29.9.13

Tabletas e pizarras



Na presentación de powerpoint dunhas aulas que impartín en certo curso introdutorio á interpretación textual, incluía unha diapositiva que representaba dúas escenas semellantes pero separadas por dous mil anos: á dereita, a famosa moza do fresco de Pompeia, que, con xesto encantadoramente coqueto, mordisquea o stilus da súa tabella; á esquerda, unha rapaza contemporánea terma nunha man do punteiro electrónico da súa tableta dixital, que suxeita coa outra.  Con este contraste, perante un auditorio de alumnos universitarios de primeiro curso (é dicir, unha magnífica colección de nativos dixitais), buscaba eu ilustrar un punto de partida para a miña exposición posterior: a hipertecnoloxía característica do noso tempo non debe facernos perder o norte, atribuíndo aos medios técnicos unha omnipotencia que, de pouco vale, sen as ideas, e estas son sempre o resultado do xenio humano, tan fascinante como imperfecto, e non da exactitude matemática dos bits. Ao cabo, levamos milleiros de anos facendo o mesmo (interactuar cos soportes da lectura e da escritura) con medios, naturalmente, distintos. Eu comecei o meu periplo pedagóxico cun artello escriptorio que lle imitaba bastante ao monitor do portátil onde escribo estas liñas: unha pizarra, negra e lisa, encadrada dentro dun bastidor de madeira, do que penduraba, atado a un cordelín, un anaquiño de esponxa ou trapo que facía as veces de borrador. Curiosamente, agora, case medio século despois, cun cachivache tecnolóxico asombroso fago o mesmo que facía coa miña pizarra e pizarrín: poñer por letra ideas e reflexións que, doutro xeito, tal vez non pervivisen. Nihil novum sub sole. Síntome privilexiado de ter sido testemuña (e, profesionalmente, protagonista) dunha evolución tan engaiolante e non abeiro o máis mínimo temor da tecnoloxía, tantas veces deostada como unha babilonia informe onde toda perversión e maldade ten asento contra a arcadia feliz dos tempos pasados. Nunca o ser humano leu e escribiu tanto. Fágase vostede, por favor, unha pregunta: cantas cartas escribiu na última semana e cantas lle escribiron a vostede? E agora fágase outra: cantos e-mails puxo na última semana e cantos recibiu? Un interrogante, misterioso e tamén un chisco inquietante, é en qué medida unha interfaz de comunicación tan poderosa, tan inmediata, tan efémera, está mudando sutilmente os nosos xeitos tradicionais de pensar. Rematando o século XX, unha obra clave interpretou maxistralmente os cambios que a imprenta e a cultura impresa induciron na civilización. Esta obra, subtitulada A construción do home tipográfico, chamábase A galaxia Gutenberg. Acaso, no século XXIII outro ensaio sistematice os sinais profundos que Internet e a cultura dixital deixaron na feble pel da humanidade. De por parte, pe ara non perder o norte, eu, que manteño o vicio das estilográficas, sigo escribindo a man a cotío e lembrando que as tabletas da miña nenez, as da Campana de Elgorriaga, eran dun chocolate extraordinariamente doce e saboroso.

No hay comentarios: