O pasado

Ao emblema de Falange Española un amigo meu chamáballe a nécora. Na fachada do Grupo Escolar «José Antonio», onde eu cursei o ensino primario, había unha enorme nécora de fundición. As aulas estaban presididas por un crucifico de madeira flanqueado pola vera effigies de Su Excelencia e mais de José Antonio, a camisa escura arremangada e a expresión de adusto miliciano. Naquel grupo escolar facía un frío sobrenatural, perante a cal o mestre defendíase cunha catalítica que apenas era quen de arrequentalo a el. Malia os gamberros que, con primor de namoradas, nais e tías calcetaban para nós, as orellas enchíanse de frieiras todos os invernos e era un clásico que o compañeiro do pupitre de atrás che beliscase os sabañóns, o que producía unha dor imposible de esquecer. Cando viña vendaval, Ramiro, o porteiro, facía unhas hábiles amarrallas para evitar que as fiestras saísen disparadas polo vento. O Grupo Escolar «José Antonio» era un micromundo de machos. Había, si, mestras,  pero só para os parvulitos e tamén unha señora que, nos recreos, nos daba leite en pó mesturado con auga quente, unha potaxe cun sabucho entre a masilla dos cristais e o papel húmedo. Os mestres eran señores de traxe e gravata, que fumaban caldo, tiñan os dedos e os dentes amarelados do tabaco e seguían ao pé da letra os itinerarios didácticos da Enciclopedia Álvarez. Os castigos físicos eran unha norma pedagóxica elemental, que ninguén cuestionaba e se suxeitaban a procedementos diversos: a palmeta de madeira, o simple pero sempre efectivo bofetón, o axeonllamento da vítima, que podía incorporar algunhas suxestivas variantes como as chapas de botella cara arriba contra os xeonllos ou a peseta apreixada polo narís contra a parede. Nos recreos daquel mundo de machos había pelexas diarias convocadas por vía do honor no patio de atrás. Daquelas refregas entre cachorros dimanaban erosións, feridas e contusións de toda índole e mesmo algún dente partido. Pero era un mundo normal, que ninguén percibía como violento. Os nenos eramos unha sorte de elementos estraños nun universo de adultos que nos mantiñan permanentemente na marxe das súas angueiras e labores cotiáns. Hoxe, vendo as riadas de adolescentes, europeos de primeira, finos e fermosos ―o noso recambio para o futuro―, agardando no campus universitairo para a selectividade sentín un arrepío ao lembrar o pensamento de L. P. Hartley: o pasado é un país estranxeiro; alí as cousas fanse doutra maneira.