Anacronismos

O desenvolvemento combinado da autoedición e da rede está establecendo modos de interactuación entre a escritura e a lectura (o que José Antonio Millán chamou moi acertadamente os avatares da letra) absolutamente diferentes do que veu ocorrendo en Occidente nos últimos cincocentos anos.
Nunha interesantísima entrevista co profesor do Collège de France e expoñente mundial en biblioloxía e historia do libro, Roger Chartier, que publica o volume 7 de Trama y Texturas, destaca o especialista francés, partindo do argumento de que o libro non é só obxecto senón tamén discurso, que ata os nosos días una jerarquía de objetos podía indicar más o menos una jerarquía de los discursos. Había una diferencia inmediatamente perceptible entre la enciclopedia, el libro, el periódico, la revista, la ficha, la carta, etc., que eran materialmente legibles, visibles, manipulables, y que correspondían a registros de discursos que se inscribían en una pluralidade de formas. Actualmente, sin embargo, el único objeto es el ordenador, que contiene todos los tipos de discurso, sean cuales fueren, y que hace absolutamente inmediata la continuidad entre las lecturas y la escritura.
É un proceso imparable. Con todo, non son quen de imaxinar un mundo sen libros impresos e bibliotecas nas casas, con ese ambiente un pouco reverente e solemne das bibliotecas. Persoalmente, recóllome ao meu "santuario" (a biblioteca de vellos libros do avó) cando, farto de monitores e da sobreabundancia indiscriminada e efémera de discursos e textos, busco o anacronismo de sentarme, moi ás miñas anchas, cunha boa música de fondo e a tranquilidade do apartado apousento onde a biblioteca reside, a ler (a cursiva é miña), a ler un libro, un libro do que debo termar para que non caia, un libro que pesa, que ten un tacto e un aroma, un libro que trato con agarimo para que non se deteriore e que deixo no seu andel unha vez remato. Cando, ao marchar, desligo a luz e a biblioteca fica sumida na escuridade dos panteóns, imaxino un mudo diálogo entre os miles de libros, que senten unha secreta envexa do elixido desa noite, e dormen soñando con seren eles algún día os seleccionados. Imaxinacións un pouco tontas que ten un.
Devoto como son do xénero da ciencia-ficción, un dos meus filmes de cabeceira é Aliens. O regreso en 1986 por James Cameron. Lembro a extraordinaria habelencia dos produtores en introducir certos elementos teoricamente anacrónicos no mundo futuro onde ten lugar a acción, co cal se asegura a verosimilitude da acción: a tenente Ripley fuma Winston, por exemplo, coma un carreteiro e o tipo da compañía Weyland que a contrata para voltar á colonia do nivel catro vinteseis viste o traxe de americana e corbata característico dos executivos un pouco gilipollas.
A outra noite, mentres compartía lectura co meu fillo maior, lendo eu Trama y Texturas (por certo estou subscrito á revista impresa dende o número 1) e o pequeno unha versión escolar de Lucanor, no remate dun día no que botei horas pegado a algún ordenador, lembrei, ao xeito do anacronismo consciente de Alien a sala dun fogar futuro ateigada de monitores e máquinas, onde un neno experimenta a sensación inigualable de abrir un libro e aspirar o arrecendo da tinta e o papel.