Sinónimos e política

Cando falaba das esferas asociativas, o propio Saussure -a quen mesmo os profanos alcanzan a atribuír a sistematización do concepto de signo lingüístico- referíase implicitamente a que as unidades do léxico cumpren unha fórmula que vai para alén do seu valor "primitivo". A proposta de Saussure, de seu bastante vaga e subxectiva, foi perfilada con posterioridade pola lexicoloxía estrutural, de xeito que hoxe é materia común da Lingua de ensino secundario que a maior parte das palabras teñen un valor denotativo, representativo ou simbólico e un valor connotativo, virtual ou sintomático. Café é un vocábulo que expresa primariamente unha saborosa infusión á que está enganchado medio planeta. Velaí o seu valor representativo. Cando aquel simpático personaxe da Andalucía franquista, Gonzalo Queipo de Llano, ordenaba Denle café, mucho café en resposta aos pedimentos de clemencia para este ou aquel rojo condenado, estaba actualizando os valores virtuais, connotativos e subxectivos do lexema.
Esta diferenza que podemos establecer en case todas as unidades do léxico está na base doutro tópico da lexicoloxía: a inexistencia dos sinónimos absolutos, pois, malia poderen dous ou máis léxemas cumprir idéntica fórmula representativa, nunca, verbo dos seus potenciais valores subxectivos ou connotativos, poderemos dicir que tales lexemas estean en posibilidade de subsitución en todos os contextos. Por estas curiosas razóns da pragmática, dicimos vou curtar o pelo e non vou curtar o cabelo e polas mesmas razóns os anuncios de champú din deja tu cabello sedoso y deslumbrante e non tu pelo.
O coñecemento deste fenómeno, que é, en todo usuario da lingua, inconsciente pero de límites perfectamente claros, esquécese ás veces, traizoándose involuntariamente a intención expresiva do emisor. É o que, ao meu modo de ver, ocorre nunha entrevista que concede ao semanario gratuíto De luns a venres o día 16 do mes que andamos o flamante presidente electo da Xunta, señor Núñez Feijoo. Estendéndose sobre a austeridade que proxecta introducir en San Caetano e verbo da significativa redución a que vai someter o executivo autonómico, declara contundente:
-Teremos un goberno cativo e con moitas responsabilidades.
Glup! Tanta sinceridade acojona.