30.8.07

Sinopse dunha panorámica

O coordinador de certo programa de posgrao co que andamos a voltas pídeme o que, na miña opinión, sería o guión inicial para un módulo do mesmo titulado Panorama mundial da edición. Penso: recio me lo levantáis, e tamén: a bo sitio viñeches, pero, como se trata de colaborar no que se poida, e escudado naquilo de que se non che gusta tira con el, alá vamos. Tras a consulta dalgúns textos imprescindibles para ordenar ideas (A edición sin editores de André Schiffrin, 2000; o monográfico Editar en tiempos de gigantes de Archipiélago, núm. 51, 2002, e Editar la vida de Michael Korda, 2005) e dunha reflexión previa e bastantes borradores e inspiracións, isto é o que saiu, o que dalgún xeito debe constituír unha sorte de decálogo persoal e necesariamente sinóptico dos topics relativos aos predecentes, actualidade e prospectivas da edición.
1) Panorama socio-histórico do mundo occidental na segunda metade do século XX. Da eclosión á hipetrofia da galaxia Gutenberg.
2) Cultura e/ou negocio: edición artesanal e produción en masa. A pervivencia da pequena libraría no tempo das áreas comerciais.
3) Erasmo e Dan Brown: edición de fondo e literatura de mostrador. A cultura do best-seller.
4) No leito de Procusto: a entrada da edición na industria do entertainment.
5) Edición e lectura: indixestión editorial e indixencia lectora. A lectura e os seus competidores.
6) Do offset á autoedición. Postscript. A estandarización dos procesos técnicos.
7) As novas formas de interacción cos soportes da información e a cultura: a revolución dixital. Presente e futuro do libro impreso.
8) Libros, e-books, a biblioteca absoluta: Internet e Google.
9) A edición sen editores: o modelo industrial da edición na era da globalización e os grandes grupos editoriais.
10) A reacción necesaria: o retorno ao modelo cultural. Experiencias e exemplos. Perspectivas de futuro.
Admítense, claro é, suxestións e pareceres. Saúde.

25.8.07

Ingmar

Ingmar. Nome fondamente eufónico, andróxino, cheo de nórdico encanto.
Bergman ten para min tres momentos.
Un. Na casa da miña avoa, comezos dos setenta, o meu irmán pelexando cunha vella televisión Telefunken ―naturalmente en branco e negro― de antenas daquelas de corno que se ubicaban no cimo do aparello. O monitor, teimudo na súa negativa a funcionar, inasequible a todo intento de mellora, amosa un inextricable envurullo de raias horizontais, verticais, en diagonal, chuvia estática, e desfigurados esbozos de figuras, no canto das tan desexadas imaxes de El manantial de la doncella. Meu irmán trufa un exuberante rosario de maldicións contra a calidade da emisión, o aparello receptor, o estado xeral das telecomunicacións e o réxime político responsable cunha gabanza encomiástica do cine europeo, produto da liberdade de expresión, e nomeadamente do valor simbólico e claramente metafórico das obras de Bergman, susceptibles sempre dunha lectura máis ou menos acaída á miserenta situación de postración sociopolítica hispana. Eu, entre o televisor canalla que non quere, e non quere e ao carallo, e os argumentos do meu irmán ―se el o di así será― non sei a que carta ficar. Ao cabo, quedamos sen película.
Dous. Tres ou catro anos despois. Cine da Estrada, do que xa teño publicado certas evocacións. Milito na Xuventú Comunista de Galicia. Debía ler a Martha Harnecker, Freud e Maiakovski, malia non entender maldita a jota. Había que oír a Quilapayún, Víctor Jara, Mercedes Sosa, Brel, Zeca, a nova cançó e Sisa. Había que ver cousas como Secretos dun matrimonio. Creo lembrar case tres horas de diálogos entre os case únicos protagonistas do filme, Liv Ullmann e Erland Josephson. Malia o máis que probable aburrimento supino, saiamos do cine marabillados, extasiados, ou máis ben convencidos de que había que saír do cine marabillados e extasiados dunha estética que, na súa sublimidade expresiva, enfatizaba un patético contraste con Esperanza Roy en sostén, Tony Leblanc como Pepe el Astronauta ou Lina Morgan en la Tonta del bote.
Tres. Teño unha querencia especial para El séptimo sello, que vin por vez primeira cun meu curmán, a quen lle debo, ademais, o amor xerminal aos Beatles. Marabilloso Max von Sydow (actor inmenso, lírico, inesquecible, por certo, en Pelle el Conquistador). Non se bota un xadrez coa morte todos os días. Un clásico. Revisitei o filme hai pouco: a expresión é dun ton de sobriedade peculiarmente hiperbórea que resiste moi ben, ao meu xuízo, o paso do tempo. O guión podería ser de William Shakespeare. De volver a rodarse hoxe en día, tería que ser en branco e negro.
Bergman é un símbolo do noso tempo, un tempo no que o cine era moito, moitísimo máis ca un produto de consumo. Alá vai. Repouse en paz.

19.8.07

Piernas fuertes!

Da rocambolesca historia do cidadán de Malí de 27 anos Tony Brascons, atopado preto do pico Veleta, no Mulhacén, a 3 200 m de altitude en camiseta, vaqueiros e chanclas ―historia tras a que de certo ocúltase unha peripecia tráxica e nada orixinal de despousimento e desesperada busca dunha vida mellor―, recollo o fundamento dunha ficción irónica, tal vez non de todo certa, pero acaso aproximada ao que vostede mesmo garda no acervo da súa experiencia. É a imaxe dun grupo de "expertos montañeiros" dunha cidade calquera, poñamos na vida real un odontólogo, unha profesora titular de dereito mercantil, un informático e a administrativa dunha empresa e os rapaces, case adolescentes, das dúas parellas, provistos todos eles do equipo de última xeración (botas de gore-tex, sticks de trekking-media montaña, chubasqueiros de verán, gafas de sol con protección especial anti UVA, gorros lixeiros, luvas especiais, mochilas ergonómicas, cantimploras, alimentación hipercalórica polo que poida pasar, bebidas isotónicas… e demais atrezzo), equipo adquirido a conciencia, e contra a entrega dun pastón, en Decathlon, Coronel Tapioca e tendas especializadas El Corte Inglés. Están a 3 200 m, nin máis nin menos a pouco menos de 200 da cota máis alta da península Ibérica, sentindo o lexítimo orgullo do obxectivo conseguido tras o esforzo, a perfecta comuñón ―¡tan esquecida por mor da vida moderna!― coa natureza. Seguramente leven as cámaras dixitais a rebentar de instantáneas da modesta, pero meritoria proeza. Custou pero pagou a pena. Algo para contar aos amigos, non cabe dúbida.
E nisto ven aparecer a un mozo de color, en jeans, camiseta e chanclas, que, como manifestación do seu perfecto estado físico e da súa limitación idiomática, repite de moi bo humor ¡Piernas fuertes, piernas fuertes! E pensar que Hitler cría que eran inferiores!
Nunha aldea cercana ao meu pueblo había un gicho que ría moito dos pescadores de cidade provistos de botas ata a cintura e cañas parabólicas de localización ictiolóxica axial. El, cun pouco de tanza enrolada nun cacho de madeira e cebo vivo, enchía o corbe de troitas.

10.8.07

Sonata de estío

Curiosa e un pouco surrealista esa homenaxe a Andrés Dobarro, con manifesto e todo. Xa vin nos xornais o troquel dun curioso neoloxismo: dobarrismo. Aquí o que importa é a lingua, valor absoluto en si propio. O demais é puro lastre. Calquera día empaquetan a don Andrés como ferviente militante antifranquista e descubriremos en que muller tan xeitosa a que eu atopei ou en o tren que me leva pola beira do Miño subliminais mensaxes doadamente interpretables en clave de resistencia política. No seu valor social, Dobarro é algo así como Jaime Morey en reducto galiciano. Pero, claro, a ollos de 2007 representa un sublime illote de pertinaz defensa da lingua nun océano de antigaleguismo. De aí o seu valor simbólico que o fai tan trascendente. Quen non o vexa é que non ten ollos na cara. En fin, así andamos.
Polo demais, aluvións de mortos nas estradas, colas interminables nos accesos ás praias, a espeleóloga belga rescatada, a desaparición de Maddy cada vez máis escura, o espectáculo navarro, a paciencia dos bareceloneses ao límite e a ministra de Fomento con casco facendo o ridi, e o país rebentando en festas nunha semana na que por pura rutina estacional repunta a imprescindible ventura veraniega, que prepara xa o síndrome posvacacional. Un estío máis.
No que a min fai, por mor do importunísimo proceso infeccioso intestinal dun meu pequeno, levo case unha semana no hospital, vivindo o verán desde a barreira, cunha sensación de alleamento e lonxanía que pouco se concilia coa euforia que se lle supón a estes sweet summer days.
Saúdos cordiais para quen teña a feliz ocurrencia de se asomar a estas páxinas.