Sen pena nin gloria

Por un conxunto de razóns complexas de sistematizar, pois son diferentes en cada caso, o príncipe Hamlet, Macbeth, Ricardo Corazón de León, Roland (o da Chanson) ou Till Eulenspiegel teñen para o público contemporáneo máis ou menos culto unha relación íntima e inequívoca, ata o simbolismo, con certas nacións (ai! xa empezamos): Dinamarca, Escocia, Inglaterra, Francia, Alemaña… E o Cid? Si, si, o Cid Campeador, Ruy Díaz, natural da aldea burgalesa de Vivar e de estatua ecuestre en Burgos, cabaleiro nun garañón exepcionalmente dotado. ¡Recio me lo levantais! Hai anos dicíase que o Cid, como don Qujiote, non é burgalés nin este manchego: son… españois. Pero hoxe... con el hecho diferencial hemos topado. Xa a temos montada. Hala, ás manis do PP, eu, don Quijote, o Cid e máis a bandeira roja y gualda.
Así é que o único aniversario posible do grande poema épico das letras hispanas (o setecentos cumpreanos do Poema del Cid que en 1307 asina un tal Per Abbat, único texto que ten legado á posteridade a voz rexa e sonora dos xoglares dos inmensos campos de Castela) pasou, e pasará inadvertido, como o que é para estes tempos: unha celebración politicamente incorrecta ata a médula.
Eu teño, herdo da biblioteca do avó, unha edición moi querida do venerable monumento: a de Ramón Menéndez Pidal en «Clásicos Castellanos» de Ediciones de La Lectura (logo Espasa-Calpe), Madrid, 1913. Desemboquei na edición pidaliana con algunhas calas previas, e, estimo, necesarias: a adaptación da colección «Historias» de Bruguera (qué servizo cultural o de Bruguera!!) da novela, moi pouco coñecida, de Joseph Lacier (agasallo que me fixeron con cinco anos todo o máis), e, por suposto, a película de Anthony Mann cun Cid guaperas e cachimán e unha Jimena neumática (Charlton Heston e Sofia Loren, al respective) recordos atesourados en recunchos especiais das memorias de nenez.
Lembro pasaxes enteiras do poema, tinguidas dun engaiolante arrecendo medieval; aínda hoxe gusto de picar acó e aló nas páxinas do volume, de basto papel pencado de manchas de humidade, salferidas de notas manuscritas ―lingüísticas, literarias, eruditas― de man dun estudante de filoloxía de apenas vinte anos. Sen dúbida, un factor fundamental da miña formación. Un capítulo do extraordinario estudo filolóxico de don Ramón chámase «Valor nacional del poema». Arrenéjote!
Nota toponomástica: como será que Cid é un apelido tan vencellado a Ourense? Será que don Ruy tiña moza en Allariz?