A cidade das sombras

No comezo de La Casa de la Troya, Pérez Lugín (supoño), querendo transmitir as sensacións do tal Gerardo Roquer, señorito madrileño bastante gilipollas arribado a Compostela na carrilana da tarde, sobe ao trono compostelán tres elementos: a choiva, o aburrimento e a tristeza. En efecto, contra o cambio climático que pouco e pouco nos furta o noso máis preclaro patrimonio, a choiva, Santiago será sempre unha cidade invernal, lóbrega, escura, onde o estío é apenas unha anécdota. Santiago transmuta a humidade da pedra no ton, denso e algo sinistro, das campás basilicais dando as horas. Do mesmo xeito que só un día de esplendente sol destila no seu puro zume as celosías da Alhambra, un vendaval de novembro é o caldo natural no que se coce Compostela. A aura medieval das Platerías atopa un eco certo nas puñetas de puntilla do arcebispo Rajoy e a choiva barroca do Obradoiro tingue de orín a covachuela do arquiveiro Pérez Costanti. Todo é parte dunha cerna construída pola maxia do tempo, porque Compostela ten, por se vostede non o sabía, un tempo propio, no cronolóxico, no meteorolóxico, pero tamén no lírico. Eu imaxino que Daniel sorrí porque sabe onde está o Códice e, picarón que é, ten a orquestra celeste revolucionada nun puro díxome díxome. Anda o trasno besbesellando no callejon de Salsipuedes e nas rúas o demo negro dicindo verderoladas ás beatas e erguendo as saias ás pelayas. Dicía eu que Santiago é unha cidade escura. É. É mais, eu creo que as autoridades, século tras século, ano tras ano, están empeñadas en seguir nutrindo a nosa peculiar auréola. Santiago escatima a súa luz artificial, carácter que semella querer transmitir ao seu entorno. O traxecto dende o idílico Brión no que habito cara á cidade, é un exercicio cotián de escuridade, que, involuntariamente, me enchoupa a alma de invernía. Non hai iluminación na travesía que conduce á autovía; nin un só acceso nin rotonda desta autovía está iluminada en todo o entorno de Compostela. Cando se chega a Santiago por aire e se atopa un coa nova terminal do aeroporto, cre chegar a unha cidade moderna, dinámica, luminosa. Pero axiña unha autovía de negrura impenetrable desengana ao visitante e o sume no desconcerto, pois, en efecto, unha descontinuidade lumínica tan atroz só se explica nunha cidade que semella ter o adagio vale ben así por lema do seu escudo de armas. Penso canto gañaría a cidade delimitando con luz toda a rede de vías da súa periferia metropolitana con tan pouco, como, polo demais, ocorre nas cidades (a cursiva é miña). Porque digo eu que nun país onde se fan aeroportos como colexios de primaria, poderemos permitirnos tal luxo. Quero dicir que ao mellor non é non gastar senón gastar doutra maneira. Ben. Deixo a autovía e chego á cidade: unha luz amarela, moi de moda, difusa, insuficiente parece tinguir de ictericia aos habitantes, que camiñan furtivos, como sombras. Compostela é en inverno —ou sexa, sempre— unha cidade de sombras. Mesturada coa brétema, cando orballa, babuxa ou barbaña, a luz amarela de Santiago outorga reflexos de ámbar, pon texturas opalescentes na pedra. Que un se come unha farola? Que mete o pe nun charco e deixa perdidos os baixos do pantalón? Que, mire que cousa, pisa a caquita dun can? Pouco importa para unha percepción lírica do tempo en Compostela tan exquisita e rica de matices. Shanti Andía non quería que lle fixeran monumento ningún no seu Lúzaro natal pois quedaba condenado a recibir eternamente a choiva vascoganda nas costas. Os monumentos, dicía o sabio mariño, son para os países soleados. Tampouco a luz é para Compostela, nin para os seus arredores, nin para as súas vías de acceso. É algo que os nosos gobernantes entenden extraordinariamente ben e merecen, por iso, todo o noso recoñecemento e gratitude.