Non, de verdade, só quero o xornal...

Marshall MacLuhan faleceu dez anos antes de que Tim Berners Lee crease formalmente a World Wide Web. A trinta e dous anos do pasamento do pensador e vintedous do nacemento oficial da internet, a galaxia Gutenberg eclosionou de xeito tal que as súas dimensións actuais farían estremecer ao profético sociólogo da comunicación. No novo desenvolvemento da rede, a denominada web semántica, cóntanse por centos de millóns os websites do mundo, os blogs, os perfís das redes sociais. A aséptica e brutal perfección das procuras en Google devolve, meta o que se meta como criterio de busca, resultados en número inatinguible. Unha alumna do noso Máster en Edición troquelou nun traballo académico unha afirmación da que, a xeito de pensamento aniquilador adquirido en calquera mercadillo de frases lapidarias, me apropiei hai anos: vivimos nos bordes dun colapso informativo. E ese colapso non se limita só aos monitores dixitais. Eu coñezo, e ao mellor vostede tamén, individuos adoecidos dun síndrome característico: botar medio día lendo xornais e as fins de semana a xornada completa. O chandal, a baguette nunha man e un mandado enorme de xornais na outra é o seu aliño indumentario na mañán sabatina. Son suxeitos obsesionados con que non se lles poida coller en orsai en ningún asunto, e profesan estar ao tanto de todo, para todo teñen opinión e, o que é máis, opinión máis autorizada ca o do común dos mortais. De certo que se a información fixera bulto no cerebro como o alimento no calleiro, algún destes elementos, tras inxerir sete xornais de cabo a rabo, sería vítima dun doloroso curtocircuíto, conforme contrae un entripado quen papa dúas ducias de sardiñas e un molete de pan de broa na noite de san Xoán. As fins de semana, o colapso informativo acada dimensións de epopea: vou a mercar o xornal e xuro pola miña saúde que só quero o xornal. Pois non hai tutía, por dous euros saio do quiosco coa summa artis debaixo do brazo: non un, senón dous xornais retractilados como as barras de pan; un fascículo a cores de non sei qué conto en inglés cun CD-ROM que fan parte dun curso de idiomas; o folleto de propaganda dunha cadea de tendas de informática; outro folleto cunha próxima promoción de coitelos de cociña e o resgardo para a cartilla; o especial dominical, outro para as señoras e o primeiro volume, en edición de batalla, dunha colección de novela negra húngara (que se promete fastuosa, claro). Existe, con todo, outra manifestación se cabe máis paradigmática da imposibilidade de dixerir tanta información: a lexión de opinadores, hermeneutas e eséxetas da realidade, que pululan nos xornais como as células ―ou os virus― nas mostras do microscopio. De entre estes hai de todo: quen escribe ben; quen escribe pasablemente e quen escribe que non hai quen se fume o artigo. Franz Josef Strauss, aquela especie de Fraga bávaro, tan intelixente como populista, recomendaba aos personaxes públicos pensaren de xeito complexo e falaren de xeito simple e non ao revés. Persoalmente resúltame difícil, vendo e lendo o que se ve e le (que é pouco porque un é cada vez máis escollido e repunante), desfacerme da idea de que a maior porcentaxe de opinadores que no mundo son militan na segunda categoría das establecidas por Strauss. En boa medida, acho que esta impostura e estatuaria rixidez nas formas lingüísticas deriva de que, en efecto, tras tanta artillaría léxica hai pouco miolo conceptual, pero, tal vez dun xeito máis notable, está relacionada coa categoría e o caché que se lle supón á cabeza pensante de turno. Eu creo que cando un escribe para o público está moi ben trocar de cando en vez a reverencial seriedade das mensaxes e a profundidade de tan sesudas análises sociopolíticas pola inveterada certeza de que rirnos de nós mesmos é como un soplo de aire fresco e seguir sentándonos nas beirarrúas unha medicina social pistonuda que favorece a drenaxe de moitos malos rollos. É certo que pensar non doe, pero por veces é ben cansado.