Crítica un pouco parda

Lembro, e talvez vostede tamén o lembre, un personaxe de La colmena celiana, literato bisoño e aínda ilusionado, que, en tanto non atopa editor, anda dándolle voltas ao orixinal da súa primeira novela acerca de cómo titulala: El destino ou Destino, e abofé que existe boa diferenza entre a presenza ou a ausencia do artigo.
Todo editor sabe que unha das operacións máis delicadas no delicado e complexo proceso de produción dun libro é acertar cun título, que non só reflicta de xeito fiel o contido do mesmo senón que o faga dun xeito retador, estimulante e atractivo. Se as señoras lectoras me perdonan o símil un chisco procaz, eu creo que o título dun libro debe ser como a lencería máis picantona: provocativo máis polo que tapa, e polo tanto incita o maxín, ca polo que amosa. Especialmente na edición científico-técnica anóxanme os títulos longos e ampulosos que, sobre unha estéril e pouco intelixente explicitude, pretenden convencer ao lector en tres ou catro liñas da profundidade e completitude do tratado que así bautizan. Imaxinan pedir ao libreiro Introducción a la estructura, tratamiento y rentabilidad funcional de los polisistemas literarios en la ensayística constructivista francesa contemporánea?
Habendo, en punto a títulos, unha casuística universal e inatinguible, é nomeada a predilección de autores de todo tempo e latitude por títulos baseados no esquema FN[Det+N+Mod] ―disculpe vostede o tecnicismo sintáctico, pero así repasa a gramática, que seguro que non lle vén mal―, sendo, claro está, N un substantivo; normalmente Det un artigo ―máis frecuentemente determinado―, e Mod xa un adxectivo, xa unha FPrep. Aí vai unha rea deles, que, para o caso, me veñen á cachola: Los girasoles ciegos; El corazón helado; Las máscaras del héroe; The Third Person; The Remains of the Day; The Western Canon; O porco de pe; La caccia di Diana; Les mystères de Paris; The Tapestried Chamber; As crónicas do sochantre; O dómine indómito; The Bible in Spain; Die verlorene Ehre der Katharina Blum; Os escuros soños de Clío; The Whitered Arm; A rolda invisible; The Fiddler of the Reels; The Grave by the Handpost; La pell freda; A orella no buraco; The Hound of the Baskervilles; The Cask of Amontillado; Der Ring des Nibelungen; A muller de ferro; The Merry Wives of Windsor; Nesnesitelná lehkost byti [A insoportable levedade do ser]; Las inquietudes de Shanti Andía; The Lost Language of Cranes; Les fleurs du mal; O asasino estrábico; Il nome della rosa; The Ghost Pirates; La casa de los espíritus; The Fall of the House of Usher; La lucha por la vida; La familia de Pascual Duarte… Tal predilección é lóxica, pois o mundo, a realidade que nos arrodea é substantiva, e substantivos son as palabras precisas para transmitila. O artigo determinado focaliza o substantivo e o modificador engádelle matiz, modúlao.
Toda modificación neste esquema confire ao título da obra, creo, unha personalidade máis específica, unha subxectividade propia do autor destilada nun enunciado arbitrario que foxe conscientemente da convencionalidade: When We Were Orphans; Last Orders; En el norte hay un mar que es más alto que el cielo; Fragmentos de apocalipsis… No que a min mesmo fai, e emulando ao novelista novato de don Camilo, no meu primeiro poemario (e é de advertir que só publiquei dous) dubidei moito entre As ruínas e Ruínas. Ao cabo, igual ca o autor de Destino, optei por eliminar o artigo, pois así ficaba a cousa máis poética, indefinida, bretemosa, inquedante. Supoño que igual de pesimista, pero... onde se escribiu que un poeta deba ser optimista?