Lume no monte: por que non?

Cando un tipo da cidade constrúe unha casa de campo, nalgunha das aldeas periféricas das urbes de Galicia, e o primeiro que fai é levantar un muro de pedra de dous metros ao longo de todo o perímetro da súa propiedade, está rachando dun xeito violento comportamentos seculares, segundo os cales a privacidade non está en absoluto limitada pola apertura a unha convivencia razonable cos seus conveciños. Lembro que, en certo paseo por un fermoso entorno próximo a Compostela, o meu acompañante preguntoume estrañado por que saudaba aos nativos cos que nos atopabamos: simplemente, respostei, porque esta é a práctica do mundo rural, unha práctica asentada, por certo, nunha saudable e sensata relación entre o respecto e a confianza, laminada cando non viciada nos últimos tempos pola perversa sedimentación do peor das formas de vida urbana: a ignorancia do outro, a insolidariedade, a insolencia. Eu mesmo, íncola dende hai anos dunha típica urbanización periférica, non deixo de percibir a cotío a sensación do invasor que, ao cabo, xa non espera a comprensión do invadido: só quen coñece o valor dun can de caza pode graduar o disparate que supón convertelo nun caniche de compañía, e aí me teñen paseando o meu beagle amarrado a unha correa perante a ollada, entre condescendente e compasiva, dun labrador que, así como con retranca, me pregunta se vou aos xabaríns.

Vendo estas últimas semanas arder o monte do país, sinto, claro, o arrepío e a angustia que sente todo o mundo: como xustificar tanta, e tan profunda, ferida a unha natureza pródiga? Claro que o único culpable do lume é quen o acende. Pero contentarse con esa explicación é ignorar que, de toda a lamentable deriva que nas últimas decadas fixo de Galicia o pobre paisiño que segue sendo en tantos respectos, probablemente a catástrofe, ecolóxica e económica, do monte leva a palma. Como urbanita, pertenzo a unha tradición de pensamento que me impide penetrar as razóns profundas do home do campo. Si creo, e en algo debo coñecer os meus paisanos e o seu sentido práctico, que, se o monte arde, por unha razón será. Ou, se o prefire Vde. en pasiva, de existir algunha razón, probablemente económica, para que o monte no ardese, teña por seguro que non ardería. Alguén me contou que o beneficio producido a un señor por unha boa cantidade de pinos, nun piñeiro que tiña, foi non cobrarlle o porte dos troncos. Aí, tal vez, empecei a entender.

Contan que, cando a gran pestilencia de 1348 a xente comezou a asasinar xudeus, o bispo dunha cidade, espantado, preguntoulle á xente por qué mataban os hebreos, inocentes da horrorosa enfermidade. Os bos crisitianos respostaron:  Por que non?  Cando me corren pola cara abaixo bágóas de lume vendo arder os bosques do meu país, eu ordeno o meu mapa do mundo imaxinando a pregunta que se fixo quen lle puxo o chisqueiro aos fentos: por que non?