A cidade invisible

Con ocasión de certo compromiso universitario, de camiño á miña vella facultade ―a antiga de Filoloxía, sita na Casa de Exercitantes de Mazarelos (In Eremo), hoxe «okupada» por Filosofía― unha tarde de xuño, sombría, de amezadoras nubes cor do chumbo, dispoñendo de vagar e a falta de mellor cousa en que ocuparme, dou en reflexionar sobre a inxente maré de turistas e camiñantes, co aspecto contundente dos turistas e os camiñantes, que pulula en toda dirección pola Altstadt compostelá. A mestura de idiomas, nomeadamente francés, inglés, alemán e holandés, ou sotaques españois das máis variadas orixes; a actitude de despiste, ao xeito dun polbo nun garaxe, inherente á propia condición do turista, que fai parecer cándido o tipo máis malvado; o balbordo de voces en confusión, a confusión de camiñares erráticos, preguntas á desesperada e desesperados ensaios de español de urxencia (please, the bus station? Galisia square, please? pour feivór, lastasión di ouchubús? ustéid sabes doundéi es la cacheidraul?), fan sentir a este menda, compostelán de adopción dende hai unha boa chea de anos, unha sorte de outredade, afastamento ou estranxeiría na súa propia cidade. É algo característico das cidades hiperturísticas pero pequenas, creo, que vostede terá sentido ―como espero― noutros sitios, ou, mesmo, das zonas máis turísticas das grandes urbes (Trocadero, le Quartier Latin, il Colosseo, il Foro, 5th Ave., Brandenburger Tor, Unter den Linden, a Plaza Mayor, El Prado...). A cidade como tal, organismo urbano de seu, previo ou independente aos seus moradores, adquire un protagonismo que despraza ou desdebuxa o íncola de cotío, volvéndose invisible a ollos deste. Xa non é a cidade de todos os días, a cidade das nosas lembranzas e actuais rutinas, das compras, présas, troulas noctívagas e románticos paseos da man dalguén… senón un enorme escenario, ou aínda onírico trasfondo de barrigaverde, onde personaxes curiosamente uniformes representan un guiñol no que temos ben pouca parte. Somos incapaces de compartir o embeleso de quen admira tanta marabilla por vez primeira, e esa incapacidade fire a nosa propia identidade e fai que nos apartemos para non molestar.
Un colega editor, e amigo sempre, agasalloume hai xa anos cun libro, magnificamente editado, referido a Salamanca ―en tantas cousas parella a Compostela― de subtítulo sorprendente e significativo: Salamanca. Aporía de la ciudad invisible (Tesitex, 1995) de autoría de Vicente Forcadell. Del é o seguinte treito:

A los ojos del turista, los nativos del lugar monumental que se visita tienen siempre algo de ignorantes, y no sólo por su estólida impasibilidad ante el cúmulo de tesoros de la historia, la cultura y la arquitectura entre los que se desenvuelven sus vidas cotidianas. No se les presenta así, pero sí se manifiesta vagamente esta imputación de ignorancia en el sentimiento de superioridad que las guías promueven en el lector visitante. En general, el visitante, heredero de conquistadores y exploradores, es superior al aborigen. Será atavismo: el visitante conoce el lugar de los otros, que desconocen el suyo o, por lo menos, no están ahora en el suyo. Sucede lo mismo en las despedidas, en que el sentimiento de pena predominante ahoga una chispa de infatuación en quien parte, una punzada de envidia en quien se queda.

Reflexións itinerantes, evocacións nun serán de chuvia intuída, percorrendo, coma un pantasma transparente, as rúas da cidade invisible.
Non sei. Ao mellor tamén é que lle dou moito á cabesiña.