Romper a crisálida

Nunha conversa telefónica de hai bastantes anos con Alonso Zamora Vicente, eximio filólogo e naquela altura presidente perpetuo da RAE, eu, que lembraba da carreira boa parte dos seus libros, quixen ter un galano con el e afirmei que, sen dúbida, a obra do sabio o sobreviviría. Don Alonso, recollendo con elegancia o académico piropo, reaxiu con sensatez e ironía:
―Hombre, que quiere que le diga, amigo mío; preferiría sobrevivir yo y no mi obra…
Pero non; a peaxe da existencia biolóxica é termos inscrita unha data de caducidade. Os obxectos que, en troques, sobreviven o paso do tempo recárganse, consonte envellecen, de feitizo, de misterio, de fascinante atractivo. Aquilo que os románticos chamaron genius loci ―o irresistible engado de saber que a oxiva baixo a que esou pasando é exactamente a mesma pola que hai oitocentos anos deambulou o abade dun cenobio cisterciano―, ben pode trasladarse ao genius rei, a maxia dos obxectos. Resulta conmovedor ―e, doutro punto de vista, fondamente inquietante― que un obxecto que podemos ver e que, se somos privilexiados, mesmo tocar, teña dez, vinte, cincuenta veces a nosa idade. As mans nas que andaría, os mundos que coñecería, as cousas que oiría! A venus de Willendorf, a carauta dourada do faraón neno, a dama de Elche, o Leabhar Ghabhála, a diadema de Ribadeo… o Códex Calixtinus! Nos últimos días ―universalmente coñecida a miña bibliofilia basal― houben de soportar vacilóns sen conto a conta (a redundancia valla) do bendito mamotreto. Conste que eu non o teño.
A vida dos libros é como a das persoas. Pode ser tranquila ou azarosa; rutineira ou excitante; insulsa ou divertida; gris ou verde. Ata o momento, o Codex, un venerable manuscrito tan venerable como aburrido, unha especie de Bin Laden (e.p.d.) ou billete de 500 euros de quen todo o mundo sente falar pero ninguén viu, pasou unha existencia gris, aletargada e melancólica en tristes andeis catedralicios cando non en mans de anacrónicos homes de curia que farían moi ben en casar ou de medievalistas e paleógrafos, serios e sesudos como don Pantuflo Zapatilla. Agora que o chorizaron, todo o mundo o bota en falta por unha sorte de incoherente sentido da propiedade ou incomprensible chauvinismo cultural. Pero alguén se preguntou que pensa, que cre o propio códice? El non se sentirá afortunado de vivir, tras séculos de mortal aburrimento, novas experiencias, contento de coñecer novos ambientes, de oír algo máis ca o roer da couza e voces diferentes das estatuarias salmodias dos curas, de respirar algo máis ca o arrecendo penetrante do incenso? Os libros deciden o seu destino, vontade contra a que se estrelan todos os intentos humanos de mudalo. Como o anel maldito da Terra Media, acaso o Codex, despois de tantos séculos, quixo desprenderse da crisálida e voar por conta propia. Cando dentro de mil anos, o propietario que entón teña o volume conte a súa historia, de certo que o roubo de 2011 ha de ser un episodio interesante.