De novo un post un pouco longo para lembrar a don Ramón

Lembraba o outro día, por motivo triste e lutuoso, a Otero e o seu Libro dos amigos. Poucas veces a precisa circunstanciación da escrita, da redacción do propio escrito como acción, acada un nivel tan sublime de subxectiva beleza como no limiar da obra, asinado en Trasalba, o primeiro de sanmartiño de 1945:

O relox ceiba as dez notas puras, un pouco dubidosas no ronselar do seu son d'unha hora da mañán particolarmentes amada por min xa. que éla iniza o traballo ou o ledo ou o dooroso vagar maxinativo de iste priguizoso do leito e das lúas mingoantes. Non é preciso mirar a data. Bríla na follateira do pomar e resóa coma o feble badelar da campaíña: o primeiro do Outono. En soños soupen coma o primeiro sol acendía unha chama, frol lumiosa xuvenilmente anguriada, n'o vidro da casa non sabida aló pol'os termos onde o hourizonte no rumo do N. O., suma as suas coores e formas no griseiro abstracto e conmovedor da lonxanía.

O primeiro dos amigos lembrados, aínda no limiar é o pai: Sua voce leda, un pouco amargurada pol'a concenza da doenza aniñada no peito, fai un intre resoou no fondo da sala. O rencher do portón por onde acaba d'entrare o rapás das vacas, garda despois de corenta anos o acento qu'il lle diu.
Emocióname a bonhomía de Otero. Foi un esteta da elegancia, conforme o perfecto cabaleiro que era. A súa prosa pode gustar ou non gustar; a ampulosidade léxica e a espesura sintáctica da súa narrativa pode tolerarse ou non; non é lectura fácil, certo é. Lembra por veces a demora do director de cine, preciosista e sen présas, que é capaz de estender un plano a dez minutos amosando unha fermosa vaixela de época ou o rico brocado dun traxe. Pero a nadie pode deixar indiferente.
Eu vino unha vez. En 1970, e sendo meu pai alcalde da Estrada, adicóuselle o 17 de maio ao señor da Vilancosta, Marcial Valladares, ullán ilustre da freguesía de San Vicente de Berres, fidalgo rendista e lexicógrafo, e pai, malia o seu reclacitrante celibato, da espúrea Maxina, malísima novela ―perdón, don Marcial― de raro mérito, por ser a primeira das nosas letras.
A meu pai ―por razóns que non veñen hoxe ao caso― quedáballe, como se di agora, un telediario como rexedor e, xa mollado, botouse de cabeza ao río. Cubriuse un monolito conmemorativo nos xardíns municipais coa bandeira branquiazul e cantouse que din os rumorosos. Cóubolle a lectura da ofrenda literaria a don Ramón. Eu, na altura pícaro de 10 anos, lembro moito ajetreo e nervios na casa, carreiras cos amigos, moita xente importante e moitos 1500 oficiais nun luminoso día de primaveira. A Otero lémbroo de negro e moi grande (ao mellor por ser eu pequeno), de voz profunda, grave prosodia e xesto patricio. Meu pai mencionaba a Cunqueiro entusiasmado por terse incluído salmón do Ulla no xantar oficial.
O alcalde aproveitou a ocasión para pedir a don Ramón que lle escribira unha gabanza de san Paio, ou San Pelaio, patrón da Estrada. Dous días despois da celebración das Letras, don Ramón respóstalle: Ourense, 19 de maio 1970. Meu sempre querido e lembrado amigo: Un abrazo. Onte, en Santiago, por botarme de polo aos 82, pillei un catarro que me fixo acollerme ao leito. E no leito escribo, como podo, isa gabanza do San Paio e A Estrada. Prégolle que de lle non gostare a bote ó corbe dos papeis. Vai nista carta meu persoal agradecemento a tantas probas de amizade. Enxamais, penso eu, pode ser acollida mellor unha sociedade literaria como a Academia Galega. Para min foi a xornada mais leda e fermosa da miña vellez.
Gardo con devoción a carta manuscrita.
Otero foi amigo do meu querido Roberto Blanco (Torres), e n'O Libro dos amigos adícalle páxinas emocionadas. Diso falaremos outro día, que despois se me queixan algúns do rollo que teño (e non lles falta razón).