24.9.08

Fallos fallidos

Na desavinza xerada pola impugnación do Premio de poesía González Garcés a D. Eduardo Estévez por parte de D. Xavier Lama, distingo dous aspectos diferentes: o persoal e o estritamente normativo-xurídico.
No persoal, estimo que, nas nosas relacións sociais en xeral, é inevitable ponderarmos a estatura ética dos demais en comparación coa nosa propia e xulgarmos polo tanto os seus actos contrastándoos co que nós teriamos feito en idéntica circunstancia. De xeito que, con todos os respectos para as persoas, me parece simplemente mesquiño, bastante indigno e —no que ten de inevitable «picota» social— pouco intelixente suxeitarse a unha esculca detallística nas bases para impugnar un premio concedido, entendo, en boa lide, un premio que xulga, polo demais, calidades líricas e estético-lingüísticas e non coñecementos prosaicos e obxectivos sobre o Estatuto de Autonomía ou a Lei de Procedemento Administrativo, tipo de concurso onde unha impugnación ten de certo máis sentido. Haberá, quizais, que reformar para o caso que comentamos o oportunísimo proverbio gabacho: chercher l’argent no canto de la femme?
Pero é que, a maior abundamento, a conclusión da amentada esculca detallística á que chegan tanto o impugnador, canto o tribunal xulgador e os asesores xurídicos (lagarto, lagarto!) é errada. Vexamos: a nosa Lei de Propiedade Intelectual distingue con toda claridade, e como conceptos diferentes, entre comunicación pública, reprodución e distribución: Corresponde al autor el ejercicio exclusivo de los derechos de explotación de su obra en cualquier forma y, en especial, los derechos de reproducción, distribución, comunicación pública y transformación, que no podrán ser realizadas sin su autorización, salvo en los casos previstos en la presente Ley (art. 17).
Por reprodución, a lei entende la fijación de la obra en un medio que permita su comunicación y la obtención de copias de toda o parte de ella (art. 18).
Por distribución la puesta a disposición del público del original o de las copias de la obra, en un soporte tangible, mediante su venta, alquiler, préstamo o de cualquier otra forma (art. 19, aptdo. 1). Isto é editar: reproducir e distribuír, para o cal a lei e outras disposicións articulan un conxunto de accións e pronunciamentos, entre eles nomeadamente: a asinatura dun contrato de edición (cap. II, arts. 58-73 da Lei), a indispensable solicitude do Depósito Legal —que vén a ser o DNI persoal, intransferible e característico de toda obra editada—, o ISBN —caso de se destinar á edición á venda— e, facultativamente a xuízo do autor, a inscrición no Rexistro da Propiedade Intelectual. Unha blog por tanto, non é, baixo ningún punto de vista unha edición. Unha blog é unha forma de comunicación pública, que é todo acto por el cual una pluralidad de personas pueda tener acceso a la obra sin previa distribución de ejemplares a cada una de ellas (art. 20), acto que, entre outras, pode revestir a forma de la puesta a disposición del público de obras, por procedimientos alámbricos o inalámbricos, de tal forma que cualquier persona pueda acceder a ellas desde el lugar y en el momento que elija (art. 20, aptdo. j). Ditaminar que unha blog é unha edición -e que polo tanto os seus materiais non son inéditos- é tanto como crer que unha obra de arte exposta nun museo está editada.
Con dificultades, pero podo chegar a entender o grao de indocumentación do tribunal xulgador. O que me resulta inconcibible é o ditame dos asesores xurídicos da institución convocante. Nestas mans andamos.

12 comentarios:

Anónimo dijo...

A pesar da achega de lexislación que acabo de mirar con detalle, sigo sen atopar convincente o rexeitamento do concepto de edición para aqueles textos incluidos nun(ha) blog. Este non entra nos convencionais medios de imprenta, senón nos audiovisuais e desde este punto de vista non é descartable ese concepto. De feito, emprégase a palabra edición para os telexornais, por exemplo. Eu creo que hai un certo limbo xurídico, que, por outra parte, pode paliarse cunha lectura xenerosa da lei da propiedade horizontal.
Lémbrese o que sostén sobre a obra: .
"Son objeto de propiedad intelectual todas las creaciones originales literarias, artísticas o científicas expresadas por cualquier medio o soporte, tangible o intangible, actualmente conocido o que se invente en el futuro. "
Ou o concepto de divulgación:

"A efectos de lo dispuesto en la presente Ley, se entiende por divulgación de una obra toda expresión de la misma que, con el consentimiento del autor, la haga accesible por primera vez al público en cualquier forma; y por publicación, la divulgación que se realice mediante la puesta a disposición del público de un número de ejemplares de la obra que satisfaga razonablemente sus necesidades estimadas de acuerdo con la naturaleza y finalidad de la misma."

Nosoyelquetupiensas dijo...

Estimado Juan, lo borda usted como siempre. Usted es un referente en temas de edición en Galicia ya desde su trabajo en la edición universitaria y como docente en cursos de post-grado, esto me parece un gran dislate y no entiendo este fallo (si, en mayúsculas mejor FALLO) pues es una gran injusticia que se quiera ganar un premio en los despachos e interpretando la ley de una manera torticera. Esto espero que traiga cola y que aunque "EL GANADOR" no quiera recurrir, espero que el perdedor "REFLEXIONE" y no piense en otras cosas. Señor "arume dos piñeiros" non se deixe levar pola crise "lectura xenerosa da lei da propiedade horizontal" pois esto non ten nada que ver coa lei de Propiedade Intelectual (é unha broma), pero espero que se documente con máis profundidade. Así non facemos Galicia, como dirían algúns.
Un saúdo,
Aurelinho

Manuel Ángel Candelas Colodrón dijo...

O meu ano de Secretario da Xunta directiva da miña Comunidade de Veciños explica ese lapsus. A outra posibilidade de explicación non merece a pena describila: na mente de todos/as está.

Anónimo dijo...

Penso que o problema non é tanto a discusión sobre editado/inédito como o do anonimato. A min desde logo non me parece ben que lle dean un premio a unha obra previamente identificada co seu autor. Iso é como se un examinando ten o exame previamente. Non vale, inda que teñamos a certeza moral (se iso existe) de que non o mirou. En todo caso o señor Lamas (ao que non coñezo de nada) non é o culpable e está no seu dereito de sospeitar que os membros do tribunal sabían a quen lle daban o premio previamente, algo contrario ao espíritu do premio, a lóxica e á xustiza.
É así. Non hai volta que darlle.

juan l. blanco valdés dijo...

Vexamos: unha cousa é o uso máis ou menos indiscriminado da palabra edición -vocábulo multiusos que ten un gran número de posibles interpretacións máis ou menos latas - e outra o que, a efectos legais e normativos, debe entenderse por tal. Nesas variadas interpretacións de edición hai dous referentes semánticos principais:
-o proceso técnico en virtude do cal un contido se difunde; deste xeito, falamos sensu lato de edición dixital de libros, libros electrónicos, e-books, a edición dixital de La Voz de Galicia, etc.
-o feito en si de difundilo, do xeito que sexa, e, así, editar un poema nun blog, editar un libro, editar un DVD, etc.
Pero como a lei está para acoutar e perfilar o que, no ámbito xeral, é difuso e pouco claro, o preámbulo da lei de propiedade intelectual é, neste senso, amigo Arume, meridiano. Tomo a cita do seu propio post:
A efectos de lo dispuesto en la presente Ley, se entiende por divulgación de una obra toda expresión de la misma que, con el consentimiento del autor, la haga accesible por primera vez al público en cualquier forma; y por publicación, la divulgación que se realice mediante la puesta a disposición del público de un número de ejemplares de la obra que satisfaga razonablemente sus necesidades estimadas de acuerdo con la naturaleza y finalidad de la misma. De novo volvemos ao razoamento inicial: unha cousa é divulgar e outra é editar, isto é, fixar nun soporte un determinado contido para ser reproducido en número determinado de copias e distribuído por venda, préstamo ou aluguer. Stricto sensu o que se fai nunha blog, polo tanto, é divulgar ou comunicar publicamente e non publicar.
Verbo de que unha blog sexa obxecto de propiedade intelectual, pois claro que si (eu mesmo teño a miña protexida cunha licenza de Creative Commons), pero iso non equivale en absoluto a que a obra protexida deba entenderse como editada. Unha obra está protexida pola propiedade intelectual, de feito, dende o mesmo momento da súa creación. Se eu escribo agora mesmo un conto nun folio, esa é xa unha obra protexida polo mero feito de eu tela creado.
Sobre a opinión do amigo anónimo, dou por descontado que cando o tribunal xulgou e permiou a obra do Sr. Estévez non coñecía a blog e que tal coñecemento se fixo efectivo tras a denuncia do Sr. Lama, de xeito que o anonimato da obra xulgada estaba, como debe ser, escrupulosamente garantido. Pero, en fin, ao mellor son moi inxenuo...
Agradezo moito, por último, as inmerecidas gabanzas que me dirixe Aurelinho, a quen sen dúbida á súa bondade lle fai esaxerar. Coma el, vexo no trasfondo de todo este asunto unha intención bastante torticera.

Anónimo dijo...

Sr. Valdés
Non estaba "escrupulosamente garantido", nin tan sequera "garantido". Se así fose, non habería lugar á denuncia nin á rectificación do xurado e non estaríamos a falar desto.
Eduardo tiña "comunicada públicamente" e "divulgada" a autoría desa obra, como el mesmo recoñeceu, e polo tanto non existe anonimato. El sabíao e correu o risco (con toda seguridade de boa fe: como o que entrega o orixinal un día despois de rematar o prazo e di: "bueno, por un día non vai pasar nada, digo eu". Pois si, pasa). Outro concursante estimou que o anonimato non estaba "escrupulosamente garantido" e denunciou.
E non hai máis volta de folla.

Anónimo dijo...

Interesante matización xurídica a do amigo Marcos Calveiro no seu blog.
É publicación igual a edición? Non estou seguro diso. Depende a publicación de que haxa máis dun exemplar? O lexislador debería andar máis fino coas novas variedades. E supoño que tampouco resulta fácil, mesmo nas novas disposicións do ano 2006. Curioso que en ningún momento da lei de propiedade intelectual (non horizontal) se fale de edición.
Interesante, en calquera caso, a cuestión. E perdón pola rima.

juan l. blanco valdés dijo...

En xeral, e xa que se apunta, non cabe dúbida que o que se manifesta clara é unha seria insuficiencia das bases deste tipo de concursos, que a partir de agora van ter que matizar moitísimo máis os aspectos relativos á publicación dixital en liña. Polo demais, as últimas actualizacións da Lei non parecen conxurar o limbo xurídico ao que, moi atinadamente, apunta Arume. Eu sigo crendo que para os efectos do que se substancia neste debate, a blog non pode considerarse unha edición.
Prezado anónimo: así será, se vostede o di. Eu entendín, de boa fe, que o xurado non tiña no momento de emitir o seu ditame máis información ca a da plica. Obviamente, a cousa, vista así -e con independencia de cuestións xurídico-interpretativas verbo da edición- é ben diferente.
Saúdos.

anxo dijo...

Sobre matices do que é edición ou publicación non entro. Pero aquí o asunto do anonimato é decisivo. Se por un remoto azar estivese eu nese xuri e coñecese o blog de Estévez, poden ter vostedes a seguridade de que descalificaría o seu orixinal nada máis comezar a debater sobre el.

Anónimo dijo...

a touro passado é fácil opinar mas se vemos as declarazons feitas pelo júri vemos que foram eles os primeiros surprendidos pelo nome do autor. e nom o digo eu...tá na prensa...
aínda assim, estévez respecta o anonimato desde o momento em que o nome da obra apresentada nom corresponde com o do blogue e o nome real também nom. eu, tu e qualquer podia ter tirado os textos do blogue e apresentado baixo um pseudónimo.
aliás os textos do blogue ainda que se asemelhem nom som os mesmos desde que existem os processos de correzom posteriores á bitácora. dous anos de trabalho dam para fazer muitas correzons. alguém viu o blogue? ali nom há os 600 versos que pedem as bases nem sonhando...
e se se fala de jogar com as cartas marcadas eu gostaria que alguém da rede explicasse como o senhor lama tem o texto do ganhador para poder fazer uma impugnazom antes de que o tenhamos os demais. ai sim há colegueo ou amizade, a alguém lhe interessava retirar esse premio for com for esperando que nom se montasse barulho, que ninguém lhe interessa-se o tema...

Anónimo dijo...

Estou ata os piñóns de ler esta cínica afirmación de que se cumpre co anonimato presentando os textos baixo plica. Hai que ter uhas tragadeiras de boa constrictor! E estas afirmacións tan lóxicas e elegantes soen ir acompañadas doutras semellantes sobre a proximidade de Lama co xurado. A min ocórreseme: se os tiña tan camelados como é que non llo deron de primeiras? Aínda imos ler algún día que tiña tamén camelados aos xuristas da Deputación, porque como por aquí se le tanta opinión técnica que sabe máis ca eles... Que poder de seducción o deste home!
Eu diría que lin na carta de Lama que presentara a súa alegación "por se o xurado quería ter a ben cotexar os textos do blog co orixinal presentado" e que decidisen en consecuencia. Por outro lado, os que afirmades que Lama tiña que coñecer o texto porque, se non fose, así non sabería que son os mesmos textos, afirmades indirectamente que:
1- efectivamente, son os mesmos textos por moito que digades que Estevez os refixo e tal
2- sabedes isto de boa fonte, polo tanto tedes opinións condicionadas

Por certo, eu lin por algún sitio destes foros que Estevez é traductor ao castelán dalgún membro do xurado. Por aí non podería saír tamén un pouquiño de mosqueo? Tamén lin algúns que afirman ter feito moito traballo de hemeroteca para saber certas cousas. Documentádenos todo, por favor.

juan l. blanco valdés dijo...

Prezado Atori: non podo falar polos demais contribuíntes a este debate, pero, no que a min toca, o meu parecer acerca da confidencialidade das plicas nos concursos literarios non era cínica senón inxenua. Xa vexo que no asunto hai moito máis miolo do que eu inicialmente xulguei. A respecto das opinións técnicas das que vostede fala, eu, na miña calidade combinada de editor e blogger, só pretendín dar o meu punto de vista, técnico claro.
Saúdos.