Memoria. Memorias.

Evidenciar a calidade construtiva dos discursos; expoñer a complexidade dos fragmentos que conforman as memorias, moitas veces distintas, tantas veces distantes e ata contraditorias; reflexionar sobre a distancia que existe entre relatos de memoria e narrativas históricas, ás veces superpostas ou confusamente solapadas.
Eis os obxectivos de Plan Rosebud, que María Ruído e o seu equipo, dentro do Proxecto edición, ultiman estes días ―ou iso creo, ou iso cren, ou iso cremos, porque está resultando unha idea moito máis complexa no seu desenvolvemento real ca na súa pura formulación. Fago votos polo seu pronto remate.
Hai xa tempo, e como ficou testemuñado nestas páxinas, cedín a Rosebud os dereitos de reprodución de parte do fondo fotográfico da Guerra Civil que meu pai ―soldado destinado no Servicio Fotográfico del Cuerpo de Ejército de Galicia― atesourou en dous enormes álbumes que conviven comigo, nun diálogo de silencios onde o tempo e o espazo xogan ao xadrez, dende a morte do seu facedor. Agora, María, seducida polo seu valor testemuñal, pediume a cesión dunha parte ―non máis de trinta― do fondo de fotografías persoais e familiares que, fundamentalmente, dende os comezos e mediados da década dos 40 até os remates dos sesenta, meu pai foi coleccionando, saídas das venerables tripas dunha Leica primeiro, que aínda se conserva, unha xoia, e nos últimos tempos dunha Petri (unha das primeiras xeracións, segundo creo, de Reflex). Son fotos, xa amarelas polo tempo, que dan fe da historia, pequena e insignificante fóra dos seus lindes, dun grupo de persoas a quen uniu o amor, a ilusión por tirar para diante, a fe en asegurar un futuro de felicidade para os novos integrantes do grupo, e iso que vivían sobre ruínas, feridas, bágoas e ausencias e lidiaban cun universo en que todo era escaso e o silencio imposto a lei. Véndoas en conxunto son unha boa proba de que a memoria é sempre produto da vontade ―toda memoria e de seu subxectiva― e a historia é sempre filla do entendemento.
Estame resultando especialmente difícil ―teorica e metodoloxicamente difícil― escolmar nunha trintena os momentos máis significativos de tanta vida, as instantáneas máis representativas dunha época, tan dura no colectivo e, supoño, tan doce e entrañable na distancia curta para quen estaban poñendo os piares que permitiron que eu, hoxe, estea aquí contando isto.
A foto de arriba -miña nai, a finada dunha tía, na casa onde vivín ata os nove anos-, penso, fala por si. Acaso sexa quen de transmitir o que sinto.

Supoño que, hoxe, o pé podería ser: "Dúas mulleres nos primeiros anos do franquismo". Non son menores os riscos da memoria institucionalizada ca os do silencio.