28.6.11

O crocodilo chora con motivo

O xoves 18 de novembro de 2010 aparecía a miña primeira colaboración na contra de Galicia Hoxe, que hoxe (valla a redundancia) sae ao público por última vez. Sen dúbida, unha páxina do xornalismo galego contemporáneo que se pecha, ou, mellor, que rompe malamente. Aquela colaboración outonal chamábase Árbores e referíase a moitos bos amigos vexetais que coñezo de hai anos, a amizade dos cales cultivo nos meus deleitosos paseos polo verxel que é A Amaía. A última é do 23 de San Xoán pasado e falaba da fenda dixital da nosa sociedade. Entre as dúas colaboracións median 33 semanas e 33 reflexións, impresións, puntos de vista, pareceres, impresións, emocións, sentimentos, calafríos, calentóns e estremecementos variados que tiven a ben bautizar Bágoas de crocodilo, título que, creo eu, acaía ben á cousa, pois a columna recollía benevolamente as paparruchas dalguén que non ten moito motivo claro para andar por aí metendo o narís en todo. Literatura, sociedade, tecnoloxía, natureza, poesía, política, cine, universidade, edición... Onte, cando recibín a, digamos, airada carta do director Caetano Díaz, que hoxe reproduce o xornal na contra, fun présa dun sentimento agridoce: por unha banda, remataba para min o peso dun compromiso semanal que, fóra o benéfico cultivo do desinterese e a levísima vaidade de ver as miñas bágoas en letra impresa, non me reportaba maldito o proveito; por outra -rutineiro que é o ser humano-, estaba case acomododado ao agradable tópico hebdomadario de me enfrontar ao "artigo do xoves". Semella, en fin, que a miña carreira como xornalista cultural non está chamada a perdurar. Como París para Rick, sempre me quedará este recuncho, cada vez máis desolado. Non importa. O caso é estarmos ben connosco.
De por parte, non quero entrar a valorar as causas que levaron á desparición final de GH. Supoño que para os seus responsables o máis lóxico é buscar as culpas fóra e reivindicar a bandeira da lingua. Para moitos cidadáns a interpretación é, en troques, doada: cada pau que ature da súa vela, que xa está ben de tanta cultura subvencionada e de tanta cultura da suvbención. A nosa é unha sociedade complexa, con claves, autoimplicacións e imaxinarios que, aos meus 51, me seguen escapando. Eu, para min teño que calquera empresa xornalística agocha un risco altísimo: non conectar ou, tal vez, deixar de conectar co público, que é, como ben saben actores, políticos e fisioterapeutas, o tirano máis grande que existe baixo o sol do mundo. Pero ninguén (nin eu, que xa é dicir) coñece a fin de todos os camiños. Deploro fondamente a situación na que fican os 19 traballadores do medio e agradezo con toda a sinceridade e calor dos que son capaz a inmerecida confianza que os meus amigos Henrique Neira e Miguel Seoane, e tamén o director Caetano Díaz e o subidrector Xavier Cea -dos cales recibín constantes mostras de xentileza e bondade- depositaron en min ao consagrarme un espazo tan privilexiado como a contra, onde puiden sacar os nenos, que normalmente viven zarrapechados neste furancho dixital, de paseo polo mundo adiante.
Hoxe o crocodilo chora con motivo.

22.6.11

Godot

Eu non vivín máis épocas ca a miña (intelixentísima constatación, por Xúpiter!). E, como non vivín máis épocas ca a miña, teño que botar man desa señora que por veces se pon tan seria e que todos coñecemos como Historia. Pero nin a Historia é quen de elucidar unha dúbida que hai tempo me ronda pola chola e que se relaciona co recente movemento de indignación popular, que, polo visto, periclita sen remedio. A miña hesitación formula ata que punto os diferentes sistemas políticos e socioeconómicos polos que o mundo veu transitando foron quen de fagocitar os movementos alternativos que, como reacción ás maldades daqueles, se desenvolveron xa con máis xa con menos intensidade. De certo que un historiador solvente ou un sociológo listo podería argumentar con moita más autoridade ca este impertinente curioso. Pero, sen que os meus escrúpulos queiran ser unha chamada ao derrotismo nin un alegato a prol do desánimo, non podo desfacerme de certas sospeitas nin do desexo impostergable de botar o meu cuarto a espadas. Non rematou EE.UU por facer o que lle veu en gana en Vietnam? Levantouse alguén en armas tras o asasinato de Osama Bin Laden lembrando aos americanos que, por moito que semellante esperpento tivese ben merecido o castigo, non poden facer o que lles pete? Onde estan hoxe os hippies? Supoño que os que sobreviven son honrados pais ou nais de familia que, por toda manifestación de inconformismo, perfúmanse con pachulí, queiman sándalo na salita e escoitan a Ravi Shankar, Janis Joplin ou o mago Hendrix. Que foi do milagro comunista? Pois que aos alemáns do Leste, que hoxe conducen un BMW, lles parece incrible que os seus pais conduciran algunha vez un Trabant, que semellaba un coche de tiovivo. E os heroes do 68? No mellor dos casos, melancólicos crónicos dun pasado que, como todos os pasados, se nos aparece tinxido dunha gloria e brillo incomparables coa mediocridade presente. E entón voltamos, coa salmodiante monotonía do tópico, a aquilo dos vellos tempos, época arcádica que, normalmente, a ninguén lle interesa o máis mínimo. Por veces xorden espíritos sinceros que son quen de chamar as cousas polo seu nome e percibir o frío que segue ás festas, cando xa non queda ninguén e o escenario de tanto exceso se viste de patético baldeiro. Así, un dos Panero chamou o desencanto aos anos que seguiron a euforia da transición, these wonderful years nos que -ao lume espeso dos Ducados primeiro e dos porros despois, á luz escasa dos flexos que remataban por poñernos a cara da cor do leite fervido- vivimos intensamente a ilusión de mudar o mundo. E mudou? Home, si, mudar mudou. Había partidos políticos, saían tías en bolas en Interviu, Supertramp tocou en Pontevedra, despareceu a censura e no país respirábase un aire de calidade, digamos, normal, non aquel gas deletéreo da ditadura, que fedía a incenso e mexo seco. E pouco máis. Ao cabo, os socialistas deviron sociatas adosatas, descubriron o pracer da ducha daria, o coche oficial e o despacho de deseño, e os comunistas, acomplexados e incapaces de adaptarse aos novos tempos, houberon de refundar, entre as cinzas cun pasado sublime, un partidillo marxinal. E daqueles ventos estes lodos. Sic transit gloria mundi. Que será dos indignados de hoxe, que, inasequibles ao desalento, seguen esperando a Godot? Pois apostaría a cobertura do meu móbil a que en oito de cada dez casos, ou moito muda o mundo ou en vinte anos estarán satisfacendo relixiosamente unha hipoteca, terán un golden retriever que atende por Strauss, un 4x4 coreano a prazos e serán adictos ás ofertas de Mercadona e Halcón Viajes. E, mentres, esperan a Godot, sen se decataren, tal vez pola ofusación do desespero, tal vez pola vehemencia da indignación, tal vez por seren mozos afoutos con gana de comer o mundo, que Godot non se presenta xamais, e que, contra toda esperanza de cambio, no mellor dos casos, tras a festa vén o frío do baldeiro, unha lixeira cefalea e un certo malestar de estómago, como de fartura innecesaria da que mesmo nos arrepentimos un pouco. Ese silencio cando marchan os invitados.
A min a crise estame servindo para reformularme moitas cousas, desbotar absurdas inercias ás que, como todos supoño, estaba afeito e a destilarme diariamente nun novo crisol de escaseza e
apreturas. Hai catro anos tería vaticinado unha convocatoria masiva á masacre perante unha rebaixa de emolumentos como a que sufriu o sector público español. E non pasou nada. Aturamos e seguimos cara a adiante, de novo confiados en que, tarde ou cedo, Godot chegará e nunca choveu que non escampara. Pásmame a capacidade de adaptación colectiva que temos perante a adversidade e aprecio de veras no país seguirmos arrimando o ombreiro, acaso convencidos de que a mal tempo boa cara. No que a min fai, moito ten que virar e torcerse a cousa para desposuírme do entusiasmo, da imaxinación e das ganas de seguir facendo ben as cousas. En fin, o mellor que sei.

11.6.11

Lo que queda del día

Nunca se sentiu vostede como pouca manteiga sobre demasiado pan? O día morre sobre o val da Amaía. Unha fenda branca ábrese nas nubes grisazul e deita unha última raiola, escuálida e feble, na urdime verde dos bosques. A terra, as casas e a xente que as habita,recóllense tépedas, quedas. Prepáranse para cruzar a Estixia da noite. Parece todo inmóbil e en silencio. De lonxe chéganme os risos dos nenos no parque. Ladra un can. Eu escoito Islands de Scott Cossu e os meus dedos baten con dozura e paseniño nas teclas e van compoñendo esta xorda reflexión. Os meus dedos parécenme gordechos. A alianza no mediano aprétame, e, cando a saco, deixa a marca. Son as 21:50. Nada máis. Lembro ter escrito un poema que di así:
Ahora me veo, cercado y pálido,
interpretando los augurios
del silencio repentino.
Los gritos ahogados de los niños suenan
abajo a quien se va y odia las despedidas:
las copas manoseadas, el tufo denso del tabaco,
la ligera cefalea o el malestar de estómago.
Sola la soledad me queda,
para apurarla con la avidez del usurero
y subir de lo lejano.
Hasta saciarme
de la levedad involuntaria que se agita
en el rescoldo del día.