Frases e textos lapidarios

No tema referido á estrutura e nomenclatura do libro, nas clases que imparto no Máster en Edición, saía o outro día o asunto deses lemas ou citas doutros autores que acostuman poñerse en ocasións no arranque do libro ou comezo dos capítulos, na procura dun clima subxectivo para o lector derivado da constatación de que alguén de autoridade indiscutible manifestou un parecer, convencemento ou idea que sancionan os pareceres, convencementos ou ideas contidos no libro no que o tal lector vai sumerxerse de contado.
Este recurso é parente moi próximo da sentenza ou frase lapidaria, que, de xeito moito máis condensado e breve, persegue o mesmo fin: bater de maneira contundente na conciencia ética e propiciar o entendemento inmediato da esencia dun argumento que, in extenso, sería de explicación complexa ou prolixa.
Ora, visto dende outro punto de vista un chisco máis irónico, isto da frasecita ou texto lapidario responde, nos máis dos casos —imos ser sinceros— a unha tirada de moco do autor, ou sexa a un intento -que cando traído polos pelos pode resultar bastante snob- de erudición e cultura para deixar acojonado ao lector. En boa parte dos casos, polo demais, a cousa ten a súa orixe en repertorios ad hoc. Eu mesmo teño un utilísimo Escritos y dichos sobre el libro, onde dende Mahoma, Bacon ou Schopenhauer ata Asimov, Somerset Maugham ou Eco se recollen pensamentos que, citados con pertinencia, proporcionan a sensación de que un é home de cultura inatinguible, e que merenda de xeito cotián con Lichtenberg, Mallarmé, Pavese, Daudet, Coleridge ou Lamartine. Se, por outra banda, cito cando veña a conto,
No hay más que un modo de dar una vez en el clavo, y es dar ciento en la herradura
(Unamuno)
ou
Lo más propio de la necedad es no conocerse y tenerse por sabia
(Fray Luis de León),
sentenzas, por certo, ben fermosas e sonoras, fica no aire a impresión de que son coñecedor profundo de tales autores e así, no acervo ciclópeo das súas obras, son quen de lembrar e identificar aquel texto, aquel fragmento que me convén. En realidade, levoume tres minutos escolmar as citas , tirándoas de cadansúa antoloxía de pensamentos e reflexións, publicadas hai uns anos polo Consorcio da Cidade de Salamanca.

Sexa como for, a frase ou texto lapidario, a serio ou a brincadeira, está á orde do día. Así como Chesterton e Wilde, por poñer dous exemplos case paradigmáticos, son inesgotables fornecedores de profundas frases lapidarias —pois están dotados os seus pensamentos dese sublime laconismo británico tan brillante—, tamén do punto de vista humorístico existen os seus homólogos. Un destes é, sen dúbida, Groucho Marx, de quen lembro hoxe dúas frases que están entre as miñas preferidas:
-Detrás dun grande home hai unha gran muller, e xeralmente detrás desta está a súa esposa.
-Nunca esquezo unha cara, pero no seu caso farei unha excepción.
Woody Allen -como Marx (Groucho), hebreo descrido e iconoclasta- afirmou:
-O que máis me preocupa do día do xuízo final é non ter roupa para a ocasión.