Oficios da transparencia

Poucas cousas hai co poder de evocación da voz. Unha muller fermosa ou un home atractivo cunha voz desagradable revisten unha anomalía que os fai incompletos e repugna os sentidos: é moi guapo/a, pero a voz lle axuda ben pouco. Cantos chascos levamos, vendo por primeira vez unha persoa da que só coñeciamos a súa voz, tras tempo, a veces anos, de relación telefónica! Como os olores, lembrar as voces ten algo de fantasmal pois non é doado actualizar mentalmente sensacións físicas. É como querer lembrar o cheiro do polo asado, do limón ou do número 5 de Chanel (que, por certo, a min sempre me lembrou un enderezo). Inténteo: peche os ollos e lembre as voces de The Joker (Batman), o padriño Corleone, o encantador galopín "Shaw" Gondorf (O golpe) ou o axente John Preston en O cuarto protocolo. A voz española de Nicholson, Brando, Newman e Caine, a do dobrador Rogelio Hernández,  apagouse para sempre en xaneiro de 2012, o tipo de nova na que a xeneralidade do persoal, afeito ao morbo da permanente escandaleira política, non repara. O recente pasamento de Constantino Romero acadou, sen embargo, maior trascendencia, pois a voz de Darth Vader ou Clint Eastwood tiña, para o gran público, un físico coñecido, o dun español orondo, con cara de boa persoa e pinta de veciño do 4ºA. O oficio de dobrador imítalle algo ao de editor. Nunha entrevista de 2008, o deseñador editorial Jorge de Buen declaraba: «O deseñador de libros ten que ser invisible, como unha copa de cristal». Tal é o que lle acontece aos dobradores, unha profesión paradoxal: voces de extremada popularidade  (pense en Homer, Marge, Bart ou Lisa Simpson) que pertencen a persoas por completo descoñecidas... mentres non abren a boca, supoño, tansmiten o enderezo un taxi ou piden un café con leite e o taxista ou camareiro os mira con curiosidade extrema e dilles: de que me soa a súa voz?  Recentemente o dobrador Hernández recoñecía: «o público vai ao cine a pasalo ben, a rir, pasar medo ou emocionarse, e estou convencido de que moi poucos comentarán ao saír da sala de exhibición: ‘oe, que ben dobrada está a película que vimos’, senón, ‘que boa película ou que mala ou regular, ou en fin, pasamos o rato’. Paralelamente, se, ao remate dunha magnífica novela, o lector exclama só que magnífica novela, é moi probable que o soporte material de tanta excelencia literaria sexa un libro ben ou moi ben editado. Así que, por seguir cos símiles, editores e dobradores teñen algo en común cos árbitros de fútbol: o mellor é que non se fale deles. Algo que, madia a levan, non acaban de entender os nosos políticos.