Palabras de gratitude

[Texto completo do discurso de agradecemento á concesión da Insignia de Ouro da Asociación de Fillos e Amigos da Estrada. No Recreo Cultural da Estrada, a noite do 22 de San Xoán de 2012]

Atribúen ao actor británico Richard Burton, que viviu nunca vintena de países, o pensamento de que  un é de onde ten os libros. Eu os libros, centos de eles, herdados en boa parte do avó e en boa parte do meu pai, téñoos agora nunha biblioteca que mira, dende os cómaros de Brión, o fermoso val da Amaía, coa torres do Obradoiro e a Berenguela ao fondo, pechando o cadro. Pero, malia os libros e o fermoso pensamento do grande actor británico, eu son da Estrada, nacín nesta prezada vila, na rúa Serafín Pazo, barrio de Bedelle, e alí remiten as lembranzas douradas da nenez, pois como dixo Søren Kierkegaard somos a nosa infancia. O ultramarinos de Sofía; as correrías e xogos na veciña alameda; as visitas á alcaldía para pedirlle cartos a papá; o cine, que curiosamente sempre se chamou Teatro Principal malia que só había un, e no que irmáns e curmáns entrabamos de gratís, pois o tío Mundo era o xerente; o carro de cabalos que todos os días viamos pasar para o matadoiro; o tíovivo que polas festas se instalaba nun solar a carón da casa dos Carballeda e no que había un caballito chamado Mustang que era o meu preferido; as pelis da infantil ―Maciste, el enmascarado de Plata con aquelas dobraxes mexicanas irrepetibles― e as bolsas de pipas La Pilarica (Qué rica la Pilarica, repita) e Facundo (Y dijo el toro al morir: siento dejar este mundo sin probar pipas Facundo). A miña nenez, que foi unha nenez de Enciclopedia Álvarez, leite en pó, la canción del Cola-Cao, o grupo Escolar José Antonio e os veráns no campamento Paco Leis que a OJE tiña na praia das Sinas, foi unha nenez feliz, malia que, como dixen nun poema moitos anos despois, ata o universo era escaso naqueles tempos. Emporiso, quen de neno ten afecto teno todo. Coubéronme en sorte un pai e unha nai que, a falta tal vez doutros bens máis prosaicos e materiais, me legaron o mellor dos herdos: a universal e perenne lección da honestidade, da integridade e da coherencia, valores que, por certo, hoxe resulta ben difícil transmitir. Pero, en fin, todo muda ao son dos tempos e de pouco vale acubillármonos en saudades superfluas e improdutivas melancolías que a nada conducen. O mellor aproveitamento que podemos tirar do pasado é a súa proxección no futuro, algo que, ao meu entender, practica moi ben a nosa Asociación de Fillos e Amigos da Estrada, que todos os anos, nestes días limiares do verán e veciños da festa do neno mártir Pelaio, colleita os froitos de ricas sementeiras e as ofrece como homenaxe de futuro a unha vila puxante e pródiga en figuras senlleiras nos eidos máis diversos: a cultura, a ciencia e a investigación, a actividade política e empresarial, o altruismo, o deporte, as artes… Nesta selecta nómina de figuras a quen a Asociación leva galardoadas co seu recoñecemento anual, eu atópome, segundo adoita dicirse, como un polbo nun garaxe, pois sinto sinceramente que a xenerosidade desta distinción está en proporción inversa aos meus pobres e escasos méritos. Se acaso algún teño, ese mérito é o do traballo constante, o da convición e o do entusiasmo, receitas, por certo, ben recomendables para escuros tempos de crise. Pablo Ruiz Picasso dixo nunha entrevista que a el as musas sempre o pillaban traballando. Mutatis mutandis, eu non coñezo outras musas que o esforzo, o compromiso, o afán de superación, o traballo en equipo, o recoñecemento e estímulo aos méritos e capacidades dos demais, e, ao cabo, o empeño en facer as cousas ben sen agardar máis recompensa nin ouropel que a satisfacción do labor ben feito. Se credes que isto é merecente do galardón que hoxe me entregades, douno por ben recibido.

Agradezo á Asociación de Fillos e Amigos da Estrada, e moi especialmente ao seu presidente don Alfonso Varela ―membro esgrevio dunha familia moi querida pola miña―, terme incluído na selecta nómina de fillos predilectos desta miña prezada vila. Ao profesor Manuel Sanmartín, amigo, colaborador en tantas batallas e paisano, o seu padrinado neste acto.

Dúas palabras finais. Disque detrás dun grande home sempre hai unha gran muller. Permitídeme que altere esa sentenza, no fondo bastante machista. No meu caso, si hai unha gran muller, pero non detrás senón ao lado, mesmo moitas veces diante, e o home é máis ben normaliño. A Sonia, a miña dona, a miña compañeira de singradura, a nai dos meus fillos, débolle tanto que supoño que o día menos pensado terá que rescatarme, como aos mercados financeiros. Finalmente, quero expresar o meu desexo de que esta distinción honre por sempre a dúas persoas, a quen lles debo, non moito, senón todo: Carmen Valdés e Mario Blanco. Boas noites e moitas grazas.