
A mediados dos oitenta, un día cinzento, de friaxe que estremecía, na compaña dalguén daquela moi especial, e nun estado de notable excitación emocional, visitei o campo de concentración de
Bergen-Belsen, preto de Hannover, na Baixa Saxonia, onde faleceu, por certo,
Ana Frank. Teño reflexionado moito sobre esta visita e aínda hoxe non estou certo de non sentir certo arrepentimento de tela feito. Simplemente non aprendín nada que non soubera xa, e por moito tempo sentín un desacougo inimigo do sono cada vez que lembraba o campo. Tempo despois tiven oportunidade de visitar o
Konzentrationslager (en relidade
Verninchtungslager: campo de exterminio) dunha pequena localidade do sur de Polonia chamada Oswieçim —Auschwitz en alemán— e, naturalmente, dixen que non.
Aquel día en Bergen-Belsen sentín que o frío era especial, que o lazo da terra era especialmente duro, e non era, claro, o frío do corpo o que sentía, era o frío da alma que se sabía no mesmo espazo físico de tanto sufrimento.
A humanidade non pode esquecer leccións como as que agochan os
campos de Polonia e Alemania hoxe obxecto de suculentos negocios turísticos. Esa voracidade do consumismo que todo o fagocita.
Ler o excelente libro que estou rematando,
Auschwitz. Los nazis y la solución final, do periodista británico
Laurence Rees (Crítica, 2005) é —á luz de hoxe— non un exercicio de morbo (do que, por certo, a obra está totalmente desprovista) nin de melancolía masoquista: é un exercicio de pura humanidade, na procura das claves de tanta bestialidade e na consecución dunha profilaxe necesaria para tentacións futuras. Os valores do presente —¿ulos?— deberan alicerzar nas ensinanzas do pasado, anque por veces penso que botar a sonda na perversidade humana e arriscarse a non tocar nunca fondo.
Entre 1940 e 1945 en Auschwitz-Birkenau morreron 1.100.000 seres humanos, entre os que, por intermedio dese estrafalario cabaleiro chamado azar, non estabamos nin ti nin eu.
Foto: nenos en Auschwitz. No campo morreron 200.000 nenos.