Unha engaiolante e perfecta mestura de disparate, truculencia, escatoloxía, superstición e temor de Deus, como manda o canon do universo medieval. Que moitas foron as vítimas da terrible sífile, ata época relativamente recente, é algo arquisabido. Que o sufrimento por tan grande y prolixa enfermedad fose estímulo para a creación literaria é, en troques, moito menos coñecido. Se engadimos que tal noticia é transmitida por testemuño directo da vítima, rubricaremos, penso, unha curiosa historia: Y si dixeren que por que perdi el tienpo retratando a la Loçana y a sus secaces, respondo que siendo atormentado de una grande y prolixa enfermedad parescia que me espaciava con estas vanidades.
De Francisco Delicado, autor de La Lozana andaluza (Retrato de la Loçana andaluza, Venecia, 1528), sabemos que era converso, clérigo, vividor e putero empedernido -así lle foi-, e que, ademais, tiña pánico á Inquisición, o que motivou que vivira en Italia. O libro, que don Marcelino Menéndez y Pelayo condenou por "inmundo y feo", é un delicioso documental do mundo rufianesco, de pícaros e celestinas, na Roma da época, cidade na que, por propio testemuño do autor, avia más putas que frayles en Venecia y filósofos y médicos en Florencia. Admiro o valor lingüístico da obra e a súa monumentalidade lexicográfica. Como mostra da extraordinaria riqueza patrimonial do castelan de entón -e cunha adicatoria especial ao meu colega blogger e amigo Miguel Vila, propietaro da bitácota Colineta, especializada en gastronomía e arte coquinaria- recollo o treito no que Aldonza fai gala das súas habelencias en materia de guisos e confites, debuxando un apetitoso recetario da época: deprendí hacer fideos, empanadillas, alcuscuzu con garbanzos, arroz entero, seco, graso, albondiguillas redondas y apretadas con culantro verde. Sabía hacer hojuelas, pestiños, rosquillas de alfaxor, textones de cañamones y de ajonjolí, nuégados, xopaipas, hojaldres, hormigos torcidos con aceite, talvinas, zahínas y nabos sin tocino y con comino; col murciana con alcarabea y olla reposada; pues boronía, ¿no sabía hacer? por maravilla, y cazuela de berengenas mogies en perfición; cazuela con su ajico y cominico y saborcico de vinagre. Rellenos, cuajarejos de cabritos, pepitorias y cabrito apedreado con limón ceutí, y cazuelas de pescado cecial con oruga, y cazuelas moriscas por maravilla. Letuarios de arrope para en casa y con miel para presentar, como eran de membrillos, de cantueso, de uvas, de berengenas, de nueces y de la flor del nogal para en tiempo de peste; de orégano y hierba buena para quien pierde el apetito; pues ¿ollas en tiempo de ayuno?, éstas y otras ponía yo tanta hemencia en ellas que sobrepasaba a Platina, De voluptatis, y Apicio Romano, De re coquinaria.
Non é unha beleza de lingua? Non sei se me pode máis a fascinación idiomática ou o apetito.
3 comentarios:
Ben gozosos son estes posts seus de requintada erudición e excelente redacción. Ensinar deleitando: velaí.
Agradecido e encantado. Ya sabes que unha das miñas paixóns é a relación da literatura e a gastronomía.
Apertas con biscoito.
Miguel,
Agora que xa non compartimos as inquedanzas futbolísticas dos nosos vástagos, é un pracer aínda aumentado verte por esta casa, que é a túa. Xa intuía eu que o post che ía gustar porque ben sei da túa querencia entre as letras e a boa mesa. Apertas.
Publicar un comentario