Recomendación dominical (cunha evocación)

O 20 de novembro de 1975 eu tiña quince aniños, estreados o 15 de xuño anterior. Facía sexto de bacharelato por letras, A primeira hora da mañá, as nove, tiña clase de latín cunha profesora que pertencía a unha coñecida familia de dereitas da vila. Entrou a profesora chorosa, contristada, e entre saloucos acertou a anunciarnos o que todos sabiamos: el Caudillo ha muerto y hoy no va a haber clase. Os quince anos son unha idade cimarrona, que nin arre nin xo, e a ledicia miña e dos meus compañeiros viña máis da folganza derivada da morte do ditador ca da morte en si do ditador, o que era motivo de albricia e regodeo de todo o progresismo do país. Cada español con idade abonda para facelo lembrará, supoño, o momento no que foi sabedor dunha nova tan trascendente. Creo que hai momentos na historia de todo o mundo nos que vida privada e acontecementos públicos fican indisolublemente ligados polo especial impacto destes. Recordo, por exemplo, todos os detalles (espaciais, temporais, de contexto) dun día de decembro de 1974 no que meu pai, visiblemente acojonado, chegou á hora de comer e anunciounos que mataran a Carrero Blanco. Lembra que facía vostede cando mataron ao pobre Blanco Garrido? Ou a tarde do 11 de setembro de 2001? Ou a mañá do 11 de marzo de 2003? É moi probable que si.
Volvendo ao óbito de su Excelencia el Jefe del Estado, o artificio literario que Manuel Longares consegue na súa extraordinaria novela Romanticismo -que releo estes días- chega ao punto de recrear, con maestría de narrador experimentado, a vida da España franquista facéndoa pasar pola peneira de ese macizo de la raza madrileña ociosa metafóricamente denominado el cogollito, é dicir a alta burguesía da capital habitante do selecto barrio de Salamanca. Os últimos momentos da vida do ditador e os primeiros posteriores á súa morte, certificada por el equipo médico habitual, e o impacto que a nova provoca no entorno social de Serrano dan pé a Longares para a formulación dunha rica hipótese socio-histórica sobre o futuro dun país de estabilidade ata o momento alicerzada na presenza física de Franco. A traxectoria vital de Pía Matesanz -nacida, significativamente, en 1940- da súa nai Hortensia e a súa filla Virucha son o reflexo, conscientemente esaxerado na vaciedade vital duns desocupados que teñen a hipocresía e a impostura por norma de conduta, dun réxime farisaico e caduco dende o propio día da súa imposición por vía do terror e o asasinato, constatación que parecen percibir só agora, cando a tutela do ditador semella desparecer. A peripecia vital dos personaxes das 500 páxinas deste novelón desenvólvese no trasfondo, pechado e exclusivo, dos comercios e centros de reunión do barrio, de nomes pretensiosos e britanizantes (Lhardy, Gregory's, Embassy, Pavillon, Löewe, Lurueña, La Corralada, Muñagorri, Sonseca, Shakuntala, Biarritz, Cabasse...), e entre tipos humanos baldeiros, cínicos, impostados, frívolos ou abertamente estúpidos, empeñados e atoparen un futuro nun mundo que, agora, coa desaparición do ditador, se lles antolla hostil e complicado. Un repaso polos nomes destas figuras de salón proporciona un atisbo daquel entorno, de rancio sabor pristinamente franquista, nacional-católico e cursi ata o inverosímil: Tomín Peñalosa, Javo Chicheri, Enedina Goyeneche, Dorita Sacristán, Fela del Monte, Cotolo Cenicientos, Tere Espínola, Sisita Notario...
Romanticismo. O romanticismo ao que todos eles, co-factores dun réxime abominable, cren terse feito acredores por unha existencia diferente e exclusiva. Unha novela altamente recomendable.