30.1.08

Zapatético

O deste tío non ten nome. Quen con dous dedos de fronte e o mínimo imprescindible de sentidiño pode defender que un talego con trinta moedas de prata a cambio do voto sexa comparable a ningunha medida social seria (xa non digamos progresista, de fondo, ampla), dexiémolo en seria? O peor, creo, que lle pode pasar a calquera é que se rian del (a cursiva é miña). Xa non digamos a un político, que encima quere volver a ser califa.
Por veces, síntome moi fatigado dos enormes esforzos que eu e moitos máis cidadáns facemos por instalarnos na idea de que non vivimos nun país de coña. Pero é que nolo poñen tan difícil…

28.1.08

De paisaxes e sinestesias

Lembro, hai ben anos disto, que durante unha breve estada nas inmensas chairas onde Alemaña toca con Holanda, preto de Groningen, por onde eu andaba moceando daquela, e con ocasión dun romántico paseo en bicicleta entre enormes muíños, granxas e tulipáns, tiven un atisbo do fero sentimento co que a paisaxe debeu danar a mente maltreita de Van Gogh e a estraña conexión que a realidade establecía, imaxino, coa súa ollada deforme, patolóxica e xenial.
Poucas cousas, en efecto, asinan connosco un contrato tan evanescente e pouco rigoroso coma a paisaxe. E isto porque toda percepción estética alicerza naquelas porcións de nós mesmos que non somos quen de controlar. Unha música gústanos e outra non. O cadro dun pintor antóllasenos sublime e outro do mesmo autor anóxanos. Por qué a mar infinda nun solpor de outono pode parecernos un paradigma de melancolía ten, que dúbida cabe, algo de sinestesia. Sinestesia, por certo, que pode conducirse alén do marco estrito da paisaxe. Nunca puiden imaxinar, por exemplo, a Guerra Civil española nun mundo de cor. Foi, como as fotos e filmacións que nola teñen transmitido, en branco e negro. E a Europa da última guerra? Cando vin por vez primeira a porta de Brandenburgo no remate da avenida Unter den Linden, sufrín unha conmoción pola súa cor. Levaba anos imaxinándoa nun Berlín esnaquizado, negro, fumeante de bombas.
Voltando á paisaxe, abofé que de non levar xa varios anos —afortunados anos, por certo— vivindo nesta marabillosa e maternal terra da Amaía, e o libro de fotografías Brétemas luzadas do fotógrafo Luís Alonso Ocaña (Concello de Brión: 2007) ter chegado ás miñas mans sen a coñecer, ocorreríame como coa Guerra Civil ou a berlinesa Brandenbrger Tor: a Amaía sería de seu, indefectiblemente unha terra en branco e negro, tal e como as fotos de Alonso Ocaña —unha obra de arte cada unha— a amosan.
Nalgunha outra ocasión, téñome referido a que hai libros de fotos que, como o que comento, non son libros de fotos: son poemarios, poisque cada imaxe, en simbiose supoño que case perfecta, trasloce parte da alma do poeta, que no canto de se expresar con palabras faino con imaxes, e parte da alma da terra retratada, que no canto de ser herba, madeira, terra, pedra e auga, adquire a dimensión dun mundo inmaterial e etéreo onde de certo deben habitar as lendas e xerarse os soños.
Nota curiosa: o libro, editado non sen gusto e habelencia, chegoume, a min coma a todos os veciños do Concello, a través de buzoneo, semanas antes das últimas eleccións municipais. Vaites, ho! Que todo o que che meten na caixa do correo con tal motivo fora coma este libro!

24.1.08

Estudos excepcionais

Digamos que entre recoñecer intimamente o glamur da vida dun delicuente inmobiliario ou fiscal que, prevaricando, enganando e trapalleando aquí e alá, arrepaña millóns de euros e desexar ser o propio delincuente hai certas diferenzas, máis ou menos relacionadas con factores que se moven en polos opostos: a posesión e disfrute de moito diñeiro —segundo Forbes, unha persoa é moi, moi rica cando precisa de máis de vintecatro horas para precisar canto diñeiro ten— e a elasticidade ética necesaria para chegar aí. Lembra aquel vello chiste da nena que, cándida e anxelical, pregunta á nai:
-Mamaíña, se son boa, de maior vou ter un home para min soa?
-Si, filliña, si, claro.
-E se son mala?
-Se es mala, teráis moitos, moitísimos máis.

De tal xeito, admitido que a política e os políticos son un mal necesario e, de querermos Estado de Dereito e democracia, temos que aturalos, unha cousa é que poidamos envexar o glamur do coche oficial, todo o día señor fulano para aquí e señor fulano para alá, secretaria, grandes viaxes en preferente, o noso careto día si día non no xornal e unha VISA sen fondo, e outra que esteamos dispostos a pagar a peaxe persoal, profesional, vital… dunha existencia así. Polas trazas, con todo, parece que alguén cre que hai moita, moitísima xente disposta a abonar tal peaxe. E, aínda máis, que se pode chegar a tan regalada vida cunha formación de tres pares de cojones no canto de ser un zoquete que nin o graduado escolar. Cantas veces afirmamos, de xeito máis ou menos metafórico, que os políticos de hoxe son profesionais? Nada de metáforas. Unha academia de Vigo impartirá dende mediados de febreiro un ciclo formativo de 60 horas co que pretende formar a «políticos honrados y próximos al pueblo». Imaxínese Vde. a un deputado no estrado dos oradores nas Cortes sancionando perante súas señorías o valor dos seus argumentos de xeito similar a este: y yo, que he sido alumno de la academia AEIA de Vigo, les aseguro
En fin. Eu sempre botei de menos un ciclo formativo superior ou máster en Indiana Jones. Iso é un oficio glamuroso e o demais é pura coña. Imaxinan as asignaturas?: Látigo I: Introdución á sedución rápida; Situacións desesperadas: control de aviónica; Idem: transporte lumbar de persoal feminino (precicipios, pozos de serpentes/escorpións); Látigo II…
Adoro Vigo e a súa marabillosa xente. Pero exemplos coma o desta estrafalaria academia lémbranme unha vez máis o adagio, de tan grata lembranza paterna:
En la China un mandarín
tenía en el sobaco un peluquín.
Y en Vigo un tal Angulo
tocaba el clarinete con el culo.
Moraleja: para los desatinos
no hay como los gallegos y los chinos.

22.1.08

Item máis

Sobre frases lapidarias (no senso máis estrito), contáronme algo o outro día: o médico que lle di ao paciente:
-Pues nada, ya tenemos los resultados de las pruebas. Vaya pensando en hacerse una plaquita
-¿De tórax, doctor?
-No: de mármol.
Algún día , por certo, haberá que falar neste local do humor negro, inesgotable veta dun riquísimo xacemento patrio, hoxe pouco e torpemente explotado. Será que, como tantas cousas, é politicamente incorrecto. Que tempos!

20.1.08

Frases e textos lapidarios

No tema referido á estrutura e nomenclatura do libro, nas clases que imparto no Máster en Edición, saía o outro día o asunto deses lemas ou citas doutros autores que acostuman poñerse en ocasións no arranque do libro ou comezo dos capítulos, na procura dun clima subxectivo para o lector derivado da constatación de que alguén de autoridade indiscutible manifestou un parecer, convencemento ou idea que sancionan os pareceres, convencementos ou ideas contidos no libro no que o tal lector vai sumerxerse de contado.
Este recurso é parente moi próximo da sentenza ou frase lapidaria, que, de xeito moito máis condensado e breve, persegue o mesmo fin: bater de maneira contundente na conciencia ética e propiciar o entendemento inmediato da esencia dun argumento que, in extenso, sería de explicación complexa ou prolixa.
Ora, visto dende outro punto de vista un chisco máis irónico, isto da frasecita ou texto lapidario responde, nos máis dos casos —imos ser sinceros— a unha tirada de moco do autor, ou sexa a un intento -que cando traído polos pelos pode resultar bastante snob- de erudición e cultura para deixar acojonado ao lector. En boa parte dos casos, polo demais, a cousa ten a súa orixe en repertorios ad hoc. Eu mesmo teño un utilísimo Escritos y dichos sobre el libro, onde dende Mahoma, Bacon ou Schopenhauer ata Asimov, Somerset Maugham ou Eco se recollen pensamentos que, citados con pertinencia, proporcionan a sensación de que un é home de cultura inatinguible, e que merenda de xeito cotián con Lichtenberg, Mallarmé, Pavese, Daudet, Coleridge ou Lamartine. Se, por outra banda, cito cando veña a conto,
No hay más que un modo de dar una vez en el clavo, y es dar ciento en la herradura
(Unamuno)
ou
Lo más propio de la necedad es no conocerse y tenerse por sabia
(Fray Luis de León),
sentenzas, por certo, ben fermosas e sonoras, fica no aire a impresión de que son coñecedor profundo de tales autores e así, no acervo ciclópeo das súas obras, son quen de lembrar e identificar aquel texto, aquel fragmento que me convén. En realidade, levoume tres minutos escolmar as citas , tirándoas de cadansúa antoloxía de pensamentos e reflexións, publicadas hai uns anos polo Consorcio da Cidade de Salamanca.

Sexa como for, a frase ou texto lapidario, a serio ou a brincadeira, está á orde do día. Así como Chesterton e Wilde, por poñer dous exemplos case paradigmáticos, son inesgotables fornecedores de profundas frases lapidarias —pois están dotados os seus pensamentos dese sublime laconismo británico tan brillante—, tamén do punto de vista humorístico existen os seus homólogos. Un destes é, sen dúbida, Groucho Marx, de quen lembro hoxe dúas frases que están entre as miñas preferidas:
-Detrás dun grande home hai unha gran muller, e xeralmente detrás desta está a súa esposa.
-Nunca esquezo unha cara, pero no seu caso farei unha excepción.

Woody Allen -como Marx (Groucho), hebreo descrido e iconoclasta- afirmou:
-O que máis me preocupa do día do xuízo final é non ter roupa para a ocasión.

16.1.08

Potencia!!

Unha grande amiga utiliza un verbo absolutamente gráfico para se referir ao punto a partir do cal, á peña váiselle a olla dunha maneira significativa: descorcharse. É así que os varóns de idade provecta descórchanse profesional, vital e aínda sexualmente, pois senten que pouco teñen que perder arrisquen o que arrisquen. Descórchase o persoal universitario de tanto darlle ao caletre, de xeito que é este un entorno cheo de tolos, tipos extravagantes e marcianos, pois, contrariamente ao que cría don Francisco aragonés, non é o sono de razón senón a súa excesiva vixilia a que produce monstruos.
O descorche é universal, inevitable en certas situacións e rampante na nosa sufrida existencia nacional. Vivimos arrodeados de individuos descorchados.
Ora, se hai unha esfera na que o descorche é especialmente significativo, ecuménico e incontible, esa é a política. A base de viviren en permanente convivencia cunha corte de aduladores que prefiren non discutirlle ao jefe que o sol sae pola noite antes ca perderen a sinecura, os políticos constitúen unha especie perigosamente exposta ao descorche.
De medir a tensión aos velliños nun centro de saúde a sancionar unha campaña de estrafalario triunfalismo non existe máis ca unha dose de descorche. Potencia? Entendo que das acepcións que a lexicografía trae para potencia, a campaña institucional da Vicepresidencia recolle a que di «Estado poderoso con capacidade para imporse». É máis ca probable —non quero pecar de inxenuo— que o cráneo privilegiado responsable do eslogan ignorase en absoluto o dicionario, adminículo polas trazas hoxe en lamentable desuso, e fiase de que o conxunto estético-sintáctico-ideolóxico-semántico Galicia, somos potencia (ollo á sibilina ambivalencia castelán-galego, lingua si pero a vaquiña polo que vale) reflectise un orgullo contundente e que non admite réplica, independentemente de minucias léxicas propias de filólogos, tiquismiquis e enfermos de pulmón. Descorche. Para que pararnos en barras? Imos a por todas.
Potencia en qué? Impornos en qué? Sobre quen? En que contexto? No deporte, na industria, na investigación, na arte, na porcentaxe de patentes, na presenza internacional, no nivel de exportacións, no liderado de novas tecnoloxías…? Non sería mellor un pouco de humildade e recoñecemento do que somos e do entorno no que nos movemos, sen complexos nin pailanadas pero tampouco sen descorches triunfalistas, superfluos, erráticos, e que a nada conducen?
É algo à la mode, un signo dos tempos, tirar para diante e entrar como elefante por cacharrería, xa na vida pública como na empresa, sobre a base de que canta máis chulería e contundencia maior fiabilidade e capacidade de convencemento e menor resistencia ao que se esixe. Alá eles. ¡Canta sabedoría naquel chiste de Perich, intemporal e revelador da derme profunda do sentimento hispano!: o Amazonas é o río máis caudaloso do mundo, en cambio o Ebro non. Aí seguimos.

14.1.08

Máis sobre o libro (e deixámolo durante un tempo...)

Ao lado da queima de libros subversivos, dexenerados, pouco patrióticos e xudeus, os nazis adoraban os libros, sempre que servisen aos seus fins. Tal e como conta Richard L. Evans nunha extraordinaria historia do III Reich, na Semana do Libro Alemán de 1935, o vicepresidente da Cámara de Literatura del Reich, falando baixo unha enorme bandeira coa lenda O libro: a arma do espírito, declarou: Os libros son armas, armas que pertencen ás mans dos combatentes. Ser un combatente de Alemaña é ser un nacionalsocialista.
E é que poucos inventos teñen inspirado tal amor e, ao tempo, tal desconfianza ao poder de todo tempo. Dende o momento mesmo do seu nacemento niguén foi indiferente á incalculable capacidade comunicativa do libro impreso fronte ás tradicionais formas manuscritas de transmisión do coñecemento. Do definitivo estímulo que a impresión das primeiras gramáticas das linguas románicas vernáculas supuxo para estas en tanto que dignos vehículos da expresión cultural, ata a inusitadamente rápida extensión da herexía reformista —que explica o seu rotundo éxito—, todo o universo contemporáneo foi socavado pola penetración daquela ars artificialiter scribendi, as potencialidades da cal residían nunha demoníaca función, descoñecida ata o momento: a posibilidade de producir moitos exemplares en moi pouco tempo. É certo que ninguén, perante a definitiva socialización da cultura e a información que o artefacto propiciaba xa para sempre, chorou a desaparición dos códices, sublimes depositarios e nobilísimos transmisores da cultura clásica, que, a fin de contas, representaban formas de cultura exclusivas, elitistas e xerarquizantes. En efecto —tal e como apuntan especialistas de gran talla— toda innovación tecnolóxica está condenada á convivencia coa tecnoloxía antiga por un período máis ou menos longo. Pero, ao cabo, a nova técnica, se tal merece, rematará por se impoñer. Así, os códices desapareceron nos primeiros anos do século XVI, ao igual que catrocentos anos máis tarde as plumas e os tinteiros escolares cederon paso aos bolígrafos, incriblemente limpos e duradoiros.
Será este o camiño que vai dirimir o futuro do libro e a lectura? Rematarán Kindles, Iliads e Papyres por aniquilar cincocentos anos de libro impreso e, de tal xeito, unha forma concreta de interactuar cos soportes do coñecemento? Penso, intimamente, que non, Porque, a diferenza do libro impreso fronte ao códice manuscrito ou o boli fronte á pluma e o tinteiro, ¿qué de novo, de auténticamente novo e revolucionario, ofrecen os trebellos electrónicos fronte ao libro? Penso que son artiluxios perversos, e isto no senso absolutamente etimolóxico de desviados ou invertidos na súa eventual funcionalidade. Cando Gensfleisch imprimiu a súa Biblia estaba —como último elo dunha afortunada cadea de miles de anos— poñendo a tecnoloxía ao servizo do obxecto. O que fan Kindle, iLiad e Papyre é poñer o obxecto ao servizo da tecnoloxía.

12.1.08

¡El libro no!

Como pago ao seu mal comportamento, o meu fillo meirande —trece anos— foi castigado pola súa nai cunha considerable rebaixa nos seus privilexios cotiáns. Entre estes, nomeadamente, chatear no messenger, os xogos de ordenador, a descarga e audición de música no mp4, botonear co móbil e, naturalmente, a TV; é dicir, o atrezzo ao uso do lecer dun neno da súa idade. Hai que dicir que os reis lle trouxeron, entre outras cousas, a última entrega de Harry Potter, coa que anda estes días enfrascado.
Pois ben, cando o rapaz se deu por enterado do veredicto materno, pregou, con énfase sorprendente e dramático, a concesión dunha graza especial:
-¡Por favor, lo demás me da igual, pero el libro no!

Máis sobre o asunto. 1
Máis sobre o asunto. 2
Máis sobre o asunto. 3

Inventario de dispositivos para e-book con tecnoloxía e-paper & e-ink:
iLiad, de iRex.
Kindle, de Amazon.
Papyre 6.1., de Facthor.

10.1.08

Catarse

Escribín unha vez un poema chamado O espírito do alpinista —fermoso título alusivo ao sublime espírito de superación que caracteriza ao ser humano e que tomei dun artigo homónimo publicado nos anos 30 polo meu parente xornalista Blanco Torres. Ese poema, editado de xeito manuscrito nun libro irrepetible (e o digo literalmente), remata de xeito indiscutiblemente pesimista pero sen dúbida sincero:

De cando en vez a vida
é un fardo gris que ninguén quere.

Calculo que nin o optimista máis militante do planeta terá deixado de sentir algo así algunha vez. Outra cousa é que tal sentimento se cronifique, siniestra eventualidade contra a que o meu antídoto secreto é queixarse en positivo. Se lle gusta, regálollo. Pénseo.
No extraordinario xornal pop da Radio Galega, dende hai máis de dez anos conducido por Ricardo Alonso —e que escoito, de costume no coche, sempre que poido pois hai que estar ao día— oín onte un tema de liña rematadamente punk dos ex Def con Dos, Strawberry Hardcore, de título aínda máis revelador ca o meu pobre verso, un tema sincero e puro na súa desinhibición punkie, gamberra, inconformista e frontalmente inimiga de toda convención e urbanidade: La vida no me contrata. Por certo, o título do CD é aínda máis tranquilizador e optimista: Todos vamos a morir.
É pouco intelixente renunciar á esporádica catarse da naúsea e a dúbida fundamental. Moi recomendable para despois da orxía consumista do Nadal e as rebaixas.

8.1.08

Ortopolítica ou Politografía?

Estamos editando un texto, dentro da nosa colección de Manuais Universitarios, que se chama Física del estado sólido. Pensando no valor e trascendencia da diferenciación entre minúsculas e maiúsculas —que dá, mesmo, para sesudos e proveitosos prontuarios—, ocórreseme que, de mudar a caixa baixa en alta na palabra estado, e así, Física del Estado sólido, o libro podería semellar un tratado argumental contra os requirimentos e esixencias nacionalistas, que se me antolla moi na liña de certo ex-presidente autonómico (e mesmo nacional). Ai, que cousas ten dona Ortografía!

6.1.08

Cocido e píldoras con sabor a cocido

Escribía eu hai días sobre Kindle, o dispositivo a quen o omnipotente márquetin norteamericano atribúe o privilexio de dar o puntillazo ao libro impreso. Da morea de comentarios ao artigo ¿Estamos preparados para Kindle? de Jesús Ruiz Mantilla (El País, 31.12.07) —comentarios na maior parte interesantes e documentados— fico con dous. Un de Andor, quen opina:
No es ni el primer dispositivo de su categoría, ni de lejos el mejor... Se le está dando un bombo que no merece ni de lejos. Es feo, incómodo, mal diseñado, y caro. Hay media docena de aparatos similares, que ya llevan más de un año en el mercado, con muchas mejores prestaciones, y con mejor precio. Por no hablar incluso del que tiene Sony, que ya lleva dos revisiones puestas a la venta... Esto es una gran campaña comercial de un aparato que no merece tanto la pena, pese a que tenga una pantalla de ePaper, que es uno de los grandes inventos de la década.
Sobre o formato de presentación textual, e a vontade decididamente desinteresada e democrática do cacharro, Albert opina:
Kindle no soporta el estandard .epub sino que usa un formato de archivos propietario, derivado de mobipocket. En un sistema que respeta los estándares, se puede disfrutar de miles y miles de titulos absolutamente gratis. Gratis puesto que estan en el dominio público o se encuentran bajo licencias GPL o Creative Commons que permiten la copia, ya que su autor así lo ha decidido. Desgráciadamente Kindle no nos permite esto, Kindle es aún más restrictivo en el acceso a la cultura que el sistema actual de copias en papel.
Para poñer unha vela a deus e outra ao diaño, Francisco Cuadrado, director xeral de Santillana, cre acerca do fetichismo do libro impreso, que puede que dure en las presentes generaciones lectoras tradicionales. Pero los más jóvenes... valoran poco el objeto en sí. Quieren todo a la voz de ya. Inmediatamente. Tampoco son de ir a que les firmen los libros en la feria. El contacto con los autores lo quieren al momento. Y lo pueden tener, incluso mejor que antes, por Internet.
Eu adianto outro parecer insistindo no fundamental: ninguén é capaz de ler 90 libros ao tempo. Hai un elemento de troncalidade manifesto dende os volumina clásicos ata a última edición de Harry Potter: a súa individualidade, ergo, a súa personalidade. E na propia selección de obxectos individuales hai un filtro, un control, un esforzo, unha necesidade de movemento. Cambiar dun libro a outro (dentro dunha posibilidade ilimitada de cambio) co simple movemento dun dedo acabará por converter o dispositivo nun trebello para andar fedellando e botoneando todo o día, algo moi do gusto dos mozos de agora. Pero iso non será ler. É máis, no dispositivo, ao meu modo de ver, reside o xermolo dunha nefasta mudanza dun xeito de lectura comprensiva. Ler é algo máis ca o feito mecánico de decodificar letras; a lectura, coma toda actividade humana, ten un contexto, un ritual, unha mise en scéne, que vale o mesmo para min ca para os meus fillos. Non falo de fetichismos. Un dispositivo que horizontalice o soporte, por moito que ao trebello se lle poida subir ou baixar a luz, cambiar a tipografía…, varre toda a personalidade individual do obxecto, facendo que sexa o mesmo Poe ca Platón, Thomas Mann ca Almudena Grandes. Ou non existe en todo unha correspondencia necesaria entre o continente e o contido? Supoño que mesmo para as xeracións futuras sempre será mellor un bo cocido ca unha píldora que saiba e alimente igual ca un cocido.

4.1.08

Das ideas ás imaxes. Das imaxes ás ideas

Repasando, e ata certo punto reorganizando, os materiais da miña docencia no III Máster en Edición, que comezarei o vindeiro día 10, detívenme de xeito especial, e só polo gusto de poder facelo con espazo e un chisco de delectación, no ítem relativo á cuberta, dentro do tema rotulado xenericamente Estrutura e nomenclatura do libro. Unha sistematización terminolóxica previa, que acaso alguén agradeza: cuberta non é portada. A cuberta é a parte externa do libro e a portada a páxina previa máis importante da tripa, o, digamos, DNI do libro, onde figura todo o que catalografica e biblioloxicamente interesa deste: autor/es, título e subtítulo, editorial, ano… Por cuberta pode entenderse —de feito así se fai adoito— a totalidade da envoltura externa do libro, e así, cando un deseñador nos anuncia envíoche un .pdf coa cuberta, entendemos que nos envía todo: a cuberta propiamente dita, as lapelas —caso de as levar o libro— e a parte traseira. A este respecto, e para evitar incómodas ambigüidades, malos entendidos e explicacións cansativas (cuberta-portada-contracuberta-contraportada-volta da cuberta…), eu recomendo usar unha terminoloxía unívoca, ben coñecida de editores, pero pouco sistematizada. A cuberta en conxunto ten catro páxinas:
-a primeira [páxina] de cuberta: a cuberta dianteira (que os franceses chaman plat recto ou plat dessus).
-a segunda de cuberta: a volta ou interior da primeira de cuberta (que en libros en rústica vai sempre baldeira e en libros en tapa dura leva pegada a páxina de garda esquerda).
-a terceira de cuberta: a volta ou interior da cuarta de cuberta (que en libros en rústica vai sempre baldeira e en libros en tapa dura leva pegada a páxina de garda dereita).
-a cuarta de cuberta, moitas veces mal chamada contracuberta (en realidade, e usando de boa lóxica, a contracuberta sería o que vimos de chamar segunda de cuberta), e que os franceses chaman plat verso ou plat dessous.
Seguindo esta terminoloxía, usamos tapa cando a cuberta é de libros encadernados en cartoné (ou tapa dura) e capa para nos referir á sobrecubertacamisa no argot técnico— que poden levar os libros así encadernados.
Ata aquí o libro gordo de Petete (que te enseña y te entretiene, iso espero). A reflexión persoal deriva de ata que punto é importante un deseño estético de cuberta, logrado e acaído ao carácter do libro, algo que —técnicas á parte— percíbese en aspectos por veces demasiado sutís: unha relación excesivamente explícita entre motivo gráfico e contido da obra, por exemplo, pode arruinar de xeito irremediable unha idea aceptable, ou mesmo brillante do punto de vista estritamente técnico. Por iso, o momento que precede ao primeiro visionado dunha proposta de cuberta, eses segundos que tarda o Reader de Acrobat en abrirse e mostrar a todo o longo do monitor a proposta, teñen algo de emocionante: conexión elegante coa idea do libro, conxunto estético, proporcionada distribución de espazos, cores e volumes, atinada selección de tipografías, corpos e a súa combinación, determinación de texturas… Unha cuberta é, ou debe ser, unha sorte de trasunto sinestésico (toma!) do libro: da esfera das imaxes á esfera das ideas e viceversa.
O exemplo que tomo para esta ocasión quere ser unha homenaxe a non sei se o mellor —pois estes arrebatos de absolutismo son sempre moi esaxerados— pero si a un grandísimo deseñador editorial do noso país, Daniel Gil, falecido en 2004. Teño para min que esta cuberta de El castillo (de 1971) -unha cuberta chamada a pasar con lugar de honra á historia do deseño editorial español- é no seu conxunto un paradigma intemporal de todo o que de bo pode dicirse acerca do deseño de cuberta dun libro. Van alá trinta e seis anos e podía ter sido deseñada onte.

2.1.08

The first of the year. Smile, please!

Isto é o Sr. Blanco, secretario de organización do PSOE, que está facendo un puzzle. Nisto se lle achega Mariano Rajoy e dille:
-Coño, Pepe, pedazo de puzzle. ¿Cómo lo llevas?
-Pues fíjate lo que llevo hecho ya en dos semanas… y eso que la caja pone "De tres a cinco años".

Feliz 2008.