Premios. Gustos. Cánones. Tópicos persoais.

Non sei quen dixo, pero tiña moita razón, aquilo de que eu nunca me presento a premios literarios para non correr o risco de que non mos concedan. Coquetéase dese xeito coa posibilidade permanentemente alimentada, e nunca desmentida ―claro― de que un non ten máis premios polo simple feito de que non se presenta a eles, que se non… Ese é probablemente o convencemento de moito autor que por aí respira para suxestionarse da truculencia, amiguismo e arbitrariedade da maior parte dos galardóns cando, en realidade, devecería polo ouropel (e o europel ―o xogo de palabras saiume así, espontaneamente) anexados ao momento de gloria dun premio xa non grande grande, senón o dun concelliño por aí, que dera o pase para unha plana dos xornais (con foto, por suposto) e un talonciño ao portador de catro cifras. Fun xurado dun premio de narrativa moi consolidado no país e podo asegurar que ao lado dun par de cousas dignas, o resto (sobre dez ou doce orixinais, previamente peneirados) farían xutísimo inquilinato no corbe dos papeis. O malo destas cousas é que ao final non se sabe se vai primeiro o ovo ou a galiña, ou sexa se é un sistema de premios o que consolida unha oferta de orixinais permanentemente sobredimensionada ou aqueles responden con mesura e ponderación ás demandas de recoñecemento social que toda creación estética de calidade precisa. Que o premio Nadal correspondeu historicamente a esta última categoría é indubidable. Que a maior parte dos actuais premios de narrativa dos concellos galegos encaixan na primeira tamén é, ou a min mo parece, indudidable. Pero, en fin, de gustibus non disputandum: as vías da canonización social da creación literaria, e en xeral estética, son, coma os camiños do Señor, inescrutables.
Ora, dentro desta elasticidade infinita que tempo e o espazo proporcionan á recepción literaria, eu recoñezo como tópicos persoais certas predileccións que corresponden con logros especialmente cimeiros dalgúns autores. Hoxe dou conta de dúas, e, se xorde (aínda que vexo bastante baldeiro este local ultimamente…), o discutimos, ou cambiamos impresións, ou o que carallo sexa:
1) Aínda que José Saramago nunca tivera escrito outra cousa ca o Ensaio sobre a cegueira, merecería trescentas veces o premio Nóbel. Saramago é para min un tipo irregular. Nos últimos tempos, xuro que intentei tres veces fincarlle o dente a Las intermitencias de la muerte sen resultado (alguén, por certo, ten a impresión de que é un intento de reeditar a fórmula exitosa do Ensaio sobre a cegueira?).
2) CJC (=Camilo José Cela) é un fulano, era, de imaxe pública, vamos a dicir, desigual e deixémolo aí, vale. Como Max Estrella, "eximio escritor y extravagante ciudadano". La colmena, La familia de Pascual Duarte e Viaje a la Alcarria son, do meu punto de visto, tres premios Nobel. Anque don Camilo non tivera escrito nada máis.
Dúas lembranzas ao fío: a Saramago deille a man hai moitos anos no ascensor da vella Facultade de Filoloxía en Mazarelos. Viña a dar unha conferencia, eu facía Filoloxía Galego-Portuguesa e alguén, creo lembrar quen, mo presentou. Ou sexa, que xa cumprín con darlle a man a un Nobel.
Con CJC e Mariña Castaño coincidín nun avión volvendo de Madrid. Ían, claro, en preferente e el non parou de falar. Non me pareceu especialmente antipático.