Xenios

Despois de anos adicado á edición nunha universidade e tendo como materia prima, por tanto, o que nesa universidade se investiga, sospeito que, contrariamente ao que cría don Francisco xenial e aragonés, non é o sono da razón o que produce monstruos senón a excesiva vixilia desta. E é que o zoo humano, en toda continxencia, espazo e tempo, é inatinguible na súa infinita variedade. Falaba o outro día dun tipo de autor moi característico, aquel que vive sometido por anos á rexa férula do seu orixinal, escravizado pola incapacidade esencial de darlle remate. Hai outro, máis frecuente, que corresponde ao sabio que vive por riba do ben e do mal, facéndonos a todos o favor de beneficiarnos, xa non direi coa súa amizade, senón aínda co seu mero contacto, e persuadido, cando entra pola porta co seu orixinal debaixo do brazo, de que o futuro da civilización occidental depende con exclusividade de que o tal se edite. Non comprende que o mundo puidera ter pasado ata o momento sen a súa obra, e, malia a ignorancia do universo respecto deste punto, cre ter chegada a hora de poñer remate a tal anomalía. A vaidade patolóxica e unha autoestima de proporcións ecuménicas converten este especime nun ser impermeable e intolerante verbo do que el estima unha obra perfecta (na súa etimoloxía, completamente feita, rematada, sen tacha posible), xulgando unha ofensa incomprensible a máis mínima suxestión de cambio ou modificación. O malo da vaidade, creo eu, cando excesiva ―porque unha dose razoable é sempre positiva e alicerza moitas veces a propia dignidade―, o malo da vaidade, digo, é que son as árbores as que non deixan ver o bosque, e na edición o bosque é xigantesco, de orografía irregular e perigosa, inzado de illós e brañas. Probablemente o que máis distinga a esta caste de xenios dos verdadeiros xenios é que normalmente estes son humildes, ou, cando menos, esa é a vitola que eu teño atopado nas xentes de maior reputación e fama nos seus respectivos dominios. Todo home intelixente sabe que nunca toda a razón está dunha soa beira.
Diante de tanto Nobel in pectore como me entra pola porta, sempre penso en John Kennedy Toole, suicida e americano, que abría unha das mellores novelas que en todo tempo se teñan escrito ―e da que, cedo ou tarde, haberá que falar máis polo miúdo― A conxura dos necios (The Confederacy of Dunces, 1980) cunha cita extraordinariamente lúcida de Jonathan Swift: Cando no mundo xorde un auténtico xenio, pode doadamente identificarse con este inequívoco signo: todos os necios conxúranse contra el.