Pés de lama

Nunca deixará de chamarme a atención o paradoxo de que, mentres Galicia é, como todas as culturas de base rural, antropoloxicamente conservadora, no país se acepten, e aínde estimulen, mudanzas inexplicables en sociedades cunha vivencia máis sólida e dinámica das súas tradicións. O desexo desesperado de abandonar modelos de vivenda e poboamento, admirablemente adaptados ao medio, e substituílos brutalmente por adefesios híbridos ―fenómeno que está na orixe do abominable feísmo e o salpicón urbanístico tan tipicamente galegos― é unha clara manifestación de tal paradoxo: é como renegar da miseria secular dos devanceiros, da súa casa e da súa aldea, e buscar no «palafito» pegado á estrada un estatus de cidadán máis moderno. Aínda máis sorprendente é a extraordinaria facilidade con que se esqueceu en Galicia unha cultura de inveterada necrofilia, suplantada mecanicamente por tanatorios que, en menos de vinte anos, inzaron o país: os interminable velorios cas do finado, os prantos, o bacallao con que se cumprimentaba a amigos e deudos, as misas cantadas… son hoxe imaxes para a lembranza, e bo é que o sexan, pois, independentemente da súa interpretación social, non negarei eu as incontables vantaxes da magnífica organización actual das pompas fúnebres e a benéfica distancia que, en delicadísimos momentos, impón a asepsia dos tanatorios. Comparar óbitos e natalicios no xornal é outro exercicio clave para a comprensión do paradoxo de que falo: nas ringleiras dos falecidos forman Avelina, Nemesio, Ramiro, Manuela, Celso e Celestina; nas dos neófitos Kevin, Adriana, Yanira, Borja, Yesseny e Aarón. Creo que Galicia é unha sociedade con pés de lama na que a interpretación popular da cultura propia está tinxida de traumas e complexos. O verán é un excelente escenario para observar a veneración das tradicións populares: as romarías? Home, digamos que todo o que se relaciona cun catolicismo fanático cae dentro do politicamente incorrecto para o discurso actual, e iso de ir colgando billetes na figura dun santo ou meter meniños vivos en ataúdes brancos é un espectáculo abochornante, que mal casa cunha sociedade europea e aberta. As festas patronais? Mentres toque a Panorama… Tradicións? Aí teñen a romaría viquinga de Catoira, unha exaltación etílica máis, cun alicerce histórico tan feble como os cornos nos cascos normandos. A tradición levámola no calleiro: festa do chourizo ao viño, festa do salmón, da troita, do escalo, da xouba, do lorcho, do melindre, da leituga, do tomate asado e do muxo en escabeche. E, para postre, a esperpéntica pantomima dunha «festa celta», tan en voga, na que o druída é o xefe de estudos do instituto e Fata Morgana unha concelleira do Bloque. País.