Trancas e barrancas

Non hai moito, achegándome a un paso de peóns dinme ao demo por non ter parado o auto que debía cederme atravesalo. É máis, como é adoito, o tipo aínda acelerou máis para evitar deterse. Perante a miña queixa, tendente á xeneralización como é frecuente neste casos, do estilo Que país, carallo, así nos vai, unha amiga que me acompañaba, e a quen eu teño por persoa de moito siso, fíxome unha reflexión: Non te queixes e pensa de onde vimos. Hoxe un tipo así é a excepción; hai vinte anos era a regra. Non puiden menos que asentir, claro.
Sigo pensando, reafirmándome máis na idea canto máis pasa o tempo, que o evoluír social do país dende o rancio cuartel que era en 1975 ata os nosos días é un exemplo de aggiornamento social insólito na Europa contemporánea. Certo é que hoxe hai problemas de inconvivencia, irrespecto e mesmo de virulenta violencia, pero son doutra índole e en moitos trazos perfectamente homologables aos que pode sufrir calquera sociedade do noso entorno. É moi doado sucumbir á idea de que a nosa xeración estaba, con franquismo e todo, moito mellor educada, que había outros valores e patatín e patatán. En boa parte deste xénero de xuízos hai unha enorme erosión da realidade, pois traspóñense apresuradamente condicións e circunstancias sociais moi diferentes sobre a crenza fundamental de que todo tempo pasado foi mellor. Falando da xuventude de hoxe —o grueso dos dirixentes sociais de mañán— é certo, eu xa o teño exposto nestas páxinas, que padece en xeral dun déficit grave de conciencia do deber (fronte a unha, máis grave aínda, indixestión de dereitos). Non hai máis que contemplar os restos dun botellón para percibirmos esta descompensación. O outro día, nun xornal, un psicólogo letrado da Fiscalía de Menores do Tribunal Supremo declaraba, creo eu que con grande incisión e coñecemento de causa: Eu non diría que os mozos de hoxe son violentos. Son irrespectuosos.
É difícil, nesta perspectiva, conciliar tal irrespecto coa educación dun país libre, democrático, moderno, onde, precisamente, a convivencia baséase no respecto á opinión do outro. Como inferencia do anterior, no contexto dunha sociedade castrense, nacional-católica e brutal, castrada de toda liberade, que fedía a incenso e pis, a nosa si tiña todos os boletos para ser unha xeración de completos animais. E, sen embargo, semella térense invertido os papeis.
O que segue, pé da imaxe duna moza ataviada para a práctica do esquí, está tomado de Economía doméstica para Bachillerato, Comercio y Magisterio (1968), libro da Sección Femenina para rapazas:
No hay que tomar el deporte como pretexto para llevar trajes de deporte escandalosos. Podemos lucir nuestra habilidad deportiva, pero no que estas habilidades sirvan para que hagamos exhibiciones indecentes. Tampoco tenemos que tomar el deporte para independizarnos de la familia, ni para ninguna libertad, contraria a las buenas costumbres.
Eu tiña oito anos cando se publicou esta alhaja, perfectamente representativa da escala de valores dunha época. É simplemente acojonante termos sobrevivido a isto. Sei que é moi difícil, e ao mellor superfluo ou mesmo inútil tentar transmitilo, pero sinto, con toda xustiza, moito orgullo da miña quinta.