Disque unha imaxe vale máis ca mil palabras.
Para un bibliófilo patolóxico como o patrón desta fonda, herdar unha biblioteca vella é como chegar a unha cidade monumental que descoñeciamos. A cada tanto xorde unha marabilla, a cada volta unha xoia; dobramos unha esquina e unha nova visión extásianos. Acabamos por ser vítimas dunha sorte de síndrome de Stendhal, e, esgotados pero entusiasmados, sentimos a vertixe de tanta beleza e interese, o medo de novos éxtases.
Dos avós e das avoas reciben os netos, xa directamente, xa a través dos seus pais, moitas anécdotas e sucedidos. Supoño que o truculento do asunto e o escatolóxico do tema impediron que meu pai me fixera sabedor de que, aló polo abrente do século pasado e, sendo o avó de quen subscribe Secretario do Xulgado Municipal de Santa María dos Baños de Cuntis, unha interfecta presentouse voluntaria a entregarse á Xustiza tras terlle seccionado salva sexa a parte cunha coitela de barbeiro (ou unha tesoura, segundo outra versión) a un endeviduo, por razóns que aínde o romance popular discute coa recta instrución do caso. O máis pintoresco, dramático, traxicómico e efectista do asunto é que a boa da muller presentouse perante o digno funcionario co pirolo ―con perdón― do cristián envolto nun papel. Tanto o relato do asunto canto o romance nos consabidos octosílabos ripiosos e castrapeiros son para non perder.
Chaman os tedescos moscas das orellas a esas músicas coas que, sen sabermos moito por que, amencemos e nos acompañan durante todo un día, ou máis, rondándonos a cabeza e repetíndoas, xa mental, xa sonoramente, mesmo sen gañas de facelo e bastante aborrecidos da musiquilla. En efecto: moscas que se che meten nas orellas. Dalgún xeito, outras melodías e cancións, estas máis queridas ―por evocadoras de momentos especiais das nosas vidas― nos acompañan todo ao longo da vida aparecéndosenos e desaparecéndosenos, coma ollos do Guadiana que nos retrotraen, estimulan, aledan ou entristurran, segundo o día que teñamos. Eu, hoxe, vaia vostede a saber por que, teño o día un algo así, aqueloutrado, que é un xeito de non saber como teño o día (galego ata a cerna que é un, supoño). En fin. Róndame hai para varios días unha moi querida mosca das orellas que hoxe, e para a toda a fin de semana, ofrezo aos visitantes deste local. Para min, é unha icona (fea, fea palabra!) musical, un tema profundo, desgarrado e doce, estremecedor e íntimo.
O malo de todas estas estériles liortas lingüísticas do país ―e coa que está caendo!― é o que deixamos no camiño, as ―por dicilo ao xeito dunha extraordinaria película que vin hai pouco― things we lost in the fire, na queima. E así, moitos esquecemos, ou agochamos, canto lle queremos ao castelán, ou español ou como queiran, aínda que supoño, claro, que tal vez as razóns que inspiran os meus afectos inspiran noutros xenreiras e rancores.
Abundando no post anterior sobre o riscos intrínsecos de exercitar en exceso a musculatura intelectual, o outro día, mentres folleaba un xornal gratuíto, a vista, en combinación coas rutinas mecánicas da lectura, xogoume unha mala pasada. Leo:
Cun alfónimo verdadeiramente botánico e sosegado, TILO, nace o taller de ideas sobre o libro, coa promoción da Federación de Asociacións Nacionais de Distribuidores de Edicións, FANDE, a Federación de Gremios de Editores de España, FGEE, e a sociedade de xestión CEDRO. Segundo intención dos seus creadores, dende TILO «se generarán propuestas para analizar y contrastar aquellas cuestiones, retos y problemas de actualidad en este sector, con el objetivo de identificar líneas de evolución y posibles soluciones».
A nova: doce artistas homenaxean a vaca galega como símbolo cultural nunha exposición celebrada baixo o título «Mú».
Hai uns días un visitante anónimo deste local atemperaba cos seus incisivos e intelixentes comentarios o meu espírito apocalíptico -un mal día teno calquera- a respecto da actual crise. Alén de permitirme comprobar o nivelaso dalgúns transeúntes por este fragmentario ciberespazo, os argumentos do comentarista servíronme de reflexión para convir que en efecto, tal e como tan poeticamente vaticinou don Antonio e cantou don Joan Manuel, todo pasa y todo queda, pero lo nuestro es pasar, etc. Sairemos desta e, con seguridade, doutras aínda peores. Ademais, non hai crise que poida connnosco mentres todo, ata os máis negros agoiros, se atenúen coa nosa irrefrenable tendencia á carallada, enxebrísimo especime léxico absolutamente intraducible nas súas finas capas de semántica patria. Comentábame unha boa amiga que nunca, nunca en moitos anos de visitas anuais regulares, recordaba o San Froilán de Lugo coma este ano, o ano da crise: bares, restaurantes, carpas, hoteis, turismo rural, fondas e pousadas de varia pelaxe petados; marés humanas dispostas a esquecer ou afogar a crise naquilo que, iso si, ata nos máis tráxicos momentos, é irrenunciable: a carallada.
Hai herdanzas que manda carallo con elas e outras que ben as podía levar o demo. No grupo das primeiras están as dos netos e bisnetos do barón de Rothschild ou do armador heleno Stavros Niarchos (fermoso nome, por certo). No grupo das segundas estou eu. Eu veño de recibir, vía parental e voluntariado belga, a biblioteca íntegra (apolillados estantes incluídos) do meu avó: exactamente 2009 volumes censados, máis tres ou catrocentos máis sen rexistrar, que o bo do home foi atesourando dende os anos vinte ata os primeiros cincuenta (faleceu mediando esta década). O primeiro rexistrado é Don Severo Carballo, novela de Victoriano García Martí. O último Una noche de primavera sin sueño, comedia, de Enrique Jardiel Poncela. No medio, un imenso océano de letras ideas e vivencias sobre papel malo e peores encadernacións, puntualmente recollido por un inventario de natureza máis ben indiscriminada, facticia e desigual. Unha páxina collida ao chou arroxa esta heteroxénea pandilla:
Algúns asiduos destas páxinas téñenme comentado en máis dunha ocasión que debera dar o salto á prensa escrita. Mesmo ―sei que non se entenderá coma vaidade superflua― bos amigos de certos medios asegúranme que nestes non sería mal recibido.
Un libro é un universo. E así como o universo é inatinguible, tamén o libro é inesgotable fonte de pensamentos, que, nun sistema de inferencias sen solución de continuidade, van constituíndo unha urdime de coñecemento á súa vez eterna e permanentemente ramificada. Un libro pode ser forma, tacto, cheiro, brillo, son e peso; pero tamén evocación, lembranza, reflexión, saudade, sorriso, pena, ledicia ou ironía. Nunca o libro é neutro; sempre vén cargado dun engadido que nós voluntaria ou involuntariamente lle damos. Mesmo, cando o mercamos, ao individualo da morea de iguais cos que convivía, xa o facemos noso e atopamos estraño gusto en marcalo con algunha nota persoal, que pode ir da simple datación manuscrita do día en que o fixemos noso ata o máis artístico exlibris.
Percíbome cada vez máis blindado nunha sorte de elitismo sociocultural, blindaxe que, por certo, non me gusta moito pero á que irremediablemente me empurra a terca realidade circundante. É deplorable comprobar como a peña funciona maioritariamente a base de lugares comúns —cocidos polo xeral na TV, na radio ou nos xornais—, etiqueta sectariamente ás persoas e desenvolve unha actividade —moito peor se tal actividade é pública— co único estímulo do politicamente correcto, ponderando con todo o coidado o que fan ou din na resposta que o que fan ou din produce nos medios de comunicación, preocupación esta última hoxe pandemicamente obsesiva. Fronte a tan tremendo panorama, o meu elitismo, supoño —e o digo co ánimo menos elitista do mundo— baséase na independencia das ideas, no radical rexeitamento do sectarismo, no convencemento de que todo ten zonas intermedias e de que, por baixo do discurso politicamente correcto, non hai moitas veces máis ca tópicos e frases feitas, no mellor dos casos, e, no peor, a máis crasa indocumentación. Aquí equivócase todo, mestúranse churras e meiriñas, vívese a lombos dun progresismo de guardarropía e o pensamento e a reflexión son de tan baixa calidade que —como lóxica inferencia— o que se di e o que se escribe dá medo. Para mostra un botón (acaso un chisco extremo).
