Fotos en branco e negro

Despois dos sete anos ía polos veráns a un campamento (bautizado co nome dun insigne fascista vilagarciano) da OJE (Organización Juvenil Española) de Franco; alí nos daban café con leite en pratos de duralex e un doce de membrillo dunha cor misteriosamente verde. Nos aprendían fascismo a base de "consignas" (de tipo civil; poño por caso: Soy un eslabón en la cadena) e de "máximas" (de carácter relixioso) na máis cordial entente daquel invento tan cutre, mesquiño e aburrido que era o nacionalcatolicismo. Cos anos un vaise enterando de certas cousas, feblezas polo demais perfectamente disculpables entre homes, que era ao que se ía: o capellán e mailo intendente (un tipo siniestro do que todo o mundo sabía que facía auténticos destrozos coas contas e os estadillos do aprovisionamento) chegaron ás mans para dirimiren os favores sexuais dunha das cociñeiras, de nome Visita; aínda había outra culinaria pola que rifaban o resto dos mandos.
Hai xa uns anos, nunha cea oficial de certa institución educativa coincidín, mexando nos aseos do restaurán, cun individuo que foi varios veráns xefe daquel campamento. Unha vez estaba eu –con oito anos todo o máis–, sentado tomando un polo de laranxa e facendo guardia nunha das entradas do campamento e pasou este tipo –era enorme, imponente, de pelo xa entón branco e bigote negro–, e eu, pobre de min, non me movín porque non era sabedor do costume castrense que tal circunstancia esixía. Xirouse como un raio e berrando, tronando, díxome:
-¡¡¡Flecha, el saludo de la OJE!!!
Eu fiquei mudo, sentín empequenecerme, o polo caiume ó chan e mentres erguía o brazo no saúdo fascista os ollos se me arrasaron de bágoas. Ao que marchou, e mentres miraba o polo derreterse, sentín unha humidade quente e vergoñante na entreperna. Anos despois, alí estaba o tipo (era delegado provincial nun dos gobernos de Fraga, de non sei que cousa, algo relacionado cos deportes, creo) mexando, feito un cáncamo e dixen para o meu chaleque que un canalla vello é igual de noxento ca un canalla novo. A punto estiven de lle faltar, mentándolle a próstata. Porque un é un pasteleiro, que se non...
Un esquece, cambia; vánselle botando enriba anos, feitos, xentes, ambientes distintos, experiencias que vai un abismo dunhas a outras, maxia do tempo, o son familiar do carillón que nos leva en ás de Pedro Chosco a outros anos, á infancia, á sopa en pratos de plástico na mesa cos curmáns e un deles birolliño, todos baixo o manto tutelar da aboa, a grande mamma, á que lle encargaban sillóns de vimbio a medida do enorme que era...
No inverno viñan as frieiras no bordo das orellas, malia os gamberros de lá azul e gris de mamá; o leite en pó no grupo escolar José Antonio era ao recreo, da man agarimosa e cálida de Hortensia, o pelo gris revolto, unha expresión como de home, de home franco, grande era Hortensia, e forte; facía o xantar dos nenos pobres que ían ao grupo. O arrecendo que, nacendo na cociña, invadía todo o recinto do edificio no recreo convidaba a ficar alí, cos nenos pobres e compartir aquela comidiña feita coa graza e o agarimo de Hortensia. E eu sentía envexa, unha disculpable e infantil envexa, de non ser pobre e poder comer alí, e pensar qué o que fala esta xente pobre que non se lles entende, que na casa falabamos outra cousa.
A un que lle chamaban Alvarito moito o castigaban. Era este Alvarito mouro, os pelos crechos, a expresión doída de quen se sabe na marxe. Tiña revistas porcas que lle traía un tío que andaba de albañil en Francia e nolas ensinaba e eu sentíame morrer vendo aqueles peluxes e líquidos. Tamén dicían do Alvarito que unha vez lle chupou das tetas a unha cadela, unha perrilla parida que era de un que tiña un almacén de cementos, e disque lle bebera o leite e todo.
Unha mañá de inverno, vin algo que xamais esquecerei, tal foi a impresión que me produciu. A noite anterior houbera un temporal de tres pares de estalos, cun vento de furacán e un bullón de chuvia arreo. Alguén chegou ao recreo coa nova de que, preto do grupo escolar, caíra un poste de alta tensión. En minutos o carajo do Alvarito apañouse para cazar un gato, un pobre micho da rúa, miserento e abandonado. Eu, por certo, pregunteime pola estraña habelencia destes fillos da vida para mesteres que, coma cazar un gato en cinco minutos, a min levaríame todo o día. Pois ben, unha vez pertrechado do infeliz felino, dixo a quen quixo oílo que o seguira. E eu, vítima da morbosa e irresistible sedución de imaxinar o que non quería imaxinar que ía pasar, peguei atrás súa. Un anaco despois divisamos o poste derrubado polo vento. O pobre animal non chegou a tocar os cables tirados na terra. No aire, como a medio metro destes, coas patas tesas do terror, ceibou un maullido horroroso —que aínda resoa e resoará por sempre na artesa das lembranzas— e caeu carbonizado ao chan. Todos admiraban a Alvarito. Creo que chegou a director de banco nunha capital de provincia.
Tempo. O río de Heráclito. Fotos en branco e negro.