26.2.17

En Candán, a serra



Un rapaz que quero moito e a quen lle gusta máis o monte que comer polo cos dedos,  meteume unha idea na cabeza: camiñarmos o Candán, a serra, e ver de descubrir os seus segredos. Meu dito, meu feito, collemos unha mañán carreteira e enfiamos cara a Vilatuxe, de famosa banda de música. En Bustelos, vilar desta freguesía, botámonos ao monte cara á aldea de Grobas, un pobre lugarexo abandonado, polo visto, no ano 69 sen que alí chegara nunca a luz eléctrica. A senda, virada, traizoeira, sobe, baixa e vai cobregueando pola aba da montaña mentres o río Grobas, que é un río montesío afeito a ir por onde lle peta, roxe no fondo da valgada. Impresionan os sentidos o altor dos cumes, o precípito das fragas, a soidade cósmica daquelas asperezas. En Grobas, a este rapaz, sen consideración ás miñas canas, se lle encaixa na cachola subirmos cara a Ameixedo por unha pendente que lle chaman Costa da Fariña. Cando vexo tal pendente, dedico uns minutos a xurar en arameo: aquilo non é unha pendente, é unha parede. Pero, en fin, alá vamos. Botando os bofes, chegamos ao cume e, ao pouco, albiscamos Ameixedo, unha lindeza de aldea, pequena, recoleta, recollida nunha campa vizosa, como pedindo perdón á montaña. A volta, por Portomartín, levounos por treitos de río e bosque dunha salvaxe beleza difícil de ponderar.
Outro día, saímos de Aciveiro, venerable cenobio de bieitos, nunha mañanciña de inverno que semella maio. Na ponte vella de Andón, que disque se construíu por mandado do abade san Gonzalo das Penas, o tempo esváese. A fantasía respira alí nos soutos centenarios, nas pedras, na auga pura do Lérez, naquela paraxe aínda un naipelo. Na ponte vella de Andón aínda pode sentirse o suspiro das fadas, o rosmar do trasno e os griñidos roufeños dos feos ananos que asañan os tobos do raposo. Máis adiante está Lamasgalán de Abaixo, unha vella aldea con dez casas e moitos cans alegres e ladradores. Intercambiamos información sobre a ruta cunha señora de idade avanzada, de fermoso rostro alpino e profundos ollos azuis. Unha parella de rexos labradores, de pelo branco, ironizan coa fortaleza das nosas botas, pois, aseguran, a corredoira que vén logo non é tampouco gran de anís. En Lamasgalán de Abaixo, unha vella aldea con dez casas e moitos cans alegres e ladradores, a xente semella moi feliz.
Si. En Candán esváese o tempo. Sei que é un espellismo pero, mentres refresco os pés cansados nun regato cantarín e merendo unha mandarina, as tensións dunha vida de tolos, Internet, as primarias do PSOE, Puigdemont, as tarxetas black, Donald Trump e Iñaki Urdangarín parécenme, máis que nunca, entes dunha ficción perfectamente prescindible.

12.2.17

A morte do raposo



A foto do xornal amosa catro individuos fardados con roupa de monte e coa expresión triunfal de quen vén de colleitar un grandísimo mérito. Dous deles sosteñen o corpo inerte dun raposo, un magnífico animal que hai horas vivía libre e en comuñón coa natureza, ata que sentiu o cruel acoso dos cans e a dor insoportable da súa carne chamuscada. A foto do xornal corresponde á Supercopa de Galiciade Caza de Zorro (así, con dous narices), un evento no que o sabucho pretendidamente deportivo da denominación agocha a sádica e inxustificada invasión humana nun ecosistema, que ten, como todo ecosistema, os seus propios procesos reguladores.
Independentemente doutros criterios, argumentos e razóns, eu observo que, en Galicia, a media de relación do ser humano coa fauna salvaxe baséase na violencia e o exterminio. Lembro o parque público de certa cidade alemana, no que os esquíos comían confiados da man dos paseantes. En Galicia, xa non nos parques, senón nos mesmos bosques semellan os esquíos teren desaparecido. A reacción convencional dun habitante rural perante un animal salvaxe (lobo, corzo, xabarín, raposo, miñato…), sempre que este lle brinde a ocasión, é matalo: así de simple, algo que nos distingue moito dos nosos veciños europeos do norte e que a min, persoalmente, me resulta abochornante. Neste contexto, roza o patetismo querer xustificar coa lei na man e sobre criterios supostamente ecolóxicos a morte indiscriminada de especies, a existencia das cales debera asentar en novas formas de relación co ser humano. 
Non existe evidencia científica algunha de que a poboación de raposos constitúa un prexuízo para outras especies cinexéticas nin de que sexa preciso control humano ningún sobre a súa poboación, argumentos estrela de quen queren disfrazar de razóns biolóxicas o que non é máis ca un xeito de canalizar testosterona, que ben puidera canalizarse doutro xeito e non regando o monte de sangue.
A formulación ética da morte dos animais é sempre complexa. Matamos años, porcos, cuxos, coellos e polos porque os comemos e porque desenvolvemos procedementos regulamentados para facelo, que non alteran o delicado equilibrio natural. Matamos touros porque hai quen cre (eu non, desde logo) que  iso é un espectáculo nobre. Matamos ratas porque son promiscuas e indiscutiblemente nocivas. Pero, como especie, é tamén a nosa obriga ética imporñernos límites: cando non existe nin a máis peregrina razón para facelo, matar convértese nun absurdo alarde de brutalidade.