25.8.13

Traballólico



Sobre a base do adxectivo alcoholic, a lingua inglesa creou workaholic, que podemos dar no noso romance como traballólico e vale ‘adicto ao traballo’. Que o palabro de marras teña nacido no circuíto sociocultural anglosaxón non ten nada de particular, pois é aí onde se ten desenvolvido, para envexa pailana dos países da segunda división, a idea de que o lecer é propio de lacazáns e tomar ferias unha lacra ignominiosa e signo inequívoco do inútil. Poucas obras do humano pensamento como A ética protestante e o espírito do capitalismo (1905), de Max Weber, expresan con tanta elocuencia a íntima relación entre a idea luterana da entrega ao traballo e o éxito dos países desa confesión no liderado do mundo contemporáneo, un liderado que adquire a súa máxima e máis perversa expresión no acrónimo WASP (White Anglosaxon Protestant). Moritz Erhardt, de 21 anos, afouto mozo de orixe alemán formado en Michigan e bolseiro en Londres do Bank of America Merrill Lynch, era, sen dúbida, un paradigmático WASP. Digo era porque, hai dez días, e despois de currar arreo durante máis de 72 horas por esixencias dos obxectivos que lle marcaba a súa empresa, o seu corpo e o seu cerebro, desenganados e aborrecidos dun ser humano que lles deu tan mal trato, dixeron basta, ata aquí chegamos, meu, e simplemente se desligaron para sempre. Eu creo que os corpos e os cerebros dos seres humanos que habitamos máis ao sur das frías latitudes nórdicas reciben dos seus propietarios mellor pago. A sesta, o pasmoneo, as pontes de fin de semana, as cañitas de media tarde e as eternas tertulias en horario laboral para arranxar o mundo, lonxe de representar unha vergonza incomprensible a ollos dun estresado executivo de Manhattan, constitúen, ademais de exercicios extremadamente saudables, un patrimonio inapreciable, xustamente admirado por propios e estraños, pois son os mesmos cidadáns boreais e loiros que sorrín perdonando o vida ao pobrecito español os que logo arrasan con chiringuitos, praias, hoteis e discotecas ibéricas en dous meses de estío, antes de retornaren ao durísimo réxime laboral que lles impón dirixir o mundo. De por parte, como curioso impertinente e disciplinado observador das cousas humanas, fago votos porque a patoloxía coñecida como o mal da cereixa (xa saben, «eu quero traballar pero o corpo non me deixa»), unha enfermidade paradoxalmente recomendable, non se dilúa na tontuna sistemática de crer que todo o que vén de América ou a pérfida Albión é o mellor. Vale, salvemos o cine, os Beatles e o rock’n’roll.

13.8.13

A cordura do ácrata



Unha enquisa recentemente publicada por un medio nacional reflicte que o 54% dos españois pensan que España non é un país serio, é dicir, responsable e de fiar. A enquisa atribúe tan decepcionante percepción á «cada vez máis insoportable constatación de que boa parte das nosas institucións e figuras públicas non están sabendo estar á altura que a nosa sociedade merece». Ben sei o que son as enquisas e o comprometido que resulta establecer relacións de causa-efecto en magnitudes sociais. Por outra banda, como fillo da transición entre os rigores dunha ditadura e o bálsamo da democracia, aprendín a facer bandeira da tolerancia e motor vital da liberalidade de criterio. Por iso mismo, tendo a rexeitar o argumento, no fondo reaccionario, de que, como cantaba o vate, calquera tempo pasado foi mellor e, en consecuencia, imos permanentemente a peor. Pero o certo é que o momento actual semella sancionar con creces as verbas do poeta. Hai unhas semanas, en ocasión de certa xornada profesional na Vila e Corte, oín un afamado escritor referirse á baixeza da nosa sociedade, abranguendo no substantivo os aspectos morais e intelectuais da mesma. E, contra o criterio da enquisa amentada, non teño eu claro que desa baixeza e falta de confianza sexan os nosos políticos os únicos responsables. Os males dunha sociedade xéranse, estimúlanse, conséntense, espállanse e, finalmente, establécense en procesos nos que toda a sociedade, xa por comisión, xa por omisión, é partícipe. Alguén lembrábame ao respecto as palabras dun xornalista, segundo as cales, a partir dun momento dado, en España as cousas deixaron de facerse segundo o criterio de «por que» para pasar a facerse seguindo o criterio de «por que non». Hai uns días, asistín na praza pública de certa vila mariñeira a unha sorte de festa de disfraces na que, perante un milleiro de cidadáns unha especie de dj-presentador subido a un escenario organizou un concurso: os participantes, tamén subidos ao escenario, disfrazados e con claros síntomas os máis deles de intoxicación etílica,  gañaban 100 euros se eran quen de «morrear» (literalmente) coa súa parella (segundo tres grupos: hetero, gay masculino e gay feminino) durante os minutos dunha canción. Pode imaxinarse o espectáculo subseguinte, para universal contento do respectable, no que, por certo, se contaban non poucos nenos e nenas. Son momentos nos que un lembra a cordura do ácrata: parade o mundo, que eu me baixo.

7.8.13

Pés de lama



Nunca deixará de chamarme a atención o paradoxo de que, mentres Galicia é, como todas as culturas de base rural, antropoloxicamente conservadora, no país se acepten, e aínde estimulen, mudanzas inexplicables en sociedades cunha vivencia máis sólida e dinámica das súas tradicións. O desexo desesperado de abandonar modelos de vivenda e poboamento, admirablemente adaptados ao medio, e substituílos brutalmente por adefesios híbridos fenómeno que está na orixe do abominable feísmo e o salpicón urbanístico tan tipicamente galegos é unha clara manifestación de tal paradoxo: é como renegar da miseria secular dos devanceiros, da súa casa e da súa aldea, e buscar no «palafito» pegado á estrada un estatus de cidadán máis moderno. Aínda máis sorprendente é a extraordinaria facilidade con que se esqueceu en Galicia unha cultura de inveterada necrofilia, suplantada mecanicamente por tanatorios que, en menos de vinte anos, inzaron o país: os interminable velorios cas do finado, os prantos, o bacallao con que se cumprimentaba a amigos e deudos, as misas cantadas… son hoxe imaxes para a lembranza, e bo é que o sexan, pois, independentemente da súa interpretación social, non negarei eu as incontables vantaxes da magnífica organización actual das pompas fúnebres e a benéfica distancia que, en delicadísimos momentos, impón a asepsia dos tanatorios. Comparar óbitos e natalicios no xornal é outro exercicio clave para a comprensión do paradoxo de que falo: nas ringleiras dos falecidos forman Avelina, Nemesio, Ramiro, Manuela, Celso e Celestina; nas dos neófitos Kevin, Adriana, Yanira, Borja, Yesseny e Aarón. Creo que Galicia é unha sociedade con pés de lama na que a interpretación popular da cultura propia está tinxida de traumas e complexos. O verán é un excelente escenario para observar a veneración das tradicións populares: as romarías? Home, digamos que todo o que se relaciona cun catolicismo fanático cae dentro do politicamente incorrecto para o discurso actual, e iso de ir colgando billetes na figura dun santo ou meter meniños vivos en ataúdes brancos é un espectáculo abochornante, que mal casa cunha sociedade europea e aberta. As festas patronais? Mentres toque a Panorama… Tradicións? Aí teñen a romaría viquinga de Catoira, unha exaltación etílica máis, cun alicerce histórico tan feble como os cornos nos cascos normandos. A tradición levámola no calleiro: festa do chourizo ao viño, festa do salmón, da troita, do escalo, da xouba, do lorcho, do melindre, da leituga, do tomate asado e do muxo en escabeche. E, para postre, a esperpéntica pantomima dunha «festa celta», tan en voga, na que o druída é o xefe de estudos do instituto e Fata Morgana unha concelleira do Bloque. País.