Rutas da vida

Noutro recanto deste local, e por razóns que agora non veñen moi ao caso, referíame eu ás vicisitudes, dificultades e íntimas traxedias a que se veu sometida a miña familia na nosa guerra, e a cómo, na posguerra, os seus membros, meus devanceiros, houberon de aclimatarse como boamente puideron ás novas circunstancias que impuxo, a ferro e lume, o glorioso movemento nacional. Teño reflexionado e cambiado pareceres con moita xente acerca do particular e penso, sinceramente, que acadar un certo estado de felicidade baixo a férula dun réxime político tan noxento non deixa de ter o seu mérito. Pero supoño que a nosa obriga ética como humanos é sermos o máis felices que poidamos, e só baixo este convencemento podo interpretar a evolución posterior a 1936 do meu grupo familiar. Ao respecto, unha carta que Fermín Bouza Brey- entre 1930 e 1942 xuíz da Estrada, onde meu avó Mario, republicano de Casares, exercía de Secretario do Xulgado-dirixe ao meu pai en 1959, co gallo do nomeamento deste como alcalde da vila, destila, alén da cortesía e a lóxica ledicia dun amigo, a fonda amargura de quen entende ao cabo que, non habendo outra vida, a que a el lle tocou vivir é a do sometido, a do escravo dunhas circunstancias que lle repugnan. A carta, próxima a ser dada ao prelo para a nosa Miscelánea de historia e cultura estradense, di no seu primeiro parágrafo:
Querido Marito:
Pra min ainda eres aquel rapaz afectuoso e pensatibre que eu conecín nos anos amergurados pra quen che deu o ser. Por iso hoxe, en que me veñen á lembranza todos aqueles dos teus que se foron pra sempre, grandes espíritos eles, chámote "Marito" como entón. Si eles vivisen verían no teu nomeamento de Alcalde o trunfo do ben sobre da ruindá, da honradez sobre da rapiña, do espírito sobre da materia. Dempois de dar a volta a roda das inmundicias, a agulla parouse no que trunfa sempre: a bondade, a lealdade, o traballo de boa lei.
Imaxino que a meu pai, en paz estea, lle humedeceron os ollos lendo estas verbas. A min me humedecerían.