que máis gusto. Ao igual que Baroja, home e autor se explican só no contexto dun norte húmido, escuro, rudo de ventos e borraxeiras, mesto de afalagos misteriosos, de horizontes sempre esvaídos e aires permanentemente salgados pola mar. Baroja e Fole chegan a unha valoración conveniente cando enchoupados ata a médula da cerna física do país. Atopo curiosas coincidencias entre don Pío e don Ánxel. En ambos a pretensión dunha elevada estética literaria cede fronte ao pulo dunha transmisión sincera e clara da realidade que pretenden describir. En ambos o home imponse ao escritor, mesmo na súa fasquía externa: se Baroja nunca renunciou a semellar un mariñeiro de Santurtzi —txapela, xersei de grosa la, selvática barba— Fole parece un labrador enfundado en traxe de señor, sempre cun engaiolante aquel de desastrado adán, soñador e boa xente.
Shanti Andía —un dos meus libros de cabeceira, do que xa teño falado— é unha epopea do mar do norte, ese que aquí tan ben coñecemos e que acada a súa máxima expresión de violenta e crúa beleza nun serán de vendaval nunha praia da Costa da Morte.
A obra de Fole (Terra Brava, Á lus do candil, Contos que ninguén cre…) dá forma a un universo de terra adentro, bravo e montañés, de belísima toponimia (Lóuzara, Incio, Courel, Ferramulín, Laiosa, Rugando, Piapáxaro...), marcado pola noite, o inverno, a superstición e o medo a aquilo que non podemos controlar. O adubío, ollo, é o do bon vivant cun aprecio basal polos agasallos desta vida: a boa mesa, o charuto e a coñá despois dun bo xantar, a conversa repousada, o canto á paisaxe e unha característica preocupación por cuestións lingüísticas que non reflicten senón un amor infinito á fala coa que o autor vestía o mundo.
Quen non coñece as delicias dunha velada de historias de lobos, aparecidos e salteadores de camiños contadas de vagar nunha noite de tronos e ballón, arredor da cheminea tras unha boa cea, non sabe o que se perde. Experimente. É unha suxestión para unha noite do vindeiro outono feita un día de xullo acojonantemente disfrazado dun día de outono. Isto é precisamente vivir exposto ao Norte.
[Comentario que eu faría de non ser o autor deste post: o seu, amigo Blanco, ten delito. Comeza Vde. falando das revistas da perruquería e remata con Fole e o clima do páis. Fágase mirar.]