Apocalipse, 4, 4

Irmandar o clásico co moderno entrana sempre un risco, pois a distancia entre o pastiche hortera e a harmónica convivencia de elementos disímiles pode ser extremadamente curta. No transcurso de catrocentos anos, os rexedores da moi nobre cidade de Santiago de Compostela decidiron ir impoñendo na praza maior da vila o signo arquitectónico do seu tempo, de xeito que hoxe conversan en amigable entendemento o gótico da fachada do vello hospicio co hospital renacentista, o desbordado barroco da basílica co sólido neoclásico do palacio de su eminencia don Bartolo, destilando entre tanta pedra unha entente estética de maxestade e beleza recoñecida por propios e estraños. Cando alguén moi alporizado xulgou como unha aberración a construción a carón do venerable cenobio de Bonaval o vangardista edificio do Centro Galego da Arte Contemporánea, eu fiquei calado, pois cada quen ten a súa lexítima idea, pero sorrín para o meu chaleque pensando que, ás veces, a historia é unha mestra ben ignorada. A praza compostelá é un impresionante exemplo de que innovar sobre o establecido pode resultar sublime. Freddie Mercury cantando a capella con Monsterrat Caballé é, en troques, un enxendro magnificamente representativo da máis ridícula mixtificación.
De entre todas as manifestacións coas que o Libro da revelación feríu a imaxinación dos homes medievais hai algunhas especialmente caras á nosa iconografía, nun caso concreto caras aínda a min por razóns de percepción persoal. Visitei o mosteiro de Carboeiro por vez primeira co grande amante da orde benedictina e a súa obra que foi meu pai, debía ter eu por volta dos doce ou trece anos. O entorno, daquela salvaxe, e todos os os restos da vella casa abacial e a belísima igrexa ― maciza e contundentemente chantada na terra pero etérea e celestial como unha andoriña― enmoráronme a primeira vista e para sempre. Pero daquela tarde de descoberta máxica en compaña de papá lembro como unha impresión especial a fachada occidental do templo cunha arquivolta na que están representados os vintecatro anciáns que Xoán coloca ao redor do trono do Deus sedente cando se abren as portas do Empíreo. É sabido que puideron ser discípulos de Mateo quen labrasen aqueles vintecatro músicos, humildes e rústicos émulos dos que de xeito sen dúbida máis magificente están representados no Pórtico da Gloria. O meu maxín, sempre tan dado á ensoñación, fai dos petrucios apocalípticos de Carboeiro uns personaxes case épicos, na súa soidade de séculos, enfrontados ás inclemencia da intemperie, tendo por todo horizonte o bosque, por todo ruído os cantos monacais e o murmullo das augas do Deza, que dorme no fondo do val, mentres os músicos da arquivolta compostelá son protagonistas famosísimos da admiración e enamorado estupor que levan provocando en xeracións seculares de peregrinos, que caen rendidos de devoción ao entraren na sagrada basílica.
Nestes últimos meses do ano, se nos resulta posible (que creo que sí), imos reeditar ―en impreso e ebook en epub― o libro El Pórtico de la Gloria. Música, arte y pensamiento, orixinalmente editado pola Universidade en 1988 co gallo do VIII centenario da consagración da porta. Exportar a clasicidade do monumento románico e a súa mística cerna á fría sofisticación tecnolóxica dun e-reader ou unha tableta dixital é labor delicado, extremadamente delicado. Fronte á imposibilidade de que a aplicación ceibe, ao tempo de abrir o ebook, un arrececendo a pedra húmida, musgo e terra ―que é como cheira o tempo―, o reto é integrar o espírito de Mateo e o universo musical do conxunto en parágrafos e imaxes que trasladen ao lector de hoxe cada rostro, cada xesto, cada instrumento e cada túnica co mesmo pasmo que levan transmitindo dende que o amor e alento de Mateo lles deu vida. Casi ná.