31.12.05

Feliz 2006















O tempo está recuperando pedras da estación
perdida, do apeadoiro, é dicir que recoñece
os socalcos do monte que conduce á casa,
a pelamia crecha das ruínas doutro niño
asañado, como a nenez que vai nas costas,
como o tempo que nunca dá chegado.
Saeta negra no corazón durmido
epiderme e ritmo doutro advento
na friaxe dos dedos, piedade reducida
a un lamento que un día
foi un ano novo, unha nova esperanza,
unha luz que cega aínda que non se mire.

Imaxe: Solpor de inverno na praia de Traba (Laxe, 24.2.05, 17: 29 h.)

28.12.05

Premio Roberto Blanco Torres 2004


O Servizo de Publicacións da Universidade de Santiago de Compostela -onde, por certo, traballo: feliz coincidencia- vén de tirar do prelo o VI Premio "Roberto Blanco Torres" de Xornalismo Literario e de Opinión (colección ao coidado de Víctor Freixanes), adicado a Francisco Fernández del Riego polas súas colaboracións en La Voz de Galicia. Un feixe de artigos, publicados baixo o título xenérico de Palabras a eito, da lectura detida dos cales (por mor da súa edición) tirei un par de conclusións:

-del Riego pertence a unha xeración de xigantes: pola súa cultura (Kafka, Borges, Toulouse-Lautrec, Gabriela Mistral, Woodsworth, Hemingway, Rof Carballo, Clarín, Pastor Díaz...; Ribadavia, París, o Xurés, Roma, Bos Aires... desfilan polas páxinas do libro), pola súa humildade, pola absoluta ausencia de fanatismo, intolerancia, sectarismo...
-os membros desta xeración non escribían, polo tanto, para convencer nin para facer adeptos a unha causa, nin estaban obsesionados polo que o lector quería ler. Escribían sobre o que escribían porque si, porque era, porque é preciso manter certos valores, alén do tempo e da circunstancia concreta.

Un libro delicioso. Falei hai uns días con don Paco para lle anunciar o envío de exemplares do seu libro. Estaba, como decote, puntual, no seu despacho da Fundación Penzol. Ten 92 anos. Cando estalou a Guerra e tratou a Roberto tiña 23 anos. Afable, repousado, modesto, alegre e ilusionado polo libro. Agardo que lle guste. A súa dona non anda moi ben. Deséxolles a ambos os dous, dende estas páxinas que ninguén le, o mellor para este 2006 que xa asoma a cabeza.
Don Paco contoume que o segredo da súa lúcida lonxevidade estaría nunha ama de cría que tivo alá en Lourenzá e que bebía un churrupio de caña antes de lle dar o peito ao neno... Pode ser.

Premio Roberto Blanco Torres 2005


O último día 21 de decembro o xurado do Premio Blanco Torres de Xornalismo Literario e de Opinión reunido en Cuntis -vila natal do poeta e xornalista asasinado en outubro do 36- decidiu outorgar o galardón do ano 2005 a Isaac Díaz Pardo polas súas colaboracións semanais en La Voz de Galicia. En nome da familia, os meus parabéns ao benquerido Isaac. Tiña 16 anos cando mataron ao seu pai Camilo, a Roberto, a tantos outros...
Unha cesión persoal: o meu irmán -xornalista de raza coma o seu tocaio- chámase Roberto e o meu fillo tamén. A tribo. Estas cousas.
En 1999 dediquei tres libros a Roberto, irmán de meu avó (Hipertensión cívica. Aproximación á vida e a obra de Roberto Blanco Torres, Eds. do Castro; Roberto Blanco Torres, Xunta de Galicia [con limiar de ¡Manuel Fraga Iribarne!]; Roberto Blanco Torres, unha fotobiografía, Xerais [grazas Manolo Bragado, grazas Salva García Bodaño, grazas Cid Cabido polo agarimo e profesionalidade]. Tamén escribín un poema, que o querido amigo Xesús Alonso Montero publicou con outros nunha Coroa poética á morte de Roberto Blanco Torres (O Castro, 1999).
Chámase O teu sangue tan cercano.


Mirade fixamente
o mar de tempo que tedes aí diante
e que alguén de vós, se o sabe,
aventure unha resposta
e diga qué foi de tanta auga.

No pouco que a min toca,
afeito xa a esta anguria que comigo mora,
aquí sigo, Roberto, á espreita
de que volvas, renacendo
do fecundo sacrificio da vixilia.

Ó lonxe enxergo un auto,
vai friaxe; de vagar
marcha a tardiña
serea e en silencio,
e ti vas dentro, Roberto,
o teu sangue tan cercano,
despedíndote de todo,
asinando o teu destino
na terra dos camiños.

¿Quen me furtou a túa voz?
Un lóstrego letal,
un bafo etílico,
un berro resoante
na humidade da masmorra,
un aramio nos teus pulsos,
o medo á vindeira escuridade,
un irse o mundo nun repente.

Mirade ese mar repleto de futuro,
palpitando en vellas páxinas,
amarelas dos xornais,
nos eternos poemas desta vida,
que falan das cousas que non cambian.

Mirade o trebón que se aveciña,
mirade os náufragos loitando,
ampeando por un pouco máis de aire.
¿Quen os salvará do afundimento?
Mirade como entran
(lembro que son as túas verbas)
–¿por que sempre os mellores? –
na Estixia, no outro mar da eternidade.

Eu, pobre de min ¿que máis direi?
Aquí sigo; sobrevivo
chorándote outra vez,
reinventándote,
ó pé do mesmo baluarte
onde o fervor e a ilusión centuplicaron
o brío dos teus mellores días.

13.12.05

Novo blog de libros e cultura


O novo blog Comunicación Cultural pretende establecer un diálogo permanente entre todos los profesionales del sector cultural, ya sean periodistas, libreros, editores, responsables de comunicación de editoriales, y el gran público lector interesado en la interacción entre la comunicación y la literatura. Ten enlaces a outros blogs de temas editoriais, culturais e sociais moi interesantes. Moi, moi recomendable.

Dixitalización de libros: solución aos problemas de arquivo?


Información completa sobre o seminario «El archivo de la internet española», celebrado na residencia de Estudiantes de Madrid, baixo a dirección do querido amigo e colega José Antonio Millán.
Por certo, José Antonio, de ónde sacas o tempo?

12.12.05

Curso de escritura científica e ortotipografía para profesores da USC



Durante o mes de xaneiro vou impartir, xunto con Alexandre Veiga -catedrático de Lingua Española do campus de Lugo e editor-, un curso de escritura científica e ortotipografía para profesores da USC. Aínda hai prazas (creo).

8.12.05

Invierno
















De nada sirve el humo
sino para intuir
el olor del invierno
y su dulzura, pues el fuego
no quema por sí mismo, es sólo
fuego, una palabra
que fácilmente muere y ya no es fuego
sino humo y certeza del otoño,
heraldo del castaño y de su fruto
que ha sido yema y erizo
y ahora derramado alimento de la tierra.

Y la noche, tiempo eterno en que escribimos
el reverso de la luz, sea
la hora de las olas, la sorpresa
de no vernos en la arena
porque la luz es sol, y del sol es,
y el sol se ha ido
y en su reverso late
involuntaria la semilla
del nuevo, siempre nuevo,
alimento de la tierra.

Notas
a) Fondo musical -instigación, musa, suxestíón: «Colors/Dance» de George Winston, en Autumn, Windham Hill Records, 1980)
b) Foto: o monte Iroite dende a praia da Agueira, Porto Dosón, 09.12.05, 17:30 h.

7.12.05

Poetas nas súas voces


A voz ten unha erótica irresistible. O son dos idiomas descoñecidos unha forza de atracción incomparable. A recomendación de hoxe é escoitar poetas de todo o mundo (en máis de trinta idiomas: do galés ao árabe, do wayuunaiki [??!!] ao ucraíno, do indonesio ao islandés) recitaren os seus propios poemas. Tes que ir aquí. Fai falla o plugin de Real-Player. Se non o tes, podes descargalo neste enderezo.
Non é unha fermosa iniciativa, a imitarmos?

29.11.05

Postal de nadal


Así de bonito é o país cando neva. Nin a saña do feísmo (xa sabedes: somieres pechando as leiras, bloque e ladrillo visto, lixo por todas partes, casas con patas ou esqueletos de casas...) pode coa beleza que imprime a neve.
Foto: tomada no alto de Dozón, o sábado 25 de novembro ás 18:20 h.

28.11.05

Para poder pensar


Relación de artigos publicados no número monográfico «Para poder pensar» da Revista de Occidente (marzo de 2001):*

«Para poder pensar. Encuentro, creación y transmisión en la Red», por José Antonio Millán.
«Cómo podríamos pensar», por Vannevar Bush
«En el comienzo era el rumor», por Roberto Blatt
«¿Muerte o transfiguración del lector?», por Roger Chartier
«La Web como memoria organizada: el hipocampo colectivo de la red», por Javier Candeira

____
*Por xentileza de José Antonio Millán.

Información e coñecemento

Diferencia entre información e coñecemento: información é cando tes o teléfono de Christie Turlington. Coñecemento é cando tes a Christie Turlington.

P. J. O'Rourke
(tomado da páxina persoal de José Antonio Millán)

23.11.05

Máis sobre edición e lectura


El director general del libro, Rogelio Blanco, dice que la industria del libro tiene «los pies de barro»
(Publicado en El Mundo, 22.11.05)

«Indigestión» editorial e «indigencia» lectora. El director general del libro, Rogelio Blanco, diagnosticó ayer así los males del sector: «Hay descompensación entre lo que se vende y lo que se lee, la industria tiene los pies de barro»; Blanco expuso lo que es vox populi entre los propios autores: en España se compra mucho (se trata de la segunda potencia mundial en edición), pero se lee poquito (un 43% de españoles presume de no leer «nunca»).
La cosa no tiene buena pinta, por lo que Blanco se manifestó ayer partidario de «cortar las campañas de fomento de la lectura, dado que la gente ya sabe que leer es bueno, e intentarlo de otra manera». El sector del libro representa un 1 % del PIB español, es el décimo más exporta­dor en un país no especialmente exportador y la industria tiene a Latinoamérica como un inmenso público cautivo, dada la endeblez de sus propias industrias.
La Residencia de Estudiantes de Madrid acogió ayer el germen de lo que el profesor José Antonio Marina llama la «conspiración lectora» en el seminario Leer en tiempos de abundancia, coordinado por José Antonio Millán, y si Blanco relativizó la situación –se mostró partidario de una nueva Ley del libro «posconstitucional» y anunció la reactivación del Consejo de Bibliotecas–, Marina no puso paños calientes en el problema:
«El cine es más divertido que la lectura»; «leer es molesto para muchos universitarios»; «hoy Shakespeare es muy complicado de entender»; «¿es que alguien aquí tiene La divina comedia en la mesilla de noche?; «El árbol de la ciencia es de una pedantería insoportable». Como se puede ver, el ensayista desbrozó el terreno de verdades asumidas antes de construir su teoría, que tiene mucho que ver con su profesión de catedrático de instituto.

Literatura e Historia
«Hay que separar el fomento de la lectura del estudio de la Historia de la literatura», fue su teorema central. Marina citó de nuevo a Ortega cuan­do éste propugnó, hace 100 años, que El Quijote no debía leerse a la fuerza en las escuelas: «Los clásicos son para un lector muy formado por­que sólo se disfrutan conociendo mucho el contexto».
El autor de Crónicas de la ultra­modernidad aseguró que «la lectura no debe competir en el entreteni­miento porque ahí tiene poco que ha­cer hoy contra la cultura de la ima­gen», y desgranó sus argumentos para picar a sus alumnos de Secun­daria con el gusanillo de la lectura:
a) «La inteligencia es lingüística, sólo con el lenguaje podemos dirigir nuestra conducta»; b) «Todas las dic­taduras prohíben la lectura, porque lenguaje es, poder», y c) «La convi­vencia es lenguaje, y los problemas vienen por la incomunicación». Marina tuvo tiempo también pa­ra, sutilezas: «Una palabra no co­munica significado, sólo da pistas que hay que reconstruir sobre lo que la persona quiere decir, y fina­lizó proponiendo que cada escuela tenga un encargado de la biblioteca escolar «y no el profesor de guardia que se mete allí a pasar el rato».

Novo volume do anuario cultural da Estrada


Está a piques de saír o volume 8 (2005) de A Estrada, Miscelánea Histórica e Cultural, anuario que se publica baixo os auspicios do Museo do Pobo Estradense «Manuel Reimóndez Portela», dirixido, ao igual cá propia publicación, por Juan Andrés Fernández Castro. Neste volume -con colaboracións, entre outras, de Xesús Alonso Montero, Xosé Manuel Vázquez Varela, Fernando Cabeza Quiles, Xosé Carlos Valle Pérez...-, desenvólvense unha ducia de artigos sobre os máis variados aspectos de literatura, etnografía, toponimia, arquivística, historia moderna, arte..., dun xeito ou outro vencellados ao amplo e culturalmente rico territorio estradense. Podes contactar co Museo en museoestrada@terra.es.

21.11.05

Narrativa contemporánea de Tabeirós-Terra de Montes


Edicións Fervenza, da Estrada, vén de tirar do prelo unha antoloxía de relatos curtos de 17 autores da zona da Estrada-Terra de Montes, entre os cales, modestamente, me atopo. Máis información da presentación do libro aquí. Podes contactar con Fervenza en info@edicionsfervenza.com ou nos teléfonos 986 581 304 / 616 201 862.

Premios 2005 da edición en Galicia

A Asociación Galega de Editores convoca os Premios da Edición 2005.

15.11.05

A blogosfera, coma o universo, expándese


O libro de Rebeca Blood proporciona as claves para entender a expansión permanente da blogosfera e a súa evolución en moi poucos anos ata a actualidade.
Sabías que se crean de media 35.000 bitácoras ao día no mundo?
Neste artigo-reseña sobre o libro de Blood hai moitas reflexións e referencias de primeira man sobre a blogosfera.

Nolevista busca editor: isto é o que hai.

Que é o que convence hoxe a un editor de creación? Sobre o argumento de que as editoriais non son ONG's (o que agocha como único axioma válido a vella lex mercatoria), que condicións debe reunir un texto para triunfar e qué características debe ter o seu autor? A peripecia dun novelista na procura de editor. Un drama bastante pirandelliano, si.

Acceso á e-aula do Máster en Edición


As alumnas e alumnos do Máster en Edición 2004-2006 da USC-Xunta de Galicia xa teñen habilitado o seu acceso á e-aula do Máster. Só hai que introducir o nome de usuario e contrasinal proporcionado a cada un polo Centro de Tecnoloxías da Aprendizaxe (CeTA). En moi breve prazo estará habilitado o acceso para os alumnos actuais do Máster (2005-2007).

14.11.05

Consello do día


Mestura sensitiva do día: «Rain» de Ryuichi Sakamoto e esta paisaxe onde o mundo chámase Amaía. Outono. Foto: é Pontemaceira. Chove sobre o Tambre.

7.11.05

A arte de editar

Unha breve pero interesante entrevista con Eduardo Rabasa, director da editorial mexicana Sexto Piso, unha rara avis nestes tempos. Para lela pincha aquí.

Fontes de estudo dos universitarios españois.

(tomado de ABC, 18/10/2005)

Casi la mitad de los universitarios españoles (42%) no han com­prado ningún libro de texto o de consul­ta, según una de las conclusiones del estudio sobre el «Libro Académico y de Consulta en la Universidad Españo­la», cuyo avance ha sido presentado por la Federación de Gremios de Edito­res de España (FGEE) en Líber 2005. Las conclusiones reflejan también que el 93% de los estudiantes han adquiri­do menos de cinco libros durante el curso de referencia y que la media de libros comprados por alumno y año no llega a dos ejemplares, en concreto 1,9.
El trabajo se llevó a cabo durante el curso pasado (2004-05) mediante entre­vistas a 1.500 estudiantes y 350 profeso­res de universidades públicas y priva­das de toda España. De acuerdo con las conclusiones, el 99 por ciento de los alumnos utilizan los apuntes del profe­sor como fuente de estudio, aunque el recurso a los libros de texto también es frecuente.
Esto significa que, en opinión de los alumnos, los apuntes del profesor recogen lo imprescindible para supe­rar la asignatura, «son suficientes y los libros —de texto o de consulta— se consideran como una herramienta prescindible en algunas materias». Cuatro de cada diez alumnos (una me­dia del 42,3%) aseguran que no com­pran libros porque «son caros». Este porcentaje es más elevado en Ciencias de la Salud, donde más de la mitad (55,1 %) justifican su decisión en el alto precio de los manuales. El 44,3% de los alumnos de Ciencias Sociales y Jurídi­cas, el 40,2% de Experimentales y el 24,7% de Humanidades se manifiestan en el mismo sentido.

Desigual distribución
La media de libros comprados por los profesores es de 7,3 ejemplares al año, con desigual distribución: un 38% de los docentes adquieren las tres cuartas partes de ese porcentaje, y el 62% el res­to. Por áreas de conocimiento, los do­centes de Humanidades adquieren una media de 11 ejemplares al año, mientras que los docentes de Ciencias Experimentales, Técnicas y de la Sa­lud compran de promedio monos de cuatro ejemplares. Sefjún el estudio, «este descenso en las ventas de libros podría compensarse con una mej or do­tación de los fondos de las bibliotecas universitarias», ya que a pesar de que un elevado número de estudiantes no compran libros, «la gran mayoría si los utilizan».
Las bibliotecas universitarias son usadas principalmente como lugar de estudio, según el 57 % do los alumnos, y de consulta o préstamo (40%). En este sentido, el documento resalta que al comparar la dotación de las bibliotecas universitarias españolas con las de países de nuestro entorno, el resultado es «muy negativo para las españolas».
Los datos de la encuesta señalan que otro de los motivos que argumentan los estudiantes para no comprar libros es el de «encontrarlos en la bibliote­ca». Sobre el uso que los universita­rios hacen de estas instalaciones casi siete de cada diez las emplean como meras «salas de lectura de apuntes».

Situación desfavorable
El informe promovido por la Federa­ción de Gremios de Editores constata el «aumento» de las fotocopias como «al­ternativa a la compra de libros». Los alumnos fotocopian sobre todo apuntes y capítulos o fragmentos de libros, en ocasiones por sugerencia de sus pro­pios profesores, que a su vez hacen lo mismo con artículos de revistas.
Sobre esta práctica, la mayoría de los alumnos y una parte importante del profesorado consideran que no es­tán vulnerando ninguna ley de propie­dad intelectual cuando recurren a ella.
El «Estudio sobre el Libro Académi­co y de Consulta en la Universidad» concluye que en estos momentos se ad­vierte una situación «nada favorable» para el libro universitario enEspaña y exige «un cambio en profundidad en los planes de estudio y en la inversión en la Universidad para, en el marco de los acuerdos de Bolonia, mejorar la si­tuación», ya que propone potenciar la investigación frente a las clases presenciales y los apuntes del profesor.
El presidente de la FGEE, Emiliano Martínez, atribuye esta escasa presen­cia y uso de libros entre los universita­rios mas a «un acomodo» y sustitución de los textos por apuntes y fotocopias que a una utilización de internet o bases de datos informatizadas. «Los universitarios -afirma- no se van a comprar todos los libros que consultar para una asignatura, para eso están las bibliotecas universitarias», aunque «son insuficientes».

Círculo vicioso
Asimismo, atribuyó a un círculo vicioso los precios de los libros, debido a que los costes fijos son elevados, pues las tiradas son pequeñas en muchas especialidades, a veces de 500 ejemplares. Para Martínez estas circunstancias reflejan un «tono» que no favorece la calidad ni la búsqueda de excelencia en la institución universitaria, aunque confio en que el Espacio Europeo de Educación Superior ayude a mejorar.

O futuro da edición e as novas tecnoloxías

No seo do II Simposio do Libro e a Lectura organizado no Consello da Cultura Galega pola Asociación Galega de Editores, participei na mesa redonda sobre o futuro da edición e as novas tecnoloxías. Velaí o texto íntegro da miña intervención en pdf.. Máis información e moi completa do Simposio aquí.

4.11.05

¡Revolución tecnolóxica en edición!

Anunciamos o novo dispositivo denominado B.O.O.K. (Built-In Orderly Organized Knowledge), é dicir Coñecemento Incorporado Ordenadamente Organizado.
O B.O.O.K é un revolucionario avance tecnolóxico: inarámico, sen circuítos electrónicos nin chips, sen batería, sen necesidade de conexións nin configuracións. É tan doado de usar que até un cativo pode manexalo. Compacto e portátil, pode usarse en calquera sitio. Velaí como funciona.
Cada B.O.O.K está constituído por follas de papel secuencialmente numeradas, cada unha capaz de almacenar milleiros de bits de información. Estas páxinas atópanse unidas grazas a un dispositivo denominado encadernación, que mantén as follas permanentemente na súa secuencia correcta. A denominada TPO (Tecnoloxía de Papel Opaco) permite aos fabricantes niveis óptimos de rendemento ao poderen usar ambos os dous lados da folla, duplicando a densidade da información e reducindo os custos á metade.
Os expertos están divididos acerca das perspectivas de maiores incrementos na densidade da información; de momento, os B.O.O.Ks con maior información simplemente teñen máis páxinas. Isto os fai máis grosos e difíciles de transportar, o que ten xerado algunhas críticas do sector de ordenadores portátiles.
Cada folla é escaneada opticamente e directamente rexistrada no cerebro. Un simple movemento do dedo leva á páxina seguinte. O B.O.O.K pode ser usado en calquera circunstancia simplemente abríndoo. O B.O.O.K nunca se «colga» e nunca precisa ser reinicializado. O modo ollear permite moverse instantaneamente a calquera páxina e adiante ou atrás a vontade. Moitos prefiren o modo índice, que localiza a posición de cada páxina para a recuperación inmediata da información seleccionada.
O accesorio opcional marcapáxinas permite abrir o B.O.O.K no punto exacto no que se deixou nunha sesión previa se o B.O.O.K foi pechado. O accesorio marcapáxinas é absolutamente compatible e acepta estándares universais de deseño, o que facilita que un mesmo marcapáxinas poida ser usado en B.O.O.Ks dos máis diversos fabricantes, e, á inversa, que numerosos marcapáxinas poidan ser usados nun único libro, se o usuario desexa almacenar moitas referencias. O número de marcapáxinas só está limitado ao número de páxinas do libro.
O B.O.O.K é un soporte ideal para archivos de uso a longo prazo; por outra banda, numerosos tests teñen probado que é un soporte lexible durante séculos, e, debido á sinxeleza de uso do seu interface, presenta altos niveis de compatibilidade con outros dispositivos futuros de lectura.
Cunha ferramenta de programación opcional poden introducirse notas personais a entradas de texto do B.O.O.K. Esta ferramente denomínase P.E.N. C.I.L. (Portable Erasable Nib Cryptic Intercommunication Language Stylus), é dicir Estilo con Plumín Portátil Borrable para Intercomunicación Críptica da Linguaxe.
Manexable, de gran durabilidade e resistencia, o B.O.O.K está sendo acollido como unha nova ola para o lecer do futuro. Os seus atractivos e potencialidades provocan que moitos creadores de contidos veñan acollendo con entusiasmo a nova plataforma.

21.10.05

Personalia


Hablo desde la inverosímil
pureza del aire, y la brisa leve
que refresca, cuando menos se la espera,
los rigores del verano.
Desde la lluvia grito, no desde toda
la lluvia sino desde una de sus gotas,
la más seca de todas, la que probablemente
menos moja.
Porque no quiero ser toda la lluvia
ni un árbol entero
sino sólo gota,
una hoja, o su raíz
y hablar desde la nube,
la rama o desde
la tierra oscura.

11.10.05

Edad Media, forever


Soy mujer y escribo. Soy plebeya y sé leer. Nací sierva y soy libre. He visto en mi vida cosas maravillosas. Durante algún tiempo el mundo fue un milagro. Luego regresó la oscuridad.
Estas son las primeras líneas de la última novela de Rosa Montero, Historia del rey transparente. Una extraordinaria recreación del mundo de la Edad Media -el mundo: la atmósfera, el olor, el tacto, los colores, los ambientes... Personalmente, no había leído nada igual desde El nombre de la rosa de Eco. Tras eso de Ken Follett (Los pilares de la tierra creo que se llamaba) tenía que escribirse una novela como la de Montero para encajar en su justa dimensión lo peor que tiene el concepto de best-seller: la superficialidad y la consecuente sustitución de la acción por la profundidad.
Dos notas más, una buena y otra mala: magnífico el guiño a Lovecraft al incluir entre los libros prohibidos de la abadía de Fausse-Fontevrault el espantoso Necronomicon del árabe loco Abdul Alhazred.
La mala: ¿cómo es posible que en el siglo XIII Nyneve haga coceduras de eucalipto? El anacronismo es tan evidente que me pregunto si no será una broma de la autora.
¡Ojo al desconcertante final!

7.10.05

lo imprescindible


Es preciso estar muy embotado por la cantidad y el corto plazo para no advertir que hay libros necesarios de los que sin embargo sólo se venden 700 u 800 ejemplares. Aunque no son negocio para nadie, el mundo sería peor sin ellos. Hay editores raros que, sabedores del daño que la desaparición de estos libros produciría en el pensamiento universal, corren el riesgo y el placer de publicarlos. Hay distribuidores heroicos que los llevan a las tiendas en cuyas estanterías ocuparán un lugar clandestino (y eso con suerte: no es raro que sean devueltos a las editoriales sin haberlos sacado de sus cajas).Hay libreros conscientes de que esos títulos que apenas reportan beneficio económico son los neurotransmisores del sistema, los encargados de llevar mensajes esenciales a los libros de gran tirada, que constituyen el núcleo del negocio. Hay lectores intrépidos que no dudan en enfrentarse a estos volúmenes en cuyo interior de nada sirven los recursos estéticos o morales convencionales, y cuyo contenido propagan luego en cátedras, tertulias, artículos o reuniones familiares. Hay escritores que viven modestamente de abrir estas puertas ideológicas o formales que con el tiempo, aun sin saberlo, atravesamos todos.
Mal que bien, este frágil entramado sobrevive gracias a la ley del precio fijo. Su desaparición significaría la condena a muerte del librero vocacional, del editor raro, del lector insobornable, del distribuidor heroico y de géneros minoritarios como la poesía o el ensayo.
Juan José Millás, "Libros", El País, 06.06.2000

3.10.05

libro impreso /vs/ libro dixital


Na miña opinión, ese hoxe tan cacarexado debate entre libro impreso-libro dixital asenta en si mesmo nunha dialéctica superflua, ou, cando menos, artificial e interesada: non podo, nin quero, sospeitar un mundo no que a comunicación se reduza ó chat, do mesmo xeito que non podo imaxinar levarme á praia, ou ós pés dun carballo no verán, un rocket book por moi rápida e limpamente que o teña baixado da rede e sofisticado e cómodo que sexa o seu dispositivo lector. O libro, tal como o coñecemos ata agora, é un producto demasiado perfecto, culminación na súa estructura dun complexo e longuísimo proceso histórico, como para que estea chamado a ser totalmente substituído por outro artefacto que, na fin de contas, serve para o mesmo. De igual maneira, a Web, a edición dixital e os seus estándares (a propia web en canto interface gráfica, Java, sgml e html, o formato pdf, etc.) supoñen indubidablemente a culminación de anos de desenvolvementos técnicos e hoxe resultaría dunha absoluta candidez discutir que estean contribuíndo directamente á emerxencia dun novo paradigma de interacción cos tradicionais soportes da cultura. Pero as expectativas e o clima social xerados ó seu redor son simplemente excesivos, e sei de seres humanos que, do mesmo xeito que non saen de viaxe en Semana Santa nin lavan o coche a fin de semana, son felices sen saber que é un CD-ROM ou manexarse co correo electrónico. Se van poder seguir sorteando a presión da nova alquimia, ou por cánto tempo máis van poder facelo, é algo imposible de contestar; pero, alén de macrointereses financeiros, globalización e índices de dominación económica internacional, sobre os que obviamente non teño ningún control, non vexo ningunha razón para enfatizarmos máis o valor social, xa non digamos histórico, de Bill Gates que o de Torricelli, Thomas A. Edison ou Marconi. Na miña condición de profesional da edición preciso diaria e inescusablemente do contacto coa rede e cos soportes dixitais e teño perfectamente claro que non podo concibir xa un mundo sen o meu ordenador e o universo babilónico que se atopa tralo seu monitor. Pero tampouco podo imaxinarme a min mesmo con sete anos sen pizarra e pizarrín (nacín en 1960). Asumirmos necesariamente a condición de cidadáns analóxicos ou dixitais, conforme predica a radical tautoloxía dun dos gurús da nova cultura, o director do Media Lab do Massachusetts Institute of Technology Nicholas Negroponte, é unha cuestión subxectiva que depende de moitos factores e avaliacións individuais. Despois de todo, quizais exista aínda outra alternativa: ser só un cidadán que vive consonte o seu tempo pero non acepta etiquetas. E ver qué pasa.

(«Sobre a nova alquimia. Unha reflexión acerca das novas tecnoloxías da cultura»,
Grial, vol. 146, 2000)

2.10.05

outono














Así é que na tarde
se vai botando o frío
e a xeada comeza a falar nos comareiros
e contar cousas de antes.
Esmorecen os cumes, tan da terra,
pregándose as voces no tépedo veludo
da noite, do silencio.

Semella baixar do ceo un manto de melancolía
e anegar de vagariño
os montes irremediablemente inmóbiles.

O mundo ten por veces
a mesma cor da ausencia.

30.9.05

El vendedor de libros

-Hola, buenas tardes. Soy vendedor de libros.
-No, gracias. Ya tengo uno.

29.9.05

Libros en el lecho de Procusto

La edición mundial ha cambiado más en el curso de los últimos diez años que durante el siglo anterior. Estos cambios son especialmente impresionantes en los países anglosajones que aparecen como modelos de lo que puede produ­cirse en otros lugares en los próximos años. Hasta hace bien poco, la edición era esencialmente una actividad artesanal, a menudo familiar, a pequeña escala, que se contentaba con modestos beneficios procedentes de un trabajo que todavía guardaba relación con la vida intelectual del país. Durante los últimos años, los grandes grupos internacionales fueron adquirien­do las pequeñas editoriales una tras otra. En Gran Bretaña y en Estados Unidos la mayoría de estos gru­pos son inmensos holdings que reinan en el ámbito de los medios de comunicación de masas, la indus­tria del ocio o bien de lo que actualmente se denomi­na industria de la información. Han acostado la edi­ción en el lecho de Procusto y la han obligado a introducirse en una u otra de esas opciones. Las edi­toriales compradas por los grupos implicados en la industria cultural han visto desaparecer de sus catá­logos los títulos más prestigiosos.

André Schiffrin, La edición sin editores, Destino, 2000: 12-13.

28.9.05

menu do día

-De primeiro: That Joke isn't Funny Anymore de The Smiths. Esa cegadora melodía... Tocar o ceo oíndo a guitarra de Johnny Marr
-De segundo: Remember e Love de John Lennon, gravadas ¡en 1970! Despois falamos.
-Dessert: pasando de postre (engorda).

Para ler: Bram Stoker's The Lair of the White Worm.
Excelente tradución de Juan Antonio Molina Foix en «El club Diógenes» de Valdemar (La Madriguera del gusano blanco, 2001). Gótico, victoriano, británico...

el precio de los libros

Se cuenta que una anciana completamente desconocida se presentó ante el rey Tarquino el Soberbio, séptimo rey de Roma, ofreciéndole la venta de nueve libros, en los cuales (aseguró ella) se contenían los oráculos divinos, pero pidió por ellos un dinero tan desmedido, que el rey le dijo que si estaba loca. Irritada, arrojó tres libros al fuego, y exigió por los restantes la misma suma anterior; como el rey se negara, volvió a arrojar al fuego otros tres libros y siguió pidiendo la misma suma por los tres restantes. Finalmente, estupefacto ante aquel comportamiento, el rey se avino a pagar por tres la suma por la que hubiera podido comprar los nueve. La vieja desapareció al instante y ni antes ni después se la volvió a ver.
Esta sibila profetisa, con hecho tan singular, ¿qué otra cosa quiso enseñar al soberbio rey sino que los vasos de la sabiduría, los libros, exceden a toda humana ponderación?

Ricardo de Bury, obispo de Durham, Filobiblion (s. XIV), cap. III

II Simposio do Libro e a Lectura

Toda a información aquí

27.9.05

Un pensamiento

Una biblioteca nunca puede ser ideal; si no, sería una cárcel o una tumba. En realidad, una biblioteca es algo semejante a la naturaleza, de donde se extraen productos que uno necesita para el organismo. Cada libro cambia según el momento en que se lee y ningún libro es siempre el mismo libro.
(Francisco Ayala, publicado en El País, 04.08.05)

26.9.05

Un poema

A falta de todo, me queda encontrarme (al menos buscarme) en la poesía. Este es uno de mis últimos poemas.

Perfiles del retorno

Es sobre la cercanía de todas, las enteras tardes,
lapsos de luz y oscuridad, mitades de uno mismo,
en donde cae la melodía errante de las aguas
que nos sacian de gris y pudren los geranios.

Se recoge la matriz de la mañana y son sus huellas
las improntas de cómo los helechos se hacen tierra,
circundándonos de días lo improbable,
en un hoy, digamos fragmentario
que busca la arrítimica deriva
de las cosas cotidianas y banales.

Volverán las oscuras golondrinas
a teñir de ausencia los otoños,
y mientras, inocentes, del crepúsculo,
ese frágil asidero de pálidas mentiras,
seguiremos esperando
que sin daño nos devuelva a la vida de siempre.

25.9.05

Máster en Edición USC-Xunta de Galicia


Todos os detalles da II edición do Máster en Edición (a redundancia é inevitábel...) da Universidade de Santiago de Compostela-Xunta de Galicia.

Unha suxestión

Internet: navegar en Galicia de Henrique Neira, col. Andel, Xunta de Galicia, 2005.

Ler este libro non leva alén de un par de horas. Moi pouco tempo para o altamente aproveitable da súa lectura. Trátase dun percorrido áxil, ameno e instrutivo sobre a actualidade da rede, formulando e respostando as, aquí nunca mellor dito, FAQS sobre Internet. A perspectiva do autor -Henrique Neira é redactor en El Correo Gallego e persoa comprometida en moitos e variados proxectos culturais- é a do usuario, factor que converte o texto nun libro depurado de toda palabrería hipertecnolóxica e información accesoria e, normalmente, reservada aos « iniciados». Un texto imprescindible para quen se queira facer unha idea rápida (pero moi completa) sobre o que hoxe representa Internet e o inmenso universo das súas posibilidades.

El profeta

A mediados de los 8O, Bill Gates afirmó que 640 Kbytes debieran ser suficientes para cualquiera. En noviembre de 2004, en Madrid, vaticinó que el libro impreso, frente al digital, tiene los años contados.
Si las capacidades proféticas del magnate de Microsoft se cumplen en este segundo caso como en el primero, podemos estar tranquilos: el libro impreso tiene un futuro próspero, asegurado y prometedor.