Índices

Etimoloxicamente, o perfectus latino valía 'totalmente feito', 'rematado completamente'. É así que o inacabado resulta feo ou marcademente defectuoso pois, como ben sabían e salientaban os clásicos, unha das condicións da beleza é a completitude. Vén semellante introito a conto por unha, polo demais magnífica, Historia do Rock que eu teño e á que lle falta a maior parte do índice onomástico, falta que intermedia entre a automática localización do nome que se queira e a busca, aburrida e extenuante, dese nome. Maldigo esta eiva e o tempo que me fai perder cada vez que preciso dun dato ou quero localizar un determinado artista ou grupo.
Os índices, secomasí, son "ferramentas de navegación textual" ―nihil novum sub sole por moita artillería terminolóxica que empreguemos― que naceron, como auxiliares de existencia inevitable, co mesmo libro. O editor sabe, ou debe saber, isto e practicalo ou propiciar poñelo en práctica sempre que o considere oportuno. Unha coñecida e prestixiosa editorial do país, faro de galeguidade nos tempos escuros do franquismo ―conste que eu non digo nomes...―, publicou hai uns anos certo epistolario entre dous vultos da cultura patria contemporánea, que abrangue o período de remates da nosa Guerra e os mediados dos oitenta; unha obra do maior interese pois, como ben pode imaxinarse, o cruce epistolar entre dous tan importantes pesos pesados do noso recente devir cultural resulta un indirecto pero fiel reflexo deste. Pois ben, a edición ―desleixo dos editores literarios e do editor de mesa― non contén índice onomástico co que a utilidade nomeadamente heurística da obra redúcese absolutamente. Poñamos por caso que quero determinar a relación de, non sei, Domingo García Sabell cos epistolantes: que me queda? Pois, meu amigo, ler de cabo a rabo o libro ou fiar da fortuna de pillar, nun exercicio de lectura diagonal, o nome ao voo. Un magnífico exemplo este, dito co maior respecto á probidade intelectual dos implicados, do que en edición non debe facerse.
Isto leva, claro, a un tema sempre polémico nesta sufrida profesión, e que, por certo, xera sempre intersantes debates nas miñas clases do Máster en Edición: os límites da responsabilidade entre autor e editor. Porque, indo ao caso que nos ocupa, se é o autor o que non quere incluír un índice onomástico, pois alá el, non? Penso, non obstante, que a obriga de todo bo editor é facer as instancias que na súa man estean para mellorar o produto, e isto dende todos os puntos de vista. Labor este que pode conducir a un tira e afrouxa, por veces bastante esgotador co autor ou coordinador dunha publicación, como ben sei por unha recente experiencia. En calquera caso, labor ―como tantas cousas en edición― que ficará, para o editor, no máis estrito anonimato, pois todos os méritos da obra editada, por moito que se induciran dende a mesa de edición, van ser para o seu autor.
Quero crer que, sexa como for, o público en xeral distribúe con xustiza os merecementos dunha boa edición entre todos os seus partícipes. Ou, cando menos, en momentos de desánimo -que sempre os hai- busco consolo nesa idea.